« حجاب » واژه‌ای است عربی با معانی متعدد مانند: پوشش وسیله پوشیدن حایل و ...; در کتاب «لسان الغیب » درباره معانی آن چنین آمده است:
« حجاب به معنای « پوشش» است. زن محجوبه یعنی زنی که به وسیله‌ای پوشیده شده است. همچنین حجاب نامی است برای « آنچه بدان خود را می پوشانند. آنچه میان دو چیز حایل گردد نیز حجاب نامیده می شود. حجاب در لغت همان منع کردن است. در زبان فارسی- با توجه با این که این واژه، عربی است- معانی متفاوتی برای آن نقل شده است. پرده، ستر، نقابی که زنان چهره خود را بدان پوشانند، روی بند، برقع، چادری که زنان سر تا پای خود را بدان پوشانند.
حجاب در اصطلاح : معنی شایع لغت حجاب پرده است و اگر در مورد پوشش به کار برده می شود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است; و همین امر موجب شده که عده زیادی گمان کنند که اسلام خواسته است زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود.
جایگاه پوشش در فطرت انسانی: بی شک یکی از امتیازات انسان در مقایسه با موجودات دیگر، تهیه پوشش متناسب برای اندام خویش است. در این راستا پوشاندن اعضای جنسی از اهمیت بیشتری برخوردار است; زیرا خلقت طبیعی حیوانات، به گونه‌ای طراحی شده که معمولا دارای نوعی پوشش طبیعی هستند از سوی دیگر،تجاذب و آمیزش جنسی در میان بسیاری از حیوانات، دائمی نیست و فقط در فصول معینی برای ادامه و بعای نسل آنان صورت می پذیرد که در آن مواقع خاص نیز هر یک دو حیوان نر و ماده، با اکتفا به یکدیگر به انجام وظیفه طبیعی خود می پردازند و تمایلی به برقراری ارتباط جنسی با دیگری را ندارند. علاوه بر این، برخی از زیست شناسان و دانشمندان ، به وجود نوعی حیاء و خجلت در حیوانات ماده اشاره نموده‌اند.
در مقابل، انسان به گونه‌ای خلق شده است که بطور مستقیم بر روی پاهای خود حرکت می کند، و به تعبیر بهتر، موجودی است «راست قامت» و بدینسان از هیچ نوع پوشش طبیعی برای اعضای تناسلی خود برخوردار نیست; از طرف دیگر بنابر مصالحی که بدانها اشاره خواهدشد، تجاذب جنسی میان مرد و زن، دائمی است و به فصل و مقطع خاصی از زمان محدود نمی گردد; مضافا این که انسان- بویژه مرد- از نظر روانی همانند حیوانات نیست که با داشتن یک همسر هیچگونه تمایلی به برقراری ارتباط جنسی مخالف دیگری نداشته باشد.
بدین لحاظ ، پروردگار عالم تمایل و گرایش به پوشش – به ویژه در مورداعضای تناسلی- را در نهاد انسانها به ودیعت گذارده است تا غراغز شهوانی فقط در مسیر صحیح خود ، به کار گرفته شود و اسباب فساد و تباهی انسان را فراهم نکند.
پوشش، تحفه ای الهی
بدون شک، به تناسب ویژگیهای روحی و جسمی بشر، آفرینش لباس و پوشش و روی آوردن فطری انسان به آن ، یکی از نعمتها و هدایای الهی محسوب می شود . قرآن کریم در مورد آفرینش لباس چنین می فرماید:
« ای فرزندان آدم ! برای شما لباسی فروفرستادیم که اندام شما را می پوشاند و مایه زینت شماست و لباس تقوا بهتر است، این از آیات خداوند است باشد که متذکر شده پند گیرید.
این آیه «اهمیت» و «اهداف آفرینش لباس» برای انسان است که در آن، از نزول و ارزانی داشتن لباس از سوی خداوند به انسان، سخن رفته است. بطور مسلم این تحفه‌ای الهی، برای پاسخ به تمایلات فطری بشر به او هدیه شده است. برخی از مفسران، نزول لباس را اینچنین تفسیر کرده‌اند که خداوند با فروفرستادن باران، بوته‌های پنبه را از زمین می رویاند و چهارپایان را می پرورد تا آدمیان از پنبه، پشم و کرک چهارپایان لباس تهیه کنند و با آن از سویی خود را بپوشانند و از سویی دیگر خود را بیارایند و زیننت دهند البته این نوع لباسها فقط اندام انسان را می‌آراید، اما آنچه روح را آراسته و به انسان ارزش می دهد لباس تقواست که در آیه شریفه به آن اشاره شده است.
طبق این تفسیر، نزول لباس از طرف خداوند و اشتیاق انسان به تهیه و استفاده از آن، امری است هماهنگ که دست تدبیر نظام آفرینش، آن را طراحی نموده است.
برهنگی ، دام شیطان
قرآن کریم، برهنگی و کنارگذاشتن لباس را به عنوان دامی که شیطان آن را در مسیر انسان گسترانیده است معرفی می کند و آن را مخالف با فطرت بشر می داند و انسانها را از فرو افتادن در چنین دامی بر حذر می دارد، در سوره اعراف آمده است که: « ای فرزندان آدم! مبادا شیطان شما را بفریبد آنچنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند و لباسشان را از تنشان بیرون آورد تا عورتشان را به آنها بنمایاند.بطور مسلم او و گروه وابسته به او شما را از جایی می بیند که شما آنها را نمی بینید ما شیاطین را اولیا و همکاران کسانی قراردادیم که ایمان نمی آورند.
داستان آدم و حوا، دلیلی روشن بر فطری بودن پوشش
توجه به داستان حضرت آدم و حوا نیز فطری بودن پوشش را اثبات می کند. در تورات کتاب مقدس یهودیان چنین می خوانیم:
«و چون زن دید که آن درخت برای خوراک نیکوست و بنظر خوشنما و درختی دلپذیر، دانش افزا پس از میوه‌اش گرفته بخورد و به شوهر خود نیز داد و او خورد آنگاه چشمان هر دوی ایشان بازشد و فهمیدند که عریانند، پس برگهای انجیر بهم دوخته سترها برای خویشتن ساختند...».
بر طبق این متن، آدم و حوا لباس نداشتند و بعد از خوردن شجره ممنوعه چشمشانبازشد و فهمیدند که عریان هستند که بلافاصله با برگ درختان خود را پوشاندند و بعدا خداوند لباسی از پوست بدیشان ارزانی داشت. یکی از نویسندگان پس پس از نقل متن فوق از تورات، می نویسد:
« آدمی زمانی که از برهنگی خود احساس شرم کرد، با وسایل ممکن خود را پوشانید از برگ درختان انجیر گرفته تا دوران پوستین اهدایی خداوند خدای تورات- عصر غار نشینی-.
حجاب در فرهنگ ملل و نحل جهان
بنا به گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق ملتها و آیینهای جهان حجاب در بین زنان معمول بوده استهر چند حجاب در طول تاریخ ، فراز و نشیبهای زیادی را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان، تشدید یا تخفیف یافته است ولی هیچگاه بطور کامل از میان نرفته است.
مورخان ، بندرت از اقوامی بدوی که زنانشان دارای حجاب مناسب نبوده و یا به صورت برهنه در اجتماع ظاهرمی شدند یاد می کنند. تعداد این اقوام بقدری نادر است که در مقام مقایسه، قابل ذکر نیستند.
بدینسان می توان گفت که ، متداول بودن حجاب در میان ملل مختلف با آن که دارای عقاید، مذاهب و شرایط جغرافیایی متفاوتی بوده‌اند نشانگر آن است که تمایل به پوشش و حجاب ، امری فطری است. از این رو می توان ادعا کرد که در اقوام بدوی نادری که برهنگی در میان آنان رواج داشته است، وجود برخی موانع ، سبب جلوگیری از بروز استعدادهای طبیعی و فطری آنان شده‌است و یا عواملی باعث انحراف آنان از مسیر فطرت گشته است.
بسیاری از مورخان و اندیشوران، به گستردگی دامنه رواج حجاب در بین زنان ، اشاره کرده‌اند که به ذکر چند نمونه اکتفا می گردد. در کتاب « حقوق زنان در اسلام و اروپا» می خوانیم:
« با مطالعه آثار تمدنهای مختلف ظاهرا چنین به نظر می رسد که حجاب زنان از عادات قدیمه تمدنهای بشری بوده‌است. البته در قبایل وحشی و غیر متمدن ، حجاب و حتی پوشش زنان وجود نداشته... مسلما پیدایش حجاب در بدو امر از لحاظ حرمت زنان محترمه بوده و بعدا بتدریج صورت عفاف به خود گرفته و با آداب مذهبی اختلاط یافته است»
فرید وجدی با اشارت به اینکه:
« حجاب گرفتن زنان قدمتی طولانی دارد» به نقل از دایره المعارف لاروس چنین می نویسد: زنان یونانی در دوره‌های گذشته صورت و اندامشان را تا روی پا می پوشاندند. این نوع حجاب ( برای پوشاندن صورت) که شفاف و بسیار زیبا بود در جزیره کرس یا امرجوس و دیگر جزایر، ساخته می شد. زنهای فنیقی نیز دارای حجابهای قرمز رنگ بودند. سخن در مورد حجاب، در لابه لای کلمات قدیمی ترین مولفین یونانی نیز به چشم می خورد حتی «بنیلوب» ( همسر پادشاه «عولیس» فرمانروای جزیره ایتاک) نیز با حجاب بوده است. زنان شهر ثیب دارای حجاب خاصی بودند، بدین صورت که حتی صورتشان را نیز با پارچه می پوشاندند. این پارچه دارای دو منفذ بود که جلو دو چشمان قرارمی گرفت تا بتوانند ببینند. در اسبرطاء از موقع ازدواج حجاب را رعایت می کردند. نقشهایی که بر جای مانده حکایت می کند که زنان سر را می پوشانده ولی صورتهایشان باز بوده است ولی وقتی به بازار می رفتند بر آنان واجب بوده است که صورتهایشان را نیز بپوشانند، خواه باکره و یا دارای همسر باشند. حجاب در بین زنان سیبری وساکنان آسیای صغیر و زنان شهر ماد و ( فارس و عرب) وجود داشته است. زنان رومانی از حجاب شدیدتری برخوردار بوده‌اند.
ویل دورانت ، در مورد حجاب شدیدی که در مورد زنان بریتانیای جدید و جزیره برنئو ، اعمال می شد، می نویسد:
« در بریتانیای جدید والدین ثروتمند در مدت پنج سال بحران جوانی ، دختران خود را در کلبه هایی زندانی می کنند و پیرزنان پاکدامنی را به زندانبانی می گمارند. دختران حق خروج از این کلبه ها را ندارند و تنها اقارب نزدیک می توانند آنان را ببینند. بعضی از قبایل جزیره برنئو نیز عمل مشابهی دارند.»