- طبقه بندی نابسامانی های زبانی
نابسامانی زبان به هر نوع بی نظمی یا انحراف در کار تولید یا ادراک زبان گفته می شود. بنابراین در وهله اول باید آنها را به دو دسته تقسیم کرد:
1- نابسامانیهایی که مربوط به جنبه تولیدی زبان است که خود شامل الف: نابسامانی های گفتار ب: نابسامانی های نوشتار می باشد.
2- نابسامانیهایی که مربوط به جنبه ادراکی یا دریافت زبان است که خود شامل الف: نابسامانیهای شنیدن ب: نابسامانیهای خواندن می باشد.
- نابسامانی های گویایی:
1- بعضی از ویژگی های نامطلوب گفتار در کودکی با تقلید از یکی از اطرافیان آغاز می شود و تا بزرگسالی همچنان باقی می ماند که به ویژگی های گروه اول نقص گفتار یا گویایی گفته می شود.
2- بعضی دیگر از ویژگیهای نامطلوب گفتار علل عضوی و بدنی دارد که به آن نابسامانیهای گفتار یا گویایی اطلاق می شود. مثلا به افرادی بر می خوریم که بعضی مصوت های فارسی را(تو دماغی) تلفظ می کنند که این گاهی اوقات فقط عادتی است که فرد در کودکی آن را یاد گرفته و باقی مانده و یا ممکن است بر اثر فلج شدن عصبی باشد که زبان کوچک را کنترل می کند که در نتیجه آن فلج عصبی، زبان کوچک نمی تواند راه حفره بینی را ببندد و ناچار هوا از راه بینی و دهان هر دو خارج می شود.
- ویژگی های نامطلوب گفتار:
1- وقتی صدا به اندازه کافی بلند نباشد.
2- وقتی به علت تلفظ ناقص، تمام یا بخشی از گفتار گوینده نامفهوم بماند.
3- وقتی کیفیت صدا ناخوشایند باشد.
4- وقتی درجه بلندی، زیر و بمی، طنین و دیگر ویژگی های صدا نسبت به سن و جنس گوینده انحراف داشته باشد یعنی بیشتر توجه به نحوه بیان او جلب شود نه به مطلبی که بیان می کند.
5- وقتی گفتار همراه با صداهای نامربوط یا شکلک یا حرکات و رفتار ناخوشایند یا مسخره باشد.
6- وقتی به علت درهم ریختگی قواعد صرف و نحو و کاربرد واژه تمام یا بخشی از گفتار گوینده نامفهوم باشد. در تمام موارد بالا فقط کارشناسان گفتار درمانی می توانند با آزمایشهای لازم میزان درمان پذیری آنها را مشخص نمایند.
ناهماهنگی در آغاز گفتار:
از نظر آغاز تلفظ صداهای زبان در میان کودکان تفاوت های چشمگیری مشاهده می شود، بعضی کودکان صداهای زبان را در سن 5/2 سالگی یاد می گیرند در حالیکه بعضی ممکن است حتی صامت های زبان را تا سالها بعد نیز یاد نگیرند که اگر این تاخیر زیاد شود طبیعی تلقی نمی شود.
حد طبیعی این واجها تا این سنین طبیعی است.
- سن 5/3 سالگی واجهای«پ،ب،م،ه»
- سن 5/4 سالگی واجهای«ت،د،ن،ک،گ،ی»
- سن 5/5 سالگی واج«ف»
- سن 5/6 سالگی واجهای«ش،ژ،و،ل»
- سن 5/7 سالگی واجهای«س،ز،ر»
البته پسران دیرتر از دختران زبان باز می کنند.