اسلام دینی است که به روابط اجتماعی و چگونه حاضر شدن دراجتماع وخوشرو وخنده رو بودن درجامعه وزدودن غبار غم از چهره دوستان بوسیله شادابی وخندان بودن تأکید بسیاری کرده است. واز مؤمنان خواسته است تا از اخمو بودن و تلخی کردن وغمگین بودن دوری کنند چرا که هم در زندگی خود آنها وهم بر اطرافیان آنها اثر منفی می گذارد.
شادی وغم درفرهنگ اسلامی :
فرهنگ اسلامی یک فرهنگ غنی وبسیار کهن است وفرهنگی کامل که در تمام ابعاد آن سخن به میان آمده است ودین اسلام کاملترین دین است که به تمام امور در زندگی توجه کرده است واینکه اگر بگوییم دین اسلام و فرهنگ اسلامی مساوی است با نشاط ، امید،شادی سخنی به گزاف نگفته ایم .
تمام سخنان و سفارشاتی که در قرآن و دین اسلام برای انسانها گفته شده است منطبق بر خواسته های فطر ی آنهاست وبرای درست زندگی کردن و سعادتمند شدن هم دراین دنیا و هم درجهان آخرت است .دین منظمی که برای تمام امور زندگی برنامه و راه کار به ما نشان داده است.1
شادی کردن ودوری ازغم منفی واحساس خوشبختی کردن از اصلی ترین برنامه های این فرهنگ غنی و دین کامل است . دقت در سخنان ائمه و پیامبرصلی الله علیه واله اهمیت فوق العاده شادی و تبسم و خوشرویی را نشان می دهد و در جمله ای پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: اگر دو روز شما با هم مساوی باشد ضرر کرده اید.2
منظوراینکه زندگی باید همیشه در حال تازه ونوشدن باشد.
البته در این فرهنگ غنی جایی برای غم و اندوه نیز باز مانده است و آن غم و اندوه بر فراق محبوب واندوه بر گناهان و اشتباهات زندگی و غیره است و همچنین احساس همدردی با دوستان و خانواده در دنیاست.
شادی وغم در عرفان اسلامی:
سؤالی برایم پیش آمد و آن اینکه اگر اسلام دین شادی است و در آن شادمانی و شادمانگی یک ارزش و باعث سعادت دنیا وعقبی است پس چرا عرفاء واهل سیر سلوک غم را یک فضیلت شمرده اند؟ و برای زندگی تعبیرهایی سوزناک و وصفهایی غم انگیز بکار برده اند؟
چرا غم را گوهرگرانبها نامیده اند؟
جواب سؤالم را جستجو کردم درمجلات وکتابهای بسیار وحتی از افرادی نیز پرسیدم تا اینکه یک روزمقداری مطلب در رابطه با سؤالم درکتاب زندگی شادمانه صمد ولیزاده یافتم که مفهوم آن را می نویسم.
لازم به توضیح است که در عرفان اسلامی غم مساوی و معادل با شادی و حتی شادی وصف ناپذیر ،می باشد. و منظور ازغم یک رهایی درونی ،تخلیه کامل ذهنی واحساس سرخوشی وسرزندگی و پرواز روحانی است. شاید این حالت برای شما هم پیش آمده باشد که بعد از دعا و مصیبت اهل بیت واشک ریختن از روی صدق وصفا یک احساس سبکی روح به شما هم دست داده باشد ویک خوشحالی وشادمانی که خودتان هم دلیل این شادی را نفهمیده اید. بله این شادی نیست مگر بخاطرسبکی روح.
این غم از نظر روانشناسی یک شامانگی واقعی است . و حافظ که واژه غم را در
تا شدم حلقه به گوش در میخانه عشق هر دم از نو غمی آمد به مبارک بادم
استفاده کرده است منظور افسردگی و بن بست فکری نیست بلکه این غم نشانه تابش نور عشق الهی ، غمی که هر دم و هر لحظه به خاطر حلقه بگوش در میخانه عشق بودن به سراغ حافظ می آید. دری ازدرهای آسمانی ، شادی ومستی عاشقانه است که تمام ذرات وجود یک عارف را در برمی گیرد ومملو از شور وعشق و لذت می کند. شادمانی واقعی یعنی لذت بردن از لحظه لحظه زندگی.
پس در عرفان اسلامی غم هجران معشوق و دوری یار، مقدمه شادی و غم رسیدن به محبوب و یار زیباترین وبا شکوه ترین شادمانگی است ولذتی وصف ناپذیردارد.
سخن پیشوایان اسلامی در غم و شادی :
پیشوایان و ائمه دینی ما در مورد غم و شادی واقعی و غم و شادی منفی سخنان گهرباری گفته اند که ماحصل آنها ونتیجه آن را درزیر می نویسم .
شادی کردن مؤمنان خود یک عمل پسندیده وخوب است که زدودن غم واندوه از چهره مؤمن باعث شاد شدن دل او درقیامت می شود وبهشت برای کسانی که دل مؤمن را شاد می کنند مباح شمرده شده است و بعد از سلامتی و تندرستی بزرگترین نعمت خنده است و اینکه شادی مایه آرامش روان است و غم واندوه نفس را در تنگنا قرار می دهد و آرامش را از بین می برد .
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
همانا انسان گاهی خوشنود می شود به چیزی که هرگزاز دستش نمی رود و ناراحت می شود برای از دست دادن چیزی که هرگز به آن نخواهد رسید ، ابن عباس خوشحالی تواز چه چیز می باشد که در آخرت برای تومفید باشد و اندوه تو برای ازد ست دادن چیزی ازآخرت باشد، آنچه از دنیا به دست می آوری تو را خشنود نسازد، آنچه در دنیا از دست می دهی زاری کنان تأسف مخور، و همت خویش را به دنیای پس از مرگ واگذار.3