امروزه اولین سئوالی که از متقاضیان وام پرسیده میشود این است که نقطه سر به سر نقدی شما چقدر است؟
جریانهای نقدی و چارچوب نظری
چارچوب نظری تدوین شده توسط هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی دارای موضعی صریح و روشن در ضرورت تهیه و افشاء اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد است. این موضع با تعریف نیازهای استفاده کنندگان بالقوه از اطلاعات مالی آغاز می گردد. فرض شده است که تصور سرمایهگذاران، وام دهندگان و کارکنان از بنگاه، منبعی از وجه نقد است که منجر به تقسیم سود، پرداخت بهره، افزایش در ارزش بازار اوراق سرمایه، بازپرداخت وامها، پرداخت بهای کالا و خدمات و یا حقوق و دستمزد میگردد.[1] به همین لحاظ، هدف اصلی گزارشگری مالی که منعکس کننده علایق مشترک همه استفادهکنندگان بالقوه صورتهای مالی است، بر روی توانایی بنگاه در تأمین در تأمین جریانهای نقدی مطلوب متمرکز گردیده است. بیانیه شماره 1 مفاهیم حسابداری مالی است، بر روی توانایی بنگاه در تأمین جریانهای مقدس مطلوب متمرکز گردیده است. بیانیه شماره 1 مفاهیم حسابداری مالی در این زمینه گفته است:
گزارشگری مالی باید اطلاعاتی در مورد چگونگی تحصیل یا پرداخت وجه نقد، استقراض و بازپرداخت آن، معاملات مربوط به حقوق صاحبان سرمایه شامل تقسیم سود نقدی و سایر موارد توزیع منافع بنگاه بین صاحبان آن و سایر مواردی که ممکن است بر نقدینگی و قدرت پرداخت دیون آن تأثیر میگذارد، فراهم نماید. . . . . اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی یا سایر جریانهای وجوه می تواند در آشنایی با عملیات بنگاه، ارزیابی فعالیتهای تأمین مالی، ارزیابی نقدینگی، قابلیت پرداخت دیون و تفسیر اطلاعات تهیه شده مفید و سودمند باشد.
این بیانیه نشان دهنده این مطلب بود که هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی توجه خود را به گزارشگری جریانهای نقدی و در نهایت انتشار بیانه شماره 95 معطوف نموده است. این حرکت هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی ناشی از برخی باورها و اعتقادات اعای آن به شرح زیر بود:
این بیانیه نشان دهنده این مطلب بود که هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی توجه خود را به گزارشگری جریانهای نقدی و در نهایت انتشار بیانیه شماره 95 معطوف نموده است. این حرکت هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی ناشی از برخی باورها و اعتقادات اعضای آن به شرح زیر بود:
«ارزیابی بازار از موفقیت قابل پیش بینی یک بنگاه در تحصیل جریانهای نقدی مطلوب بر قیمتهای بازار اوراق بهادار آن تأثیر میگذارد، اگر چه ارزش بازار این اوراق تحت تأثیر عوامل گوناگونی چون شرایط عمومی اقتصادی، نرخهای بهره، روانشناسی بازار و غیره نیز قرار دارد که مربوط به یک بنگاه به خصوص نمیباشد:[2]
همچنین جالب است به این نکته توجه شود که هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه شماره 5 مفاهیم حسابداری ویژگیهای مثبتی را که صورت گردش وجوه نقد میبایست در بر داشته باشد، بیان نموده است.
اطلاعات سودمندی را در مورد فعالیته ای بنگاه در تحصیل وجه نقد از طریق عملیات جاری به منظور بازپرداخت بدهیها، تقسیم سود یا سرمایهگذاری مجدد به منظور حفظ یا توسعه ظرفیت عملیاتی، در مورد فعالیتهای تأمین مالی چه از طریق استقراض و چه از طریق صاحبان سرمایه و همچنین در مورد فعالیتهای سرمایهگذاری یا پرداختهای نقدی ارائه میکند. استفاده های مهم از اطلاعات مربوط به دریافتها و پرداختهای نقدی جاری به منظور کمک کردن به دستیابی به عواملی همچون نقدینگی بنگاه، انعطاف پذیری مالی، سودآوری و ریسک می باشد.[3]
بر همین اساس، هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بررسیهای اولیه خود در سال 1980، صورت گردش وجوه نقد را به عنوان اطلاعاتی مطلوب که میبایست به همراه سایر صورتهای مالی ارائه شود، معرفی نمود. دلایل پشتوانه این نظریه توسط هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی به شرح زیر بیان شده است:
1- تعیین اطلاعات بازخورد جریانهای نقدی واقعی
2- کمک به تعیین رابطه بین سود حسابداری و جریانهای نقدی
3- تهیه اطلاعاتی در مورد کیفیت سود[4]
4- بهبود قابلیت مقایسه اطلاعات در گزارشگری مالی
5- کمک به ارزیابی انعطاف پذیری و قابلیت تبدیل دارائیها به وجه نقد
6- کمک به پیش بینی جریانهای نقدی آتی. [5]
در یک جمله میتوان گفت که تمامی دلایل فوق، ناشی از محدودیتهای حسابداری تعهدی است. علیرغم وجود این محدودیتها، نمیتوانت گفت که اطلاعات تهیه شده بر مبنای حسابداری تعهدی بدون ارزش میباشند، بلکه در عوض میتوان ادعا کرد که اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد، در کنار ترازنامه و صورت حساب سود و زیان گزارش شده میتواند منجر به ارائه بهتر اطلاعات مالی بنگاه شود. بر اساس فلسفه اصل افشاء میبایست کلیه اطلاعات که به طور بالقوه سودمند می باشند، در صورتی که منافع ناشی از ارائه آنها به مراتب بیش از هزینه تهیه و گزارش آنها باشد، بر اساس صورت گردش وجوه نقد به عنوان یکی از مبانی اطلاعاتی سودمند مطرح است که هزینه تهیه و ارائه آن نیز بسیار اندک است، زیرا اطلاعات مندرج در این صورت مالی چیزی بیش از تلخیص و طبقهبندی مجدد اطلاعات حسابداری مربوط به یک دوره مالی به شکل دیگر نیست.
مهیت صورت گردش وجوه نقد
صورت گردش وجوه نقد بر آن است تا اطلاعاتی در مورد تغییرات در وجه نقد و معادل نقد در طی یک دوره حسابداری ارائه نماید. این اطلاعات میتواند در ارزیابی نقدینگی، انعطاف پذیری مالی، توانائیهای عملیاتی و ریسک بنگاه مفید باشد. منظور از معادل نقد، سرمایه گذاری کوتاه مدت و قابل تبدیل سریع به وجه نقد است که دارای دو ویژگی به شرح زیر باشد:
1- به راحتی قابل تبدیل به مبالغ مشخص وجه نقد باشد.
2- به حدی به سررسید نزدیک باشد که ریسک ناشی از تغییر در ارزش آن به لحاظ تغییر در نرخ بهره، جزئی باشد.[6]