عزاداری امام حسین (ع)
نمی دانم چرا عزاداری برای امام حسین (ع) به این شکل جا افتاده است یعنی هنوز امام حسین شهید نشده است ما ده شب برای ایشان عزاداری می کنیم ولی با شهادت ایشان در ظهر عاشورا تقریبا عزاداریها تمام می شود. اما به هرحال مراسم عزاداری در تفت به این صورت است که هرشب یکی یا چندمحله میزبان هیاتها ی عزاداری هستند تا شب آخر مثلا شب عاشورا محله سرده میزبان تمام هیاتهای تفت است و فردای آن روز یعنی صبح روز عاشورا تمام هیاتهای عزاداری طبق برنامه ای که از طرف فرمانداری تعیین شده است وارد حسینیه امام می شوند وبه عزاداری می پردازند تا ظهر عاشورا بعد از عزاداری در صبح و شهادت امام حسین در ظهر عاشورا مردم طبق یک سنت قدیمی برای نخل برداری (نقل برداری) به حسینیه امام می آیند البته در تفت دو حسینیه بزرگ یکی حسینیه ابوالفضل (ع) در محله گرمسیر و دیگری حسینیه امام در محله بازار وجود دارد که دو نخل قدیمی بزرگ در آنجا هست که نماد تابوت امام حسین(ع) و در روز بیست و یکم رمضان تابوت حضرت علی (ع) است .
مراسم به این شکل اجرا می شود که جوانان هیئت سرده از محله خود با پای پیاده و سینه زنان به طرف حسینیه گرمسیر حرکت میکنند و در مسیر با خواندن نوحه های زیبا مثل:
روز قتل بی کسان است ای خدا
ماتم لب تشنگان است ای خدا
این حسین نازنیین است ای خدا
جسم پاکش بر زمین است ای خدا
و پیوستن مردم به آنها تا نزدیکی حسینیه می روند در آنجا مردمی که در زیر نخل جا گرفته اند که شامل جوانان محله گرمسیر در سمت راست نخل– جوانان سلطان آباد در جلو نخل و جوانان محله بازار در عقب نخل هستند سمت چپ نخل را هم برای هیئت سرده در نظر می گیرند.
دز اینجا هیئت سرده بر سر زنان و با گفتن حسین حسین و دوان دوان وارد حسینیه می شوند . و به طرف نخل می روند و در زیر نخل در جایگاه مخصوص خود جای میگیرند و با صدای یا علی نخل را بلند می کنند و حرکت می کنند در این لحظه از بلند گو تکیه اذان گفته می شود . شخصی روی نخل به عنوان راهنما می ایستد و نخل برداران را راهنمایی می کند. بعد از گرداندن نخل دور کلک حسینیه برای سه مرتبه نخل را در پایین حسینیه گذاشته و باز با حسین حسین گفتن جلو عزاخانه امام حسین می آیند دقائقی را بر سر و صورت خود می زنند و حسین حسین می گویند . در حسینیه گرمسیر مراسم تا همین جا تمام می شود . بعد هیئت سرده از حسینیه گرمسیر به طرف حسینیه امام حرکت می کنند.
و مانند دفعه قبل با پای پیاده و سینه زنان و نوحه خوانی مثل:
این قاسم پادر حنا در کربلا
ای شعور آخر عزا شد ای خدا
در نجف شیر خدا دارد عزا
فاطمه بر سر زنان است ای خدا
تا پایین حسینیه امام می آیند مردم در زیر نخل جا گرفته اند طبق سنت قدیمی قسمتی از نخل برای جوانان بازار و قسمتی برای محلات دیگر در نطر گرفته شده است و قسمتی را هم برای هیئت میهمان یعنی سرده در نظر می گیرند.
هیئت با ورود به حسینیه به طرف نخل می روند و حسین حسین کنان در زیر نخل جا می گیرند و با مستقر شدن همه در زیر نخل و بلند کردن نخل با همصدایی یا علی نخل برداری آغاز می شود و صدای موذن در حسینیه طنین انداز می شود. واقعا صحنه تکان دهنده ای است همه کسانی که در اطراف حسینیه هستند و تماشا می کنند در حال گفتن حسین حسین هستند و همینطور اشک از دیدگانشان روان است. عده ای از مردم که نذر و نیاز دارند با رسیدن نخل به پایین حسینیه برای بار اول گوسفند یا گاو یا هر چیز ی که نذر کرده اند را جلو نخل قربانی می کنند . در اینجا نیز نخل سه دور دور حسینیه می چرخانند سپس نخل را زمین گذاشته و به طرف عزاخانه می دوند و هر کس در آنجا ارباب بی کفن خود را صدا می زند تا اینکه صدای خواندن تعدادی از قدیمیهای هیئت بازار به گوش می رسد .
تا که ز مرکب شه والا فتاد غلغله بر عالم بالا فتاد
لرزه بر آن چرخ معلا فتاد گفت در آن لحظه خدای کریم
انا فدیناه بذبح العظیم
ذکر گرفتی که زحق جبرئیل آمده از نزد خدای جلیل
داد بشارت به نجات خلیل گفت در آن لحظه خدای کریم
انا فدیناه بذبح العظیم
فاطمه گیسوی پریشان بکف نعش حسین را بگرفتی ز بر
گفت که ای زاده من ای پسر گفت در آن لحظه خدای کریم
انا فدیناه بذبح الظیم
گفت که ای اکبر نا شاد من گفت که ای قاسم داماد من
گفت که ای اضغر ناکام من گفت در آن لحظه خدای کریم
انا فدیناه بذبح العظیم
سپس مطالبی از غریبی حسین خوانده می شود بعد نوحه خوانان هیئت بازار و سرده نوحه می خوانند و مردم به سینیه می زنند سپس هیئت سرده شام غریبان را از همانجا شروع می کنند و به طرف محله خود حر کت میکنند. در اینجا هیئت دو گروه شده و یک گروه می نشیند و برسر زنان ابیاتی را می خواند و بلند می شوند و حرکت می کنند و گروه دیگر می نشیند و ابیاتی می خوانند و همین جور تکرار می شود . ابیاتی مانند:
شام غریبان حسین امشب است امشب است
اول درد و مهن زینب است زینب است
حاجتی دارم به تو ای ساربان ساربان
این شتران را تو به تندی مران ساربان
طفل یتیمی زحسین گمشده گمشده
زینب از این غصه دلش خون شده خون شده
بابا حسین جان امشب کجایی ؟
آغاز محرم‌الحرام ، ماه قیام کربلا ، مردم مومن استان دارالعباده یزد برای سوگواری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) مهیا شدند.
مردم این خطه با ارادت خاص به ائمه‌اطهار (ع) آیین‌های ویژه ماه محرم را از شب گذشته در سطح این استان آغاز کردند.
ویژگی‌های خاص عزاداری مردم یزد و عشق و علاقه عاشقان اهل بیت زبانزد خاص و عام است.
استان یزد هنرمندانی را در دامان خویش پرورانده که در زنده نگهداشتن واقعه عظیم کربلا به نوبه خویش سهم بسزایی داشته‌اند.
شاعرانی از جمله ریاضی یزدی ، جیحون یزدی ، واصل یزدی ، هرندی افضلی و بهجتی اشعاری سروده‌اند که هیاتهای عزاداری در نوحه‌خوانی‌های خود از این اشعار استفاده میکنند.
در دهه اول ماه محرم در یزد برپایی آیین‌های عزاداری سومین امام شیعیان همانند دیگر نقاط کشور به اوج خود می‌رسد و همراه با این مراسم زیارت عاشورا و اقامه نماز در حسینیه‌ها، مساجد ، تکایا و امامزاده‌ها برگزار می‌شود.
براساس یک سنت دیرینه در یزد از روز پنجم محرم هیاتهای عزاداری که شامل سینه زن ، زنجیرزن و شبیه خوان است به دعوت مسوولان حسینیه‌ها و مجالس عزاداری در این مکانها حضور یافته و به عزاداری می‌پردازند.
درشهر یزد حسینیه شاهزاده فاضل، وقت الساعت، مسجد روضه محمدیه،امامزاده جعفر (ع) ، امامزاده سید جعفر(ع)، خانه معروف امام حسینی از جمله مکانهای مذهبی است که آیین‌های عزاداری در آن برپا می‌شود.
مراسم ویژه سومین روز شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) در ۱۳محرم از دیگر آیین‌های ایام محرم در استان یزد است.
این آیین از ۶۰سال پیش به ابتکار یکی از روحانیون معروف یزد مرحوم حجت‌الاسلام " سید علی محمد وزیری " در این استان رواج یافت.
به همین مناسبت در شهر یزد هیاتهای عزاداری از صبح تا عصر روز سیزده محرم در مسجد ملا اسماعیل و همچنین تکیه بعثت یزد به عزاداری می‌پردازند و نظیر این مراسم در دیگر مناطق استان برگزار می‌شود.
همچنین به مناسبت هفتمین روز شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت ، آیینی در سطح استان از جمله در حسینیه" فهادان" یزد برپا می‌شود و عزاداران به سوگ می‌نشینند و مراسم شام غریبان برگزار میکنند.
" نخل برداری " در این استان از دیگر آیین‌های رایج در ایام عزاداری سالار شهیدان است.
"نخل" که یک وسیله چوبی است و نشانگر پیکر مطهر حضرت ابا عبدالله‌الحسین (ع) است در اغلب تکیه‌ها و حسینیه‌های استان وجود دارد.
عزاداران امام حسین (ع) پس از اقامه نماز ظهر عاشورا به یاد تشییع فرزند زهرای مرضیه در حالی که بر سر و سینه می‌زنند،حسین حسین گویان، چند مرتبه نخل را در محوطه تکیه‌ها و حسینیه‌ها به حرکت در می‌آورند.
آیین" نخل برداری " و " تعزیه خوانی " در شهرها و روستاهای مهریز،میبد، اردکان ، تفت ، بافق ، صدوق و زارچ بطرز ویژه‌ای برگزار می‌شود.
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد نیز در اطلاعیه‌ای ، به رسم سنت دیرینه ، برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) در منزل سومین شهید محراب را اعلام نمود
در ضلع غربى میدان هفتم تیر چادرى برپا شده است. تن سرد آسفالت خیابان را با فرش هاى ماشینى دستباف مفروش کرده اند. گوشه اى از چادر سماور بزرگى روى میز گذاشته و به عزاداران چاى مى دهند. طى سه روز نخست دهه محرم داربست بالا مى رود و چادر برزنتى بر پا مى شود. بیش از ۷۰۰ عزادار اقلیت هاى مذهبى مسیحى و زرتشتى زیر چادر هیات ثارالله گرد هم مى آیند و در عزادارى سالار شهیدان به سینه زنى مى پردازند. «ادموند طوفانیان» یکى از موسسین و بانیان این تکیه مى گوید: «در سال هاى گذشته، جوانان و نوجوانان ارمنى به اتفاق دوستان مسلمانشان به هیات هاى مذهبى مسلمانان مى رفتند. آنان در دسته ها و تکایاى شیعیان سینه زنى مى کردند و بسیارى از اعضاى هیات نمى دانستند که جوان مسیحى کاتولیکى در کنارشان براى امام آنها سوگوارى مى کند. در سال ۱۳۷۸ باخبر شدیم که حدود ۴۰۰ نفر از جوانان ارامنه در این مراسم شرکت مى کنند