تنها راه رهائی از اقتصاد بیمار
فقط زمانی میتوانیم ادعا کنیم بی نیاز هستیم که بتوانیم نیازهایمان را مرتفع نمائیم نه اینکه از نیازها یمان چشم پوشی کنیم و این زمانی میس-ر خواهد شد که در امر صادرات موفق بوده باشیم
خدواند محول است ، پس اهل تحول را دوست دارد
دویدن دلیل بر زود رسیدن نیست ، راهت را درست انتخاب کن!
این ضرب المثل بیانگر حقایق بسیاری است که اگر کمی در آن تفکر کنیم و آن را ملاک اصلی در برنامه هائی که در مسیر پیشرفت داریم قرار دهیم ، شاهد اثرات شگفت انگیز آن خواهیم بود.
من ایران را همانند قطاری در سراشیبی پیشرفت میبینم که هرمانعی را به راحتی پشت سر خواهد گذاشت و حتی اگر آن را از خط ریل نیز خارج کنند نخواهند توانست مانع از پیشرفت او بشوند.
پیام اکثر اصلاحات موفق و ناموفق اداری در جهان آن بوده است که تحول به ندرت از طریق شانس و یا تصادف حادث میشود بلکه نیازمند " مدیریت تحول " است .
در حال حاضر بهترین مبحث جهت بهبود شرایط اقتصادی ایران .مدیریت تغییرو تحول میباشد که میتواند در مسیر بهبود روشهای اجرائی و مدیریتی کشور با در برگیری کلیه استراتژی های فعلی ، ما را یاری نماید.
تحول از کجا باید آغاز شود؟ با یک بازنگری در کلیه روش هائی که تاکنون مورد استفاده قرار گرفته و بازدهی مناسب نداشته اند لازم است تغییراتی و آن هم نه به صورت آزمایش و خطا بلکه با کارشناسی ، مطالعه و بررسی دقیق انجام شود ، چرا که هم اکنون در تمام نقاط دنیا ، به دلیل پیشرفت تکنولوژی سرعت پیشرفت ها به گونه ای است که اگر کمی از قافله عقب بمانیم امکان رسیدن بسیار دشوارتر خواهد شد .
در صورتی که در سطح کلی مشکلات بر طرف شود ، خود بخود مشکلات جزئی نیزمرتفع خواهد، یعنی بیشترین تفکر ، تغییرات و تحول باید در زمینه اقتصاد کلان باشد و نه در اقتصاد خرد. بدین منظور باید در این مقوله به دونکته توجه اساسی نمود :
< >مشخص نمودن زمینه هائی که بیشتر در اقتصاد فعلی اثر گذار هستنداز کدام ابزار میتوان در جهت ایجاد تغییر و تحول در جهت پیشرفت این زمینه ها استفاده نمود در این راه میتوان از تجربیات دیگر کشورها نیز استفاده نمود.یعنی با کمی تامل میتوان به این مسئله پی برد که کشورهائی که در زمینه صادرات و واردات موفق بوده اند ، از وضعیت اقتصادی مطلوبتری برخوردار هستند و من معتقد هستم در صورتی که این سرزمین در زمینه صادرات و واردات پیشرفت نماید اقتصاد ایران دگرگون خواهد شد.ولی نباید فراموش کرد که برای صادرات در مرحله اول قبل از هر چیز کالا و خدمات با قابلیت صادراتی مورد نیاز است و در مرحله دوم تجار و بازرگانان آگاه به مسائل روز در مرحله سوم شناسائی بازارهای هدف که نیازمند کالاهای ایرانی باشند در مرحله چهارم اجرای سیاست هائی جهت حفظ بازار های ایجاد شده . در کلیه مراحل نیاز دخالت و نظارت دولت محسوس است . یعنی دولت باید با بکارگیری تدابیر خاص در نحوه افزایش تولیدات و افزایش کیفیت آنها وارد عمل شود.
اقتصاد ما بیمار است . بیماری که به هر گونه پزشک مراجعه نموده است غیر از پزشک متخصص آن و هر گونه داروی تجویز شده را نیز مصرف نموده پس طبیعی است که وضع این بیمار رفته به رفته به وخامت بگراید و نه به بهبودی ......
هرگونه برنامه ریزی مسلما مفید است و نتایجی هم به دنبال خواهد داشت ولی باید دقت نمود که ما در حال حاضر به برنامه های زود بازده نیازمندیم و نه برنامه های طولانی مدت .
برای پیدا کردن راه حل ما نباید به کتابها و تعاریف و فرضیه های قبلی مراجعه کنیم چرا که وضعیت فعلی ما کاملا مغایر با وضعیت های قبلی است . لذا باید با استفاده از نیروهای متخصص وکارشناسان با تجربه و بررسی و با توجه به شرایط فعلی تصمیم گیری و اجرا نمود . نباید از این شاخه به آن شاخه بپریم . باید ریشه ای عمل کنیم . اگر ریشه اصلاح شود ، اصلاح شاخ و برگ ها را نیز به دنبال خواهد داشت.
با توجه به اختلاف قیمت کالا ها در داخل کشور و قیمت همان کالا جهت فروش در خارج از کشور به دلار ، منفعت و سود چندین برابر را به دنبال دارد ( مثلا سیمان هرکیسه 22500 ریال در داخل و دلار = ریال در خارج از کشور) و هر فروشنده عاقلی در صورتیکه زمینه مهیا باشد حتما سود بیشتر را انتخاب میکند مگر آنکه مشکلاتی مانع اینکار بشود.
بیشتر مشکلات موجود مشکلاتی است که خود دولت ایجاد کرده از قبیل قوانین و مقررات دست و پاگیر گمرکی _ بانکی و اداری در کلیه مراحل مربوط به صادرات ، مشکلات بیمه ای کارگران که بر کارفرمایان تحمیل میشود، مشکلات قیمت گذاری نامناسب بر کالاها و خدمات ، مشکلات حمل و نقل ، مشکلات و تعرفه های سنگین بیمه ها،...
ریشه اصلی مشکلات ما در تولید است .
قوانین دست و پا گیر ، عدم حمایت دولت ،
حال بیائید هرچه میخواهید برای صادرات جایزه های هنگفت بدهید . کالائی برای صادرات وجود ندارد غیر از کالاهائی که خودمان بیش از هر کس دیگری به آنها نیاز داریم نظیر سیمان – آجر – تیراهن – تخم مرغ
فرض کنید مسافر کشتی طوفان زده ای در حال غرق شدن باشیم و عنان کنترل آن از دست ملوان خارج شده و در آن حالت تنها سوالی که مطرح میشود ای است : آیا کسی هست که بتواند کشتی را هدایت کند؟ و در آن حالت دیگر به خصوصیات ظاهری و فردی شخص اهمیت نمیدهیم بلکه عملکرد او برایمان مهم خواهد بود وگرنه باید در انتظار مردن و غرق شدن باشیم . و اینجاست که حضرت علی میفرماید : من کار را بدست ناشی بسپارم یا بدست خائن ، برایم یکسان است ...
مشکل کنونی نبود راه حل نیست بلکه کار بدست کاردان نمیباشد. حال اگر جان و سرنوشت دیگران که به دست ما سپرده شده نیز به اندازه جان و مال خودمان برایمان اهمیت داشته باشد ، پس باید تصمیم عاقلانه را گرفته و اجرا نمائیم .
و بر کسی پوشیده نیست که امروزه کشورهائی در سطح جهانی مطرح هستند که از نظر اقتصادی حرف اول را میزنند و نه آنانکه از نظر نظامی ، سیاسی و ..... پیشرفت داشته اند.
هر قانونی بهتر از بی قانونی است :
متاسفانه هم اکنون صادرات کالا در کشور ما از قانون خاصی طبعیت نمیکند و هر کسی از هر دری که بتواند بدون داشتن آگاهی و اطلاعات و تبهر وارد این کار میشود.
هرقانونی که در جهت تقویت صادرات مصوب میشود ، بدون تفکر به عواقب ونتایج آن به مورد اجرا گذاشته میشود و دست اندرکاران نیز بدون توجه به عواقف امر ، دستورات را اجرا مینمایند و خود را موظف به تفکر و اقدام در خصوص عواقب عملی که انجام میدهند نمیدانند .
زمانی که ما عملی انجام میدهیم ، طبیعتا منتظر نتایج مثبت آن هستیم ولی زمانی نتایج منفی حاصل و زمانی هم کاملا خنثی میشود ، گوئی با لیوانی آب دریا را از نقطه ای پرکرده و در نقطه دیگر آن خالی میکنیم و پر واضح است که فقط زحمت ما بر جا خواهد ماند و با این عمل هیچ تغییری در حجم آب دریا نخواهد داشت ، آیا باز باید به عملی که انجام میدهیم مغرور شویم ؟ و این شرایطی است که هم اکنون دقیقا در پرداخت جوایز صادراتی به صادرکنندگان کشور مشاهده میشود.
نحوه پرداخت " جوایز صادراتی " دلیل اصلی عدم تحرک در امر توسعه صادرات کشور است:
البته من نمیخواهم بگویم .....زحمات بسیاری از طریق ........
برای تحلیل مسئله قدم به قدم پیش میرویم :
قدم اول : هدف از پرداخت جوایز به صادر کنندگان چیست ؟
اولین و اصلی ترین هدف از تقویت صادارت افزایش درآمد ارزی است .
آیا بودجه ای که در این راه صرف میشود دقیقا ما را به این هدف میرساند و ما را قانع میسازد ؟
بعضی وقتها ممکن است هر قدمی که در راهی برداشته میشود کاملا برخلاف جهت بوده و به جای رسیدن به هدف کاملا از مسیر دور شده تا جائی که حتی هدف اصلی نیز فراموش شود و بی هدف قدم زدن خود هدف اصلی واقع شود.
دو نکته اساسی در این زمینه کاملا مشهود است :
نکته اول - باید گفت که ایراد طرح ( پرداخت جوایز صادراتی) آن است که اولا این جوایز به کسانی داده میشود که خود قبلا در راه صادرات موفق بوده اند و احتیاجی به تشویق و تقویت مالی و کسب جوایزو از این قبیل ندارند واز آنجا که هدف اصلی آن است که بر میزان صادرات افزوده شود و مسئله اصلی هزینه ای است که در این راه سرمایه گذاری شده است .
پس بهترا ست کاری کنیم که به تعداد صادر کنندگان افزوده شود نه اینکه همان صادر کننده ها ی قبلی را مورد ارزیابی قرار دهیم ( با این عمل تاثیری در وضعیت فعلی صادرات کشور حاصل نخواهد شد چرا که عملیات بر روی همان تعداد ثابت شرکت های موجود اجرا میشود ) و هرگز با تعداد فعلی صادرکنندگان حتی اگر همه آنها مقام اول را کسب کنند نیز به جائی نخواهیم رسید و همچنان درجا خواهیم زد.
پرواضح است شرکتهای فعال صادراتی چنان سرمایه ای به هم میزنند که جایزه ای که به آنها پرداخت خواهد شد رقم قابل ملاحظه ای برای ایشان بشمار نمیاید و ثالثا هیچ شرکتی صرف رسیدن به این جایزه شروع به فعالیت نخواهد کرد . چرا که سودی که اگر بتواند با نفوذ در بازار های خارجی کسب کند و بر روی این مسئله متمرکز نماید ، هزاران بار بالاتر از این مقادیر خواهد بود و ......