تحقیق مقاله دستگاه گوارش ، تنفس ، خون و مایعات بدن ، دفع ادرار

دستگاه گوارش

عمل گوارش: گوارش عملی است که مواد غذایی را طوری تغییر می دهد که برای سلول های بدن قابل استفاده باشد.

لوله گوارش: لوله ای است طویل که از دهان شروع شده و به مخرج ختم می شود.

ساختمان لوله گوارش (از داخل به خارج) 3 لایه دارد.

لایه مخاطی

لایه عضلانی

شامل عضلات حلقوی صاف در داخل و طولی صاف در خارج است وظیفه آنها ایجاد حرکات درلوله گوارشی و محفوظ کردن محتویات آن می باشد.

3- لایه پیوندی خارجی:

که از بافت پیوندی است و لوله گوارش را به قسمتهای دیگر متصل می کند و روده بند (مزانتر) نام دارد.

نمودار در فایل اصلی موجود است

نقش دهان در دستگاه گوارش:

< >تشخیص مزه و کیفیت غذا: به کمک پرزهای چشایی- زبان (بمقدار زیاد)- حلق- دهانگوارش غذا: که عمدتا مکانیکی و توسط دندانها صورت می گیرد.دندان ها در هر آرواره< >پیش : 4 عدد با تاج قطع کننده و یک ریشه مخروطی برای بریدن و پاره کردننیش: 2 عدد با تاج مخروطی نوک تیز و یک ریشه مخروطی برای بریدن و پاره کردنآسیاهای کوچک: 4 عدد با 1 یا 2 ریشه و تاج پهن با 2 برجستگی برای خرد و له کردن غذاآسیاهای بزرگ: 6 عدد با ریشه 3 شاخه تاج پهن با 4 برجستگی مناسب برای ساییدن غذا                   تاج: بیرون از لثه

 ساختمان دندانها

                                     ریشه:  درون لثه

خارجی ترین لایه دندان را مینا که سخت ترین ماده بدن می باشد  پوشانده است[ %96 آهک، 4% پروتئین (اوسئین)]. زیر مینا عاج قرار دارد با سختی کم (72% آهک و 28% پروتئین) و در حفره وسط آن مغز شامل بافتهای زنده پیوندی، عصب و رگهای خونی راپر می کند و روکش ریشه دندان ساروج است.

نکته: دندانهای انسان مخلوطی از رژیم گوشتخواری و گیاهخواری است.

بزاق

بزاق دهان چسبنده و لزج است.                    

3 جفت غده بزاقی شامل:

1جفت زیر زبانی و 1 جفت تحت فکی و 1 جفت بناگوشی می باشد.

نمودار در فایل اصلی موجودد است

ترکیبات بزاق:

< >آب 99%لیزوزیم در گوارش نقش دارد و با تخریب دیواره سلولی میکروبها را می کشد.< >پتیالیننوعی آمیلاز است که نشاسته را به قندهای ساده تر تبدیل می کند.< >موسیننوعی پروتئین که در آب به ماده لزج و لغزنده موکوس تبدیل می شود و حرکت غذا را در دهان حلق و مری تسهیل می کند.

حلق

حلق چهار راهی که از جلو به دهان و و از بالا به بینی و از پایین به مری و نای راه دارد و لقمه غذا باید وارد یکی از آنها شود.

بلع

مرکز آن  در بصل النخاع می باشد و به کمک عصب واگ (پنوموگاستریک) و همکاری ماهیچه های زبان که راه دهان را می بندد و اپی گلوت که نای را می بندد و زبان کوچک که بینی را می بندد صورت می گیرد تا غذا وارد مری شود.

نکته: در مری گوارش صورت نمی گیرد و حرکات کرمی شکل غذا را به سمت معده حرکت می دهند.

نکته: انقباضات منظم و پشت سر هم عضلات حلقوی و طولی جدار مری به صورت موجی از حلق به طرف معده پیش می رود و این حرکات را واکنش های خودکار عصبی تنظیم می کند.

نوع اول نوع دوم

معده

مکانیکی: توسط حرکات معده 

       گوارش معده

شیمیایی: توسط شیر معده

تذکر: در محل اتصال معده به روده کوچک دریچه وجود دارد و غذا را کم کم به روده وارد می کند.

حرکات معده

< >حرکات نوع اول که بلافاصله بعد از خوردن غذا شروع شده و غذا را به شیره معده مخلوط می کند.حرکات نوع دوم نیم ساعت بعد از خوردن غذا شروع می شود و باعث تحویل غذا به معده می شود.غدد معده

در دیواره معده غده های ترشحی زیادی وجود دارند که اسید، آنزیم و موسین ترشح می کنند.

و این غده ها از انواع لوله های ساده یا منشعب می باشند و سه نوع سلول دارد.

سلولهای غدد معدی

< >سلول های اصلی گردن: ماده مخاطی موسین دار غلیظ برای حفاظت معده ترشح می کند.سلول های اصلی تنه: آنزیم ها را ترشح می کند.سلول های کناری: اسید کلریدریک ترشح می کند.                   اسید کلریدریک

آنزیم پپسین

شیره معده     آنزیم لیپاز

آنزیم رنین

ترشحات مخاطی

        1- ضد عفونی کردن معده

1- اسید کلریدریک  2- فعال کردن پپسین

                            3-کمک به هضم مواد غذایی

2- آنزیم پپسین

پروتئین ها را به اجزای ساده تر تبدیل می کند. و مهمترین آنزیم معده است.

3- آنزیم لیپاز

مقدارش کم است و چربی های شیر را به اسید چرب و گلیسرول تبدیل می کند.

4- آنزیم رنین (مایه پنیر)

کازئین شیر را به حالت جامد در می آورد تا پپسین آنرا گوارش دهد.

نکته: رنین در پنیر سازی مصرف می شود.

نکته: PH اسید معده بزرگسالان برای عمل رنین مناسب نیست.

5- ترشحات مخاطی

ترشحات مخاطی نقش حفاظتی دارند و جدار معده را از اثر آنزیم و پپسین و اسیدکلریدریک حفاظت می کند.

کیموس معده

سوپ مخصوصی است که پس از گوارش معدی بوجود می آید و به طور متناسب از دریچه پیلور تحویل روده می شود.

ترتیب خروج مواد از معده:

1-قند ها                  2- پروتئین ها            3- چربی ها

روده باریک

عمل گوارش در لوله باریک اتمام می پذیرد طول آن 6 متر و قطر آن 5/2 سانتی متر و 25 سانتی متر اول آن دوازده نام دارد. کبد و لوزالمعده با آن ارتباط دارند که مهمترین محل گوارش می باشد جدار روده چین خوردگی ها و برجستگی هایی دارد که پرز نام دارد و دیواره سلولهای لایه پوششی پرز در طرف روده چین خوردگیهای زیادی دارند که میکروپرز نام دارد و سطح جذب را 600 برابر افزایش داده و به 200 متر مربع می رساند.

فعالیت های گوارشی روده باریک:

< >گوارش غذا کامل می شود.مواد غذایی برای روده به خون و لنف جذب می شود.مقدار الکترولیت ها و املاحی که دفع می شوند را کنترل می کند.هورمون هایی برای تنظیم ترشحات لوزالمعده و صفرا و معده ترشح می کند.علل گوارش زیاد مواد در روده باریک:< >غذا در دهان و معده گوارش مقدماتی می یابند.برای گوارش انواع غذاها شیره لازم موجود است.توقف بسیار طولانی غذا برای عمل آنزیم ها وجود دارد.

بیکربنات

آنزیم ها

                                                      1- شیره لوزالمعده

ترشحاتی که به روده وارد می شود.      2-تشرحات دیواره روده

      3- صفرا

لوز المعده

در  زیر و پشت معده است نوکش متوجه طحال است و آنزیم های لوزالمعده در محیط خنثی فعالیت زیاد دارند و صفرا و بیکربنات حالت اسیدی کیموس معدی را خنثی می کنند.

نوع آنزیمترکیبات مورد اثرترکیبات حاصل

1-    تریپسین و کیموتریپسینپروتئینها و پلی پپتیدهاپپتیدهای کوچک و اسید آمینه

2-    لیپازچربیها (تری گلیسیرها)گلیسرول و اسیدهای چرب

3-    آمیلازنشاستهقندهای دوتایی (دی ساکاریدها)

4-    نوکلئازهااسید نوکلئیکپنتوز بازهای آلی تشکیل دهنده اسید نوکلئیک و فسفات

تذکر: آنزیم های لوزالمعده مواد را به مواد ساده تر تبدیل می کند (کاملترین شیره گوارشی)

نکته: آنزیم های جدار روده نیز در گوارش روده دخالت دارند.

کبد (جگر)

کبد بزرگترین غده بدن به وزن 1/1 تا 6/1 kg که از 4 لب تشکیل شده در بالا و طرف راست معده قرار دارد کیسه صفرا در زیر لب بزرگ راست وجود دارد و آبشامه کبد که پرده ای پیوندی است آنرا می پوشاند.

سیاهرگ باب

خون لوزالمعده، روده ها، طحال و معده توسط این سیاهرگ وارد کبد می شود و به صورت سیاهرگ فوق کلیوی از کبد خارج می شود.

ساخته شدن صفرا

سلول های کبدی مواد لازم را از خون می گیرند و صفرای ساخته شده (توسط مجاری هپاتیک و سیستیک ) به کیسه صفرا می رود و ذخیره می شود.

تذکر: مجرای لوزالمعده و مجرای صفرا در انتها یکی می شود و به دوازده وارد می شود.

خروج صفرا: وقتی غذا مخصوصا غذای چربی دار از معده وارد دوازدهه می شود کیسه صفرا منقبض می شود و صفرا ازراه مجرای کیسه صفرا به دوازدهه وارد میشود.

مهمترین عمل صفرا

کمک به هضم چربی ها می باشد چون نمک های آلی آن قطرات درشت و نامحلول چربی را به قطرات کوچک و ریز تبدیل می کند تا سطح تماس آنها با لیپاز زیاد شود.

تذکر: صفرا حالت اسیدی شیره معده را خنثی می کند.

ساختمان روده بزرگ

روده بزرگ آخرین قسمت لوله گوارش است.

قطر آن 6 سانتی متر و طول آن 5/1-8/1 متر است و شامل بخش های زیر است:

1- سکوم (روده کور):

5 تا  8 سانتی متر اول آن روده کور می نامند.

آپاندیس

زائده ای کرم مانند و توخالی که به روده کور متصل است و طول آن 8 تا 10 سانتی متر است ساختمان دیواره شکل آن شبیه روده است.

آپاندیسیت

تورم و عفونت دیوراه مخاطی آپاندیسیت می باشد.

5- راست روده:

آخرین بخش روده بزرگ به طول 20 سانتی متر که به مخرج ختم می شود اسفنکتر اول غیرارادی و دومی ارادی است.

تذکر: در روده بزرگ پرز و غده های ترشح کننده آنزیم وجود ندارد ولی دیواره داخلی آن مواد مخاطی ترشح می کنند.

راههای جذب غذا

قندهای ساده و نمک های معدنی و اسیدهای آمینه و ویتامین ها و آب وارد سلول پوششی روده می شود و از طریق رگهای خونی به پرز سیاهرگ روده و در نهایت توسط سیاهرگ باب به کبد می روند. کبد بمنزله یک انبار و تنظیم کننده و پخش کننده مواد جذب شده است.

چربی ها (شامل اسید چرب و گلسیرول و کلسترول) پس از ورود به سلول های پوششی پرز در شبکه آندوپلاسمی به تری گلیسرید تبدیل می شوند و به آنها کیلومیکرون می گویند که شامل تری گلیسیرید و کلسترول است و از طریق رگ لنفی یا رگ کیلوسی در مسیر لنف قرار می گیرند.

مکانیسم جذب مواد غذایی

یون ها به کیفیت انتقال فعال

قندهای ساده از طریق انتشار تسهیل شده

اسیدهای آمینه از طریق انتشار تسهیل شده

ویتامینها به صورت انتشار

آب به صورت اسمز

نکته: پس از جذب سدیم آب به کیفیت اسمز جذب می شود.

چربی ها (گلیسرول و اسیدهای چرب): به صورت انتشار جذب می شوند و درسلول های پوششی پرز دوباره به صورت مولکولهای چربی در می آیند و وارد رگهای لنفی می شوند.

نکته: بعضی از سلولهای روده در شیرخوارگی خاصیت آندوستیوز دارند و پروتئینهای بزرگ ایمن ساز مانند آنتی کورها و پادتنهای شیر مادر را به خاطر دست نخوردگی به  صورت آندوسیتوز جذب می کنند.

جذب در روده بزرگ

آب به کیفیت اسمز

نمک های معدنی به کیفیت انتقال فعال (سدیم)

ویتامین ها به کیفیت انتشار جذب می کنند.

باکترهای همزیست  سلولز را برای خودشان تجزیه می کنند ولی ویتامین های B و K می سازند که جذب روده می شوند. تحرک روده بزرگ کم و توقف غذا طولانی در نتیجه آبگیری باقی مانده غذا جامد می شود.

تنظیم فعالیت های گوارشی

1-تنظیم عصبی:

مرکز تنظیم فعالیت های گوارشی در بصل النخاع قرار دارد. پس از تحریک گیرنده های حواس بویایی و چشایی یک واکنش خودکار عصبی ایجاد می شود و پیام عصبی از طریق شاخه حسی اعصاب به مراکز مغزی منتقل می شود مراکز مغزی از طریق اعصاب حرکتی باعث افزایش ترشح غدد بزاقی و معدی می شود.

نکته 1: عصب واگ یا پنوموگاستریک از نوع مختلط می باشد و در فعالیت های گوارشی دخالت دارد.

نکته 2: از نخاع اعصابی خارج می شوند که حرکات و ترشحات لوله گوارش را کاهش می دهند.

2- تنظیم هورمونی

هورمون سکرتین:

وقتی کیموس معدی وارد دوازده می شود بعضی از سلولهای جدار آن تحریک می شوند و هورمون سکرتین را به خون ترشح می کنند وقتی سکرتین به لوزالمعده رسید ترشح آن افزایش می یابد.

تذکر: هورمون های دیگری نیز در فعالیت های گوارشی دخالت دارند.

بعضی از بیماریهای دستگاه گوارش

زخم معده

سطح داخلی معده را یک لایه مایع غلیظ قلیایی به نام مایع مخاطی پوشانده است که مانع تماس پپسین و اسید با دیواره معده می شود در بعضی افراد این لایه ضعیف عمل می کند و جدار معده تحت اثر اسید و آنزیم قرار می گیرد و زخم معده را موجب میشود.

عوامل موثر در بیماری زخم معده

عوامل ارثی، استعمال دخانیات و مشروبات الکلی و بعضی از داروها مانند آسپرین، ترشح بیش از اندازه اسید و پپسین، اضطراب و نگرانیها

زخم روده

زخم روده بیشتر در منطقه دوازده اتفاق می افتد چون سیستم حفاظتی آن از سایر نقاط روده ضعیفتر است علت آن ترشح زیاد اسید معده، عوامل ارثی، دخانیات و عوامل روحی می باشد.

علائم زخم روده

احساس دردهای سوزاننده درناحیه زیر جناغ سینه است که با خوردن داروهای ضد اسید بطرف می شود.

آپاندیسیت

شکم دردی است که به جراحی منتهی می شود و علت آن انسداد مجرای آپاندیس در محل اتصال آن با روده کور ا ست. این بیماری در سنین 25-10 سالگی ایجاد می شود چون بافت سازنده دیواره آپاندیس بیشترین رشد را دارد  ومی تواند دهانه آن را مسدود سازد. بسته شدن مجرای آپاندیس ممکن است به وسیله مدفوع سفت شده (یبوست) ورود کرمک یا آسکاریس و مواد غذایی هضم نشده صورت گیرد.

علائم آپاندیسیت

بی اشتهایی، شکم درد شدید (در حوالی ناف  وسمت راست)- استفراغ و تب خفیف و بسته شدن آپاندیس باعث حبس شدن باکتریها در این عضو و عفونت آن می شود.

سنگ صفرا

درصفرا نمکهای کانی و کلسترول وجود دارد. اگر غلظت مواد صفراوی افزایش یابد جمع شده رسوب می کنند و سنگ کیسه صفرا، درکیسه صفرا یا مجاری صفراوی پدید می آید. سنگ وقتی بزرگ شود راه مجرای صفرا را می بندد و نمی گذارد صفرا وارد روده شود و چربیها دست نخورده دفع می شوند و به خاطر ورود مواد رنگین صفرا به خون، رنگ پوست و به خصوص صلبیه چشم زرد می شود.

اسهال

استقرار باکتریها، ویروسها و میکروبهای دیگر در روده کوچک در جذب آب و نمک اختلال ایجاد کرده و فرد دچار اسهال می شود.

عوارض اسهال

کم شدن حجم خون، از دست دادن یونهای ضروری به هم خوردن تعادل شیمیایی PH خون

پیشگیری

در هنگام ابتلا باید از خوردن سبزیجات و میوه های خام پرهیز کرد

یبوست

علت این بیماری کند شدن حرکت روده بزرگ است در نتیجه مدفوع مدت طولانی در روده می ماند و آب خود را از دست می دهد فشارهای عاطفی باعث کندی حرکات روده بزرگ می شود.

جلوگیری از یبوست

ورزش- دفع به موقع مدفوع- خوردن سبزیجات  ومیوه جات

نشانه های یبوست

سردرد 2- بی اشتهایی 3- حالت تهوع 4- بزرگ شدن شکم

تنفس

دستگاه تنفسی

پس از عمل گوارش و جذب بایستی انرژی مواد غذایی آزاد گردد تا بدن برای انجام اعمال حیاتی از آنها استفاده کند مهمترین راه آزاد کردن انرژی، اکسیداسیون آن مواد می باشد که در پایان آن انرژی در پیوند غنی از انرژی ATP ذخیره سازی می شود.

 فرمول اکسیداسیون کامل گلوکز

به طور کلی در تنفس با دو گاز سروکار داریم. اکسیژن که باید جذب شود و دیگری دی اکسیدکربن که باید دفع شود و انتقال این دو گاز بین سلول و محیط به صورت انتشار است.

نکته: در تک سلولی ها مثل آمیب اکسیژن به صورت محلول از محیط دریافت میشود و دی اکسیدکربن را به آن پس می دهند.

تذکر مهم: در جانوران پرسلولی مثل انسان که سلول ها در تماس مستقیم با محیط نیستند دستگاه تنفس وظیفه تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را بعهده دارد.

ساختمان عمومی دستگاه تنفسی

مجاری تنفسی: بینی- حلق- حنجره- نای- نایژه ها – نایژک ها

شش ها: شش راست- شش چپ

پرده جنب: لایه خارجی- مایه حنب- لایه داخلی

ماهیچه های تنفسی: عضلات بین دنده ای- دیافراگم

قفسه سینه: دنده ها- جناغ- مهره های پشت

نکته: مهمترین فعالیت حیاتی تنفس  می باشد فردی که نفس می کشد زنده محسوب می شود.

نکته: تعداد تنفس 14-12 بار در دقیقه است.

1- مجاری تنفسی

لوله هایی هستند که از یک طرف با محیط و از طرف دیگر با کیسه های هوایی ارتباط دارند.

نکته مهم: تبادل گاز تنفسی با خون فقط در کیسه های هوایی صورت می گیرد.

حفره بینی

به وسیله تیغه میانی دو بخش می شود لایه پوششی مرطوب، مژکدار و رگهای خونی فراوان دارد و هوای تنفسی را گرم، مرطوب و تصفیه می کند.

تذکر مهم: هنگام سرماخوردگی و حساسیت ها قطر رگهای بینی زیاد شده و بینی می گیرد.

حنجره

در عقب بینی و بالای نای قراردارد و غضروفهایی دارد که آن را باز نگه دارند و تعدادی تار یا طناب صوتی دارد که هوای بازدم آنها رامرتعش کرده تولید صدا می کند و زائده ای به نام اپی گلوت دارد که هنگام بلع دهانه حنجره را می بندد تا غذا وارد نای نشود.

تکلم و آواز

نتیجه ارتعاشات پیچیده و موزون تارهای صوتی

تغییر حجم حنجره

حرکات زبان و لبها صورت می گیرد.

عضلات بازدمی نیز نقش مهمی دارد.

نکته: حنجره در مردها هنگام بلوغ حجیم تر و تارهای صوتی ضخیم تر می شود و صدایشان بم می شود.

نای

لوله ای ضخیم به طول cm10که به دو نایژه تقسیم می شود.

نایژه ها

هر یک از دو نایژه وارد یکی از ششها می شود.