مقدمه:
بدون شک یکی از مهمترین دغدغه های مدیران آزمایشگاه ها، اجراء استاندارد کلیه فرایندهای آزمایش میباشد و بسیاری در جهت تحقق اهداف مزبور منابع زیادی در اختیار قرار می دهند. ولی متأسفانه در بررسی نهایی نتایج استاندارد سازی مطلوب نبوده و بسیاری از آزمایشگاه ها در اجراء مدیریت جامع کیفیت موفق نگردیده اند.
در این مقاله به بهینه سازی در مدیریت آزمایشگاه و بررسی علل عدم تحقق TQM اشاره میشود.
روش اجراء:
آزمایشگاه به عنوان یک مرکز خدمات تخصصی نیازمند مدیریت صحیح در کلیه فرآیندهای جاری میباشد و زمانیکه فرد به اهمیت نتایج آزمایش در روند تشخیص و درمان بیمار آگاه می باشد، به ارزشمندی مدیریت بهینه در آزمایشگاه واقف می گردد.
در بررسی جامع به مدت 3 سال (1381 الی 1383) در آزمایشگاه بیمارستان آیت الله کاشانی تهران مدیریت جامع کیفیت اجراء و نتایج قابل قبولی کسب گردید.
با اجراء برنامه TQM در سال 1381 نتایج موردنظر محقق نگردید. در بررسی به عمل آمده علت آن عدم بسترسازی مناسب جهت تحقق اهداف برنامه مشخص گردید.
برنامه‌ریزی مدیریت جهت استانداردسازی در آزمایشگاه زمانی محقق می گردد که بسترسازی مناسب جهت اجراء برنامه های TQM وجود داشته باشد و در حقیقت عدم موفقیت برنامه های فوق، عدم توجه به موارد مذکور میباشد. در بسترسازی مناسب مدیریت کیفیت نکاتی حائز اهمیت میباشد که مدیران کمتر به آن توجه نموده و این نکات ارزشمند از نگاه مدیران دور مانده است.
در برنامه‌ریزی انجام شده کلیه مواردی که باعث اختلال و جلوگیری اجراء برنامه TQM می گردد، مورد مطالعه قرار گرفته، راهکارهای اجرایی آن جهت برطرف نمودن مشکلات موجود تدوین شده، کلیه موارد اجراء گردیده است و یک سیستم نظارتی کنترل کامل بر اجراء آن را بر عهده دارد. با رفع موانع موجود بستر مناسبی جهت برنامه TQM ایجاد شده است.
نکات ارزشمند در بسترسازی مدیریت جامع کیفیت به شرح ذیل بیان می گردد.
(Education) :
آموزش به عنوان یکی از ارکان اصلی سیستم تأثیر مستقیم در کیفیت خدمات ارائه شده دارد. مراکز درمانی که آموزش را به عنوان یکی از برنامه های عملیاتی خود در نظر گرفته و اجراء می نمایند فعالیت با دقت و صحت بالاتری ارائه می دهند.
در عبارت دیگر:
«آموزش کار»
آموزش به عنوان یکی از ارکان فعالیت آزمایشگاه محسوب شده و یک فعالیت جانبی و سلیقه ای نمی باشد. آموزش در آزمایشگاه را میتوان به آموزش مداوم، مقطعی و سایر گروه های پزشکی تقسیم بندی نمود.
الف- آموزش مداوم: در این نوع آموزش برنامه روزانه، هفتگی، ماهانه، سالیانه و به طور اتفاقی Random در صورت نیاز وجود دارد. با این برنامه پرسنل با آموزش عجین شده و آموزش را جزئی از برنامه کاری خود محسوب می نمایند. زمینه های مختلف و جنبه های گوناگون را میتوان در برنامه آموزش مداوم گنجانید که مهمترین آنها به شرح ذیل میباشد.
مرور اصول اولیه آزمایشگاه (Review)
مرور مطالب عملی در آزمایشگاه (Practical)
کارگاه‌های استانداردسازی (Standard workshop)
معرفی آزمایشات جدید (new test)
بحث (Standard Operation Procedure) SOP
ب- آموزش مقطعی: در آموزش مزبور برنامه ها با سطوح بالاتر و به طور مقطعی جهت پرسنل برگزار می گردد که مهمترین موارد آن به شرح ذیل میباشد.
بهره وری از دانش و تجربه اساتید جهت آمادگی مباحث تئوری و عملی پرسنل
حضور در کنگره ها و بازآموزی های سراسری و تخصصی و کارگاه های عملی
ج- آموزش سایر گروه های پزشکی:
با توجه به اینکه گروه های پزشکی اعضاء کاملاً مرتبط بر هم بوده و فعالیت گروهی تیم های مزبور باعث روند تشخیصی و درمانی بیماران می گردد لذا آموزش پرسنل آزمایشگاه همراه با آموزش سایر پرسنل مرتبط به آزمایشگاه ضروری میباشد تا اثربخشی لازم در استاندارد سازی وجود داشته باشد. مهمترین گروه های پزشکی به شرح ذیل می باشند.
گروه پزشکان: دوره های بازآموزی، سیستم نوشتاری
ارزشمندی آموزش مزبور در نحوه درخواست مناسب آزمایش و تفسیر نتایج آن میباشد.
گروه پرستاری: دوره های بازآموزی، سیستم نوشتاری.
پرستاران به عنوان مهمترین رابط بیماران بستری با آزمایشگاه نقش بسیار مهمی در آماده سازی بیمار قبل از آزمایش، نمونه گیری و ارسال صحیح نمونه به آزمایشگاه دارند.
مسئول حمل و نقل فرآورده های خونی:
آموزش گروه مزبور باعث افزایش ایمنی در تحویل و انتقال فرآورده های خونی از سازمان انتقال خون به واحد بانک خون و بالعکس را دارد.
مسئول حمل و نقل نمونه های آزمایشگاهی
با توجه به شرایط خاص، آزمایشگاه نیاز به انتقال نمونه ها به سایر مراکز درمانی را دارد که نحوه صحیح انتقال نمونه ها حائز اهمیت میباشد.