حرکت وجنبش از ویژگیهای حیات انسان ودارای انگیزه وریشه ای درسرشت اووعاملی برای رشد و سلامت ونشاط اوست. انسان نیازمند به حرکت وناگزیراز حرکت است، منع انسان از حرکت نه تنها موجب توقف رشد بلکه سبب افسردگی، بروز رفتارناهنجارواز دست رفتن شورونشاط زندگی وی میگردد. نیاز انسان به حرکت وفعالیت درطول حیات تاریخی او همواره با کسب تجارب وکشف روشهای جدید برای رفع آن همراه بوده است. تربیت بدنی وورزش درطول تاریخ زندگی انسان به شیوه های گوناگونی متجلی شده است. تربیت بدنی وورزش درطول تاریخ زندگی انسان به شیوه های گوناگونی متجلی شده است. ورزشهای امروزی صورمختلفی از فعالیتهای جسمی وتربیت بدنی است که درچهارچوب نظام تعلیم وتربیت هرجامعه وهمراه با ارزشهای فردی و اجتماعی آن موجبات پرورش فکری وجسمی کودکان وجوانان را فراهم میکند.
تربیت بدنی وورزش جزء لاینفک تعلیم وتربیت ووسیله ای برای رسیدن به سلامت جسمی وروحی نسل جوان است. نباید چنین تصورشود که تربیت بدنی امری بی ارزش وتفننی است، وصرفاً موجبات سرگرمی ومشغولیت کودکان وجوانان را فراهم میسازد، برعکس، باید آن را جزء مهمی از فعالیتهای زندگی به شمارآورد.
نگاهی به تاریخ نشان میدهد که ملتهای متمدن جهان همواره به نقش واهمیت ورزش توجه داشته اندو از آن درپرورش جوانان خود وآماده کردن آنها برای رفع مشکلات فردی واجتماعی استفاده میکردند.
اهداف تربیت بدنی درجوامع گذشته وامروز
مطالعه وتحلیل تاریخی احوال اقوام گذشته وحال نشان میدهد که سعی وتلاش انسان قدمت تاریخی دارد، تا آنجا که میتوان گفت ادامه حیات اقوام ابتدایی بدون حرکت وفعالیت میسرنبوده است. اجرای مهارتهایی از قبیل زوبین اندازی، تیراندازی با تیروکمان،کوه وغارپیمایی، کشتی گیری وحتی اجرای مسابقه های دو که درقرآن کریم درداستان برادران یوسف نیز از آن ذکری به میان آمده است، جملگی حاکی از رواج فعالیت های جسمانی وتربیت بدنی درنزد ملتها واقوام روزگاران گذشته بوده است.
اهداف عمده تربیت بدنی درتاریخ زندگی انسان عبارت است از: حفظ سلامت، تعمیم بهداشت، رشد وتقویت قوای جسمی، آمادگی برای فعالیتهای دفاعی، کسب شادابی ونشاط، ونیل به موفقیت دروظایف حرفه ای وشغلی، اهداف فوق تا به امروز با مختصرتغییری درنزد اکثریت جوامع بشری ترغیب میشود وبرحسب ضرورت تاریخی بریک یا چند هدف تأکید بیشتری به عمل میآید.
تربیت بدنی که درآغاز پیدایش آن جنبه فردی ودرنهایت ملی داشت اینک به صورت جمعی وبین المللی درآمده است تا وسیله ای برای بهره برداری مقاصد سیاسی کشورهای استعماری باشد.
اهداف تربیت بدنی وورزش
هدفهای بهداشتی وتندرستی
تأمین سلامت وبهداشت بدن وتجهیز آن دربرابرعوارض وبیماریها
تأمین وتسهیل شرایط رشد وتقویت بدن درحد امکان وتوان ورعایت جنبه اعتدال درآن
ایجاد ورزیدگی وهماهنگی دربین اعضا واندامها به منظوربرخوردارشدن از قدرت، سرعت، چابکی ومهارت
ایجاد مقاومت وافزایش میزان تحمل وعادت دادن آدمی به صبر واستقامت دربرابرشداید وسختیها
دستیابی به قدرت وضبط ارادی اعضای بدن وبه کارانداختن ارادی آنها
بازسازی ونوتوانی بدن به منظوررفع نقایص جسمی ونارساییهای فیزیکی وافزایش میزان کارآیی آن
هدفهای روانی واجتماعی
تقویت روان وافزایش توانمندی آن درمبارزه با هواهای نفسانی وغلبه برحسادت، خودپسندی وکینه توزی
تعدیل عواطف ودرضبط آوردن حالاتی چون خشم، ستیز،ترس ومحبت
رفع عوارض روانی ناشی از نگرانیها، انزواجوییها، یأسها وترسها
تعدیل رقابت وپذیرش اصول وضوابط معقول درزندگی روزمره
دستیابی به شادابی ونشاط که همواره برای تداوم ورشد حیات ضروری است
پرورش شخصیت، هوش وقوه کنجکاوی ودیگرذخایروجود انسان
متحقق ساختن امکانات بالقوه موجود درانسانها وبهره مند کردن انسان از ذخایروجودی خویش
شناخت اصول وقانونمندیها وتبعیت از آنها به هنگام برخوردهای فردی واجتماعی
تمرین تشکل وتحزب وتن دادن به سازماندهی وتعاون برای پیشبرد اهداف وعادت به انضباط ودقت درامور
مراحل فعالیتهای ورزشی
حرکت نوزاد از روزهای نخستین زندگی درجهت توسعه وگسترش بازتابهای اولیه وابتدایی به منظورادامه حیات وسازش با محیط تازه زندگی از جمله فعالیتهای مربوط به تربیت بدنی محسوب میشود. نوزاد از یک طرف درمعرض نور، حرارت، صدا وسایر محرکهای خارجی قرارمی گیرد واز طرف دیگر، براساس نیازهای درونی خود به تکاپو میافتد واز خود واکنش نشان میدهد. بستن دست وپای نوزاد درقنداق که از حرکات بازتابی او جلوگیری میکند ممکن است باعث بروز عوارض عصبی حرکتی درکودک گردد وحتی به نارساییها وعقب افتادگی ذهنی منجرشود. کودک پس از آنکه پابه پای رشد طبیعی ومعمولی بدن حرکات پایه از قبیل راه رفتن، دویدن، جهیدن، کشیدن، هل دادن وضربه زدن به اشیارا آموخت میتواند از طریق شرکت درحرکات پیچیده تر وبازیهای سازماندارموجبات رشد بیشترجسمانی وروانی خودرا فراهم آورد. دراین مرحله مراد از شرکت درفعالیتهای ورزشی ایجاد انگیزه های رشد ونمو بیشتر است.
هنگامی که کودک مرحله تحصیل دبستانی خودرا میگذراند میتوان تواناییهای حرکتی اورا ارزیابی ودرصورت لزوم نارساییهای حرکتی اورا اصلاح کرد. وقتی به سن نوجوانی رسید ضمن درنظرگرفتن مراتب فوق باید مهارتهای مقدماتی ورزشهای فردی وگروهی ومقدمات آمادگی رزمی وفنون دفاعی را به او آموخت، تا بتدریج از عهده وظایف شخصی، اجتماعی، رعایت آداب واخلاق وپذیرش مسئولیت برآید ودرراه استقلال فکری خویش گام بردارد.
درمراحل پایانی دوره نوجوانی ودرآغاز دوره جوانی، علاوه براینکه سیرتکاملی پرورش مورد نظراست، جوانان باید مسئول، مؤمن، تندرست وشاداب ومسلط بررفتاروخوی انسانی خود باشند. دراین مرحله باید ضمن مشارکت دادن آنها درورزش امکانات مربوط به تفریحات سالم واستفاده مثبت از اوقات فراغت وبه کاربستن آموخته های حرکتی واخلاقی وتکوین واصلاح شخصیت را برای آنان فراهم ساخت.
ورزش را برای تأمین سلامت تن وروان همه لازم میدانم وبا آن موافقم.
(امام خمینی (ره))
درجمهوری اسلامی باید توجه زیادی به مسائل ورزشی وگسترش آن برای نسل جوان داشت.
(آیت الله بهشتی)
ورزش کمک فراوانی به بالا بردن قدرت روحی وتقویت نفس مینماید. بسیاری از ورزشها همراه برخورد با کارهای سخت میباشد. وقتی انسان چند بار کارسختی را انجام داد ودید که همه چیز آسان میشود، یاد میگیرد که چگونه دشواریها با تمرین ساده تر میگردد. (آیت الله بهشتی)
ورزش تأمین کننده یکی از ابعاد وجودی انسان است، یعنی پرورش استعداد های جسمی واین استعادادهای جسمی درجای خود میتواند درخدمت جامعه ودرخدمت هدفهای انسانی قرارگیرد. درنتیجه ورزش یکی از مسائل اصولی ودرجه یک جامعه است.
(آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی)
ورزش درگذران اوقات فراغت
هدف از طرح برنامه ها وانجام فعالیتهای ورزشی درسطح دانشگاهها ومؤسسات آموزش عالی، رشد وتوسعه جنبه های اخلاقی، روانی وجسمانی دانشجویان به موازات تحصیل علوم وفنون دیگر است، تا آینده سازان این نظام الهی بتوانند پس از فراغت از تحصیل درخدمت نهضت اسلامی قرار گیرند وموجبات ترقی وتعالی مادی ومعنوی خود وجامعه را میسرسازند. امید است که دانشجویان از طریق درس تربیت بدنی درجریان فعالیتهای ورزشی وبهداشتی قرارگیرند وبا کسب مهارتهای ضروری وحرکتی پس از فراغت از تحصیل همواره به سلامت جسمی وروانی خود توجه داشته باشند وورزش کردن را بخشی از برنامه روزانه زندگی خود قراردهند.