-1 اجزای تجارت الکترونیکی
اجزای اصلی تجارت الکترونیکی که وجوه تمایز آن با تجارت سنتی هستند عبارت از:
الف . سیستم ارتباطی1
سیستم ارتباطی به منزله یک کانال تبادل اطلاعات عمل می کند که فروشندگان را به خریداران متصل می کند.
ب . سخت افزار2
سخت افزار از نظر فیزیکی امکان اجرای نرم افزار را فراهم آورده و آنرا با سیستم ارتباطی پیوند می دهد.
ج.نرم افزار3
نرم افزار شامل دستورات و عملکرد های لازم مرتبط با تجارت الکترونیکی است . ازجمله این دستورات می توان به موارد زیر اشاره نمود :
ایجاد و نمای کاتالوگ و ویترینی از کالاها و خدمات دروب سایت
ایجاد سیستم پرداخت الکترونیکی و انجام پروسه پرداخت
تضمین امنیت مورد نظر درمعامله (با توجه به پروتوکلهای مشخص و موجود درسیستمهای ارتباطی )
جمع آوری کلیه اطلاعات و موارد مربوط به تجارت الکترونیکی
ایجاد زمینه های لازم برای انجام معامله و نقل و انتقال درخواستها و سایر اسناد تجاری
1-1-2 سیستم ارتباطی
سیستم ارتباطی وظیفه انتقال اطلاعات را بین مشتری و فروشنده بر عهده دارد . برخلاف معاملات انجام شده درتجارت سنتی که از یک زبان شفاهی و محاوره ای استفاده می کند ، سیستم ارتباطی درتجارت الکترونیکی از یک زبان دیجیتالی واحد بهره می گیرد شکل (1-2).
شکل 1-2 سیستم ارتباطی وظیفه انتقال اطلاعات را برعهده دارد.
سیستم ارتباطی پهنای باند مورد نیاز برای دسترسی کاربران به شبکه جهانی وب ویا سایتهای خصوصی و همچنین امنیت مورد نیاز درمورد این که سایت مورد نظر یک سایت جهانی است یا یک سایت داخلی است و یا این که محدود بین چند شرکت است را فراهم می کند شکل (2-2).
(شکل در فایل اصلی موجود است)
شکل 2-2 سیستم ارتباطی پل ارتباط دهنده سایتهای اینترنتی است.
درحقیقت وب شامل یک شبکه جهانی از سیستمهای هوشمند است که توسط سیستم ارتباطی به یکدیگر متصل شده اند . حتی سیستمها و دستگاههای بی سیم نیز که نسل جدید و پیشرفته سیستم های هوشمند هستند ، از طریق فناوری سیستم ارتباطی به اینترنت و شبکه های خصوصی متصل می گردند شکل(3-2).
شکل 3-2 سیستم ارتباطی بی سیم.
(شکل در فایل اصلی موجود است)
2-1-2 سخت افزار
لزوم وجود سخت افزار درتجارت الکترونیکی بسیار واضح است . دستگاهها و تجهیزاتی که کاربران برای اتصال به اینترنت و سایتهای تجارت الکتریکی از آنها سود می برند ، نظیر کامپیوترها یا گوشیهای موبایل و … از سخت افزارهای ضروری درتجارت الکترونیکی هستند که بدون بکارگیری آنها ، امکان اتصال به وب وجود ندارد شکل(4-2).
شکل 4-2-سخت افزار در تجارت الکترونیکی.
کامپیوترهای سرور، تجهیزات نگهداری اطلاعات و ذخیره سازی آنها و تجهیزات کمکی مربوط به شبکه ، زیر ساختهای پنهان تجارت الکترونیکی راتشکیل می دهند که درظاهر دیده نمی شود شکل(5-2).
(شکل در فایل اصلی موجود است)
شکل 5-2 سخت افزارو کامپیوترهای سرور درتجارت الکترونیکی
3-1-2 نرم افزار
نرم افزار به مانند روح پنهان تجارت الکترونیکی است .انواع مختلفی از نرم افزارها درتجارت الکترونیکی نقس اساسی دارند که شامل سیستمهای عامل1 ، مرورگرها2، مدیریت بانکها3، انجام معاملات4 و … می باشند که البته درک چگونگی عملکرد پیچیده این نرم افزارها درکنار هم به راحتی میسرنیست . شکل(6-2).
(شکل در فایل اصلی موجود است)
شکل6-2 نرم افزاردرتجارت الکترونیکی.
خوشبختانه ، متخصصین فن مثل نرم افزارنویسان ، معماران سیستمهای کامپیوتری و مشاوران بر این امر واقف هستند که چگونه نرم افزارهای مختلف رابرای کار هماهنگ درتجارت الکترونیکی سازگار نمایند .شکل(7-2)
(شکل در فایل اصلی موجود است)
شکل 7-2 اجزاء نرم افزاری درتجارت الکترونیکی.
استفاده کنندگان ازتجارت الکترونیکی اگر به بهبود عملکرد و کارایی تجارت الکترونیکی توجه دارند، بایستی ارتباط با متخصصان نرم افزار راحفظ نمایند. به هر حال نرم افزارها و دو جزء دیگر تجارت الکترونیکی یعنی سیستم ارتباطی و سخت افزار به این منظور به وجود آمده اند تا سازمانهای استفاده کننده ازتجارت الکترونیکی بتوانند استراتژی و تاکتیکهای تجاری خود را مشخص نمایند شکل(8-2).
(شکل در فایل اصلی موجود است)
شکل8-2 نرم افزار یکی از نقشهای اصلی تجارت الکترونیکی را برعهده دارد.
2-2 مدلهای مختلف تجارت الکترونیکی
درتجارت الکترونیکی مدلهای مختلفی از معاملات تجاری وجود دارد که این مدلها برمبنای شخصیت دو طرف معامله تعریف شده اند . بر این مبنا 9 مدل مختلف تجارت الکترونیکی به ترتیب زیروجود دارد:
ا.مدلB2B یا مدل تجارت شرکتها با شرکتها (Business to Business):دراین مدل فروشنده و خریدار هردو شخصیت حقوقی هستند. یعنی شرکت با شرکت یا تاجر با تاجر.
2.مدلB2C یا مدل تجارت شرکتها با مصرف کنندگان (Business to Consumer): دراین مدل فروشنده شرکت یا تاجر است و خریدار ، مصرف کننده کالا یا خدمات میباشد.
3.مدل C2C یا مدل تجارت مصرف کننده (Consumer to Consumer): دراین مدل دو طرف معامله یعنی هم فروشنده و هم خریدار هر دو مصرف کننده هستند .
4.مدل G2G یا مدل تجارت دولتها با دولتها (Goverment to Goverment): دراین مدل ، تجارت بین دولتها به عنوان فروشنده و خریدار صورت می گیرد.
5.مدل G2B یا مدل تجارت دولتها با شرکتها(Government to Businees): دراین مدل فروشنده دولت و خریدار شرکتها هستند مثل مواقعی که اطلاعات مورد نیاز درباره مناقصه ها و مزایده ها و قوانین و مقررات از دولت به شرکتها فروخته می شود.
6.مدلG2C یا مدل تجارت دولتها با مصرف کنندگان (افرا) (Government to Consumer):
در این مدل فروشنده ، دولت و خریدار اشخاص حقیقی یا مصرف کنندگان هستند مثل تعامل دولت با مشتری مراکز دولتی و ارباب رجوع.
7.مدل B2G یا مدل تجارت مصرف کننده با دولتها(Consumer to Goverment): دراین مدل فروشنده اشخاص حقیقی یا مصرف کننده وخریدار دولت است مثل پرداخت مالیات به دولت و انتقال شکایات و نارضایتیها از سیستم های دولتی ازمردم به دولت.
8.مدل C2G یا مدل تجارت مصرف کننده با دولت ها (consumer to Goverment): دراین مدل فروشنده اشخاص حقیقی با مصرف کنند و خریدار دولت است مثل پرداخت مالیات به دولت و انتقال شکایات و نارضایتیها ازسیستم های دولتی از مردم به دولت.
9.مدل C2B یامدل تجارت مصرف کنندگان با شرکتها (Consumer to Business): دراین مدل فروشنده مصرف کننده و خریدار شرکتها یا تجار هستند تماس مشتری با شرکتها برای درخواست اطلاعات درمورد قیمت و کیفیت کالاها و خدمات.
به طور کلی فرآیند تجارت الکترونیکی را می توان با مدل زیر که به مدل Clark معروف است نشان داد. البته این مدل بیشتر نشان دهنده عملیات G2C,G2B,B2C,B2B است و امروز به عنوان یک مدل مرجع مخصوصاً درتجارت الکترونیک B2C به کارمی رود.(شکل 9-2)
ارتباط مستطیل شماره 1 با دو مستطیل دیگر ، B2C را نشان می دهد . ارتباط داخلی مستطیلهای 2و 3 نشانگر عملیات B2B است . B2C و G2B نیز یک نظارت کلی است که برتمام این قسمتها وجود دارد.O
(شکل در فایل اصلی موجود است)
شکل 9-2 مدل کلارک درتجارت الکترونیکی
ازمیان 9 مدل ذکر شده بالا ، 3 مدل اول که از گستردگی بشتری برخوردار بوده و حجم بالایی از معاملات انجام گرفته درحیطه تجارت الکترونیکی را به خود اختصاص می دهند درادامه مورد بحث قرارمیگیرند: