آشنایی با جهانی که در آن زندگی می کنیم و کشوری که به ان تعلق داریم و استان و شهر و روستایی که در آن سکونت گزیده ایم ، برای همه ما لازم است . آنان که دانش جغرافیا ، علاقه نشان می دهند ، کسانی هستند که می خواهند سر از لاک انزوا و عزلت بیرون آورند و به محیط پیرامون خویش نظر افکنند . انان می خواهند محیط زندگی خویش را بشناسند و با طبیعت آن محیط و با مردمی که در آن زندگی می کنند، رابطه ای انسانی و سازنده داشته باشند . «دانش جغرافیا» به انسان وسعت چشم انداز می دهد و در نتیجه فرهنگ فرد را نسبت به محیط زندگی خود افزایش و اعتلا می بخشد .
یکی ا نقائصی که تا کنون در برنامه آموزش جغرافیا در کشور ما وجود داشته این بوده که دانش آموزان در عین حال که موظف بوده اند نام شهرها و آب و هوا و محصولات و جمعیت کشورهای دور را فرا گیرند از جغرافیای استان و شهر خویش بی خبر بوده اند و در کتابهای جغرافیا هیچ گونه مطلب مستقلی برای آشنایی ویژه دانش آموزان هر استان با جغرافیای آن استان وجود نداشته است .
وزارت آموزش و پرورش ، با عنایت الهی و به برکت انقلاب اسلامی ، توفیق یافته است تا از سال تحصیلی 64-63 این نقصیه را در برنامهآموزشی دبیرستانهای کشور برطرف سازد و از طریق گروههای آموزشی و به همت دبیران محترم جغرافیای استانها، برای هر استان ، جغرافیای مخصوصی تالیف نماید تا در سال دوم دبیرستانها علاوه بر جغرافیای ایران که جنبه عمومی دارد به دانش آموزان هر استان تدریس شود.
امید است این اقدام گامی در راه آشنائی هر چه بهتر نسل جوان ما با محیطی که در آن زندگی
می کنند محسوب شود و این آشنایی وشناخت سبب شود تا ما از امکانات خدا داده سرزمین خویش استفاده بیشتری کنیم و به استقلال و خودکفایی نزدیکتر شویم و امید است آگاهی ما از اوضاع و احوال استان و شهرما ، ما را برای خدمت گذاری بیشتر به مردمان کشورمان آماده سازد ، مردمی که امروزه برای حفظ و حمایت انقلاب اسلامی در برابر ظلم و ستم قدرت های استکباری بپا خاسته اند و با ایمان به خداوند و ایثار و شهادت ، از ارزشهای اسلامی و انسانی دفاع می کنند .
موقعیت ،حدود و وسعت
استان باختران در مغرب ایران ، بین تا تا و عرض شمالی و و تا و طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده و محدوده از شمال به استان کردستان ، از جنوب به استانهای لرستان وایلام ، از مغرب به کشور عراق و از مشرق به استان همدان است .
وسعت این استان بالغ بر 23666 کیلومتر مربع است که بشکل مستطیل در نقشه ایران مشخص شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1200 متر می باشد .
ناهمواری ها :
استان باختران منطقه ای کوهستانی است که بخشی از سلسله جبال منظم زاگرس قسمت عمده این استان را پوشانده و تنها در بخش هائی ا دامنه های کم شیب و گسترده این کوهستان و یا دره های عریض ، زمین های کم ارتفاع و جلگه های آبرفتی مشاهده می شود . سلسله جبال زاگرس چین خوردگی های منظم و مرتفعی است که در مغرب ایران از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است . پیدایش این سلسله جبال در دوران مزوزوئیک و ترشیاری بر می گردد . هسته اصلی این کوهستان رسوبات دریائی دوران مزوزوئیک و گنبدهای خارائی ترشیاری زمین شناسی است . چنانکه آهک ژوراستیک خمیرمایه اصلی محور کوهستان های زاگرس را تشکیل می دهد که به رنگهای سبز و قرمز ، از شمال تا جنوب زاگرس دیده می شود . و سپس طبقات جوانتری از دوران کرتاسه ، رسوبات ژوراستیک را پوشانیده است . رسوبات کرتاسه در دره قره سو به طرف باختران از شیست و از آن به بعد تا بیستون متناوباً رسوبات کرتاسه یا آهک ژوراستیک مشاهده می شود .
ارتفاعات زاگرس در ترشیاری فعالیت شدید آتش فشانی د اشته و رسوبات دریائی و آتش فشانی بر روی طبقات پیشین قرار گرفته و هم اینک رسوبات حاصله از فرسایش قلل در کواترنری قشر بالائی خاک را تشکیل می دهد .
بدلیل آنکه چین خوردگی های زاگرس بین فشار شدید منطقه غربی و استواری فلات مرکزی ایران بوجود آمده ، ارتفاعات بسیار منظم و دره ها کاملاً موازی با یکدیگرند . قسمت اعظم چین خوردگی های زاگرس در باختران از رسوبات آهکی است اما هرچه بطرف مغرب پیش می رویم طبقات گچ ازدیاد یافته و بر آهک غلبه نموده است.
بطور کلی ناهمواری های باختران به دو قسمت تقسیم می شود .
-کوههای دالاهو : در غرب استان واقع شده و دارای پوشش جنگلی ومراتع سرسبز در دامنه و همچنین قلل برفگیر و چشمه سارهای متعدد می باشد ، و سرچشمه رودهای دائمی است . این کوه بر جلگه کرند و جلگه عراق مسلط است .
-کوههای پرآو : بلندترین کوه پرآو ، کوه بیستون است . این کوهستان به طرف شرق و در امتداد الوند قرار گرفته و با جهت شمال غربی به طرف کوههای طاق و سان پیش می رود . کتیبه ای از زمان هخامنشیان در کوهپایه بیستون ئ حجازیهای داخل آن از زمان ساسانیان در طاق بستان باقی مانده است .
جلگه ها و دشت ها :
چنانکه در قسمت ناهمواریها اشاره شد ، بیشتر مناطق استان باختران کوهستانی است ، اما همین کوهستانی بودن موجب شده که شکست ها و چاله های ساختمانی اولیه ؤ غالباً جلگه ها و دشت های این ناحیه را بوجود آورد . در فواصل کوهها که گاهی پهناور و در بعضی جاها کم عرض و باریک می باشند ، دشتها و جلگه های متعددی تشکیل شده که از مواد آبرفتی انباشته شده است . عامل اصلی در تشکیل قشر بالائی خاک این جلگه ها و دشت ها ، فرسایش ممتد سالهای طولانی بوده که همچنان ادامه دارد . باید گفت که زندگی مردم این ناحیه از گذشته دور تا کنون همواره بستگی نزدیک با این جلگه های حاصل خیز کشاورزی داشته است . زمین کشاورزی وسیله جلب و اسکان و تمرکز جمعیت شده و متقابلاً ازدیاد جمعیت ، باروری بیشتر زمینها را بهمراه آورده است . برخی از جلگه های آبرفتی باختران نمونه بهترین زمین های کشاورزی بوده و شاید جزء مستعد ترین بخش های فلاحتی کشور ما باشند ،