مقدمه
زیرسازی و نصب تاسیسات تهویه و روشنایی و نیز تجهیزات فوت و مک و امکانات ایمنی در محیط چاپخانه، دارای ریزه‌کاری‌های فراوانی است که رعایت آنها تاثیر چشمگیری در شرایط محیط و کیفیت کارهای چاپی دارد.
رعایت بسیاری از دستورالعمل‌ها در این زمینه‌ها هیچگونه هزینه اضافی تحمیل نمی‌کند، در عوض از بروز بسیاری مشکلات و گرفتاری‌ها و هزینه‌های بعدی نیز جلوگیری می‌کند.
در اینجا نکات اساسی و توصیه‌های ارزنده‌ای درباره ساختمان و تاسیسات ماشین‌خانه ارایه می‌شود.
حداقل فضای مورد نیاز:
با توجه به مساحت کف ماشین چاپ که به سطح زیر اشغال معروف است، (طول * عرض) حداقل فضای مرتبط با جریان کار و فضای مورد نیاز جهت نصب ماشین می‌بایست 2 تا 3 برابر سطح زیر اشغال بوده، به اضافه فضایی جهت انبار موقت به منظور هم هوایی شرایط دما و رطوبت کاغذ مصرفی، به اضافه فضایی کنار ماشین چاپ به منظور قرار دادن اوراق نیمه تمام چاپی اعم از رنگ‌های تکمیلی و یا چاپ پشت و تعبیه فضای مورد نیاز جهت نگهداری مرکب‌های مصرفی و میز ترکیب و مخلوط رنگ جهت رنگ‌های ساختگی، البته به امکان گسترش این فضاها در صورت افزایش و یا تکمیل تجهیزات نیز می‌بایست نظر داشته و ضریبی تا 30% فضای بیشتر را به آن اختصاص داد.
کف سالن:
ایجاد کف بتنی و هم‌سطح در سالن چاپ یک اصل قلمداد می‌شود. نیازی به ایجاد لایه سخت شده در سطح بتن نیست لیکن ایجاد یک پوشش نظیر کفپوش و یا رنگ اپوکسی به منظور جلوگیری از گردوغبار از سطح بتن، پیشنهاد می‌شود. جهت برخورداری از یک کفپوش جذاب با قابلیت پاک‌شوندگی آسان، استفاده از یک پوشش اپوکسی و اورتان با رنگ خاکستری که مقاوم مواد خورنده شیمیایی ضد لکه (با ویژگی ضد‌لغزندگی) ، به ضخامت 3 میلی‌متر روی سطح بتن پیشنهاد می‌شود.
برای کلیه ماشین‌های چاپ 5/1 ورقی به بالا می‌بایست فوندانسیون بتنی تعبیه شود. بتن فوندانسیون نیاز به حداقل 4 هفته زمان به منظور خشک شدن و استحکام جهت نصب ماشین خواهد داشت، مگر آن‌که از افزودنی‌های خاص شیمیایی در بتن استفاده شود که زمان مزبور را به حداقل دو هفته کاهش می‌دهد. حتی برای ماشین‌آلات دو ورقی (50*70) نیز عرض فوندانسیون را مناسب نصب ماشین‌آلات 5/4 ورقی (100*70) و طول آن را به اندازه ماشین 8 رنگ محاسبه و اجرا نمایید که امکان ارتقا و نصب ماشین‌آلات بزرگ‌تر در آینده به سهولت فراهم باشد. محاسبات اجرایی مربوط به بالش بتنی فوندانسیون می‌بایست بر اساس وزن ماشین و مقاومت خاک زیر آن باشد. پیشنهاد می‌شود طی مشاوره با سازنده ماشین و استفاده از مشاورین مهندس سازه نسبت به طراحی و اجرای فوندانسیون بتنی ماشین اقدام شود.
می‌توان از صفحات عایق صدا و لرزش (نظیر تخته‌های یونولیتی) بین بالش بتنی و دیواره کناره آن از کف سالن استفاده کرد. این صفحات می‌بایست 1 تا 5/1 سانتی متر پایین‌تر از سطح کف سالن قرار گیرد و سپس فضای خالی بالای آن بین بالش بتنی و کف سالن، توسط درزگیرهای قابل انعطاف نظیر چسب‌های آکواریوم پر شود.
محیط پیرامون هر ماشین و راهروهای منتهی به آن جهت نقل و انتقال کاغذ می‌بایست توسط خطوط زرد رنگ به پهنای باند 75 میلی‌متر خط‌کشی شود.
سقف‌ها:
نصب سقف کاذب در زیر سقف اصلی سالن چاپ به ارتفاع 7/3 الی 3/4 متر از کف و یا رعایت 1/2 متر فاصله سقف کاذب از بلندترین قسمت ماشین چاپ پیشنهاد می‌شود. اغلب سقف کاذب جهت پوشش کلیه تجهیزات و مواردی است که زیر سقف اصلی نصب و قرار گرفته‌اند، (نظیر آهن‌آلات اسکلت ساختمان، لوله‌کشی‌های آب، گاز و آتش‌نشانی، کانال‌های سیم و کابل‌های برق مربوط به چراغ‌های سقفی و غیره) که امکان بالقوه جذب گردوغبار و پودر خشک کن‌های ماشین افست معلق در هوا را داشته که پس از مدتی، کارگاه باعث جدا شدن و ریزش مستمر بر روی سطح کار چاپی داخل ماشین و یا مرکبدانها شده و موجب آشغال آوردن بر روی سطح چاپ خواهد شد. رنگ سفید کاشی‌های گچی مربع شکل سقف کاذب موجب انکسار و بازتابش نور در محیط چاپخانه و ایجاد فضای روشن‌تر، یکنواخت و دلپذیر می‌شود.
همچنین تعبیه سقف کاذب در ارتفاع مذکور مخصوصا در سالن‌های با ارتفاع بالا موجب کاهش حجم هوای مورد تهویه و صرفه‌جویی در هواسازی سالن و انرژی مصرفی مربوط به آن می‌شود.
کاشی‌های سقف کاذب می‌بایست اولا از مواد ضد حریق ساخته شده باشد و ثانیا از پوشش با سطح براق یا روغنی برخوردار بوده تا از جذب گردوغبار و پودر ماشین چاپ معلق در فضای کارگاه ممانعت به عمل آورد، وگرنه پس از مدتی خود به منبعی به جهت ریزش مستمر آشغال در مرکبدانها بدل خواهد شد. در زمان انتخاب و خرید جنس سقف، دقت لازم را به عمل آورید، چنانچه کاشی‌های سقف از وزن سبکی برخوردار باشند، با باز و بسته شدن درب‌های لولایی سالن، کاشی‌های سقف مزبور امکان بلند شدن از جای خود را دارند، مگر آن‌که توسط گیره‌های مخصوص به لبه < >Tشکل سپری‌های معلق سقف کاذب محکم شده باشند.
در طراحی و اجرای هوای برگشتی از سیستم هواسازی سالن چاپ باید دقت شود که از امکان هدایت آن به فضای فی‌مابین سقف کاذب و سقف اصلی استفاده نشود. این طرح شاید به دلیل صرفه‌جویی در انرژی در کارگاه‌های دیگری پیشنهاد شود، لیکن در چاپخانه‌ها به جهت ورود پودر چاپ معلق در فضا به آن بخش و انباشت در لابه‌لای درزهای سقف، مشکل ریزش مستمر آشغال به داخل ماشین و سطح مرکبدانها تکرار خواهد شد.
در سقف‌های کاذبی که روزنه و یا پنجره سقفی دارد، می‌بایست با تعبیه سایه‌بان و یا دیفیوزرهای انعکاسی، از تابش مستقیم نور خورشید به داخل سالن، به ویژه‌فضای بالای ماشین چاپ ممانعت به عمل آورد. قبلا در مورد علت این امر و جلوگیری از ورود پرتو UVبه تفصیل صحبت شده است.
دیوار و جداره‌ها:
متناسب با اندازه سالن پیشنهاد می‌شود که بخش ماشین‌آلات ورقی توسط جداره‌هایی محصور و جدا شوند. مواد به کار رفته اعم از بلوک‌های سیمانی، پیش‌ساخته چوبی و یا فلزی در جداره‌ها از اهمیت چندانی برخوردار نیست. با این حال جداره‌های پیچ و مهره‌ای امکان جابه‌جایی و یا نصب اتصالات برق، تلفن و شبکه را به سادگی دارد. دیواره‌ها می‌تواند با پوشش رنگ روغنی مات روشن نظیر طوسی روشن، بژ و یا سبز روشن تزیین شود. در دیواره‌ها می‌بایست ابتدا مواد آکوستیک ضد لرزش و عایق صدا تعبیه شود تا موجب کاهش انعکاس سروصدا در سالن چاپ شود. همچنین داخل سطح خارجی دیواره‌ها می‌بایست از عایق رطوبت استفاده شود تا موجب عدم تبادل رطوبت از جداره‌ها شده و امکان حفظ و ثبوت رطوبت نسبی به میزان معین را در سالن چاپ فراهم سازد.