تحقیق مقاله سازمان تجارت جهانی (WTO) چیست؟

سازمانی است که با قوانین تجارت در سطح جهانی و یا نزدیک جهانی عمل می کند. نگرشهای متفاوتی راجع به WTO است: تشکیلاتی برای تجارت آزاد، محیطی که دولتها در آن راجع به موافقت نامه های تجاری بحث و گفتگو می کنند، مکانی برای حل و فصل مناقشات تجاری، سیستمی که بر اساس قوانین تجارت عمل می کند.( ولی به هر حال WTO سوپر من نیست، که بتواند تمام مسایل جهان را در هر شکلی حل کند) 

   *   محیطی برای مذاکرات است.........

مکانی است که اعضا بایستی برای برنامه ریزی حل مشکلات تجاری خود به آنجا بروند. اولین مرحله گفتگوست، سازمان تجارت جهانی در بطن مذاکرات زاییده شد و هر چیزی که WTO انجام می دهد نتیجه مذاکرات است. اعمال فعلی سازمان، از نشست مذاکرات دور اوروگوئه درطی سالهای 1986 تا 1994 و مذاکرات پیشتر آن در  General Agreement on Tariffs and Trade ( GATT ) شناخته می شود. و هم اکنون نیز، WTO میزبان مذاکرات جدیدی است که از سال 2001 شروع شده و تحت نام طرح توسعه دوحه شناخته می شود. (Doha Development Agenda)

زمانی که کشورها با موانع تجاری روبرو می شوند و می خواهند که آنها را تعدیل کنند مذاکرات به آنها کمک می کند تا تجارت را آزاد کنند. ولی سازمان تجارت جهانی فقط راجع به آزاد سازی تجارت نیست و در برخی شرایط از موانع تجارت پشتیبانی می کند برای مثال حفاظت از مصرف کننده در مقابل شیوع بیماریها.

    *  مجموعه ای از قوانین است......

قلب سازمان، موافقت نامه های آن است که در نتیجه مذاکرات بین ملل تجاری دنیا بوجود آمده و به وسیله آنها امضا شده است. این اسناد مهیا کننده قوانینی اساسی برای تجارت بین المللی هستند، قوانینی که دولتها را به انجام سیاستهای تجاری که توافق کرده اند مقید و ملزم می کنند هدف کلی کمک به تولید کننده های محصولات و خدمات، صادرکننده ها و واردکننده ها است تا بتوانند تجارت خود را اداره کنند در حالی که دولت به اهداف اجتماعی و محیطی خود دست می یابد.

هدف مهم سیستم کمک به جریان آزاد تجارت تا حد ممکن است البته تا جایی که عوارض جانبی پیش نیاید و این کار با برداشتن موانع تجارت ممکن میسر میشود و در این راه بایستی اشخاص، سازمانها و دولتها قوانین تجارت در جهان را بدانند و به آنها اطمینان دهیم که این قوانین دستخوش تغییرات ناگهانی سیاستها نخواهند شد، به زبان دیگر  قوانین شفاف و قابل پیش بینی هستند.

   *   کمک می کند تا مناقشات حل و فصل شوند......

این سومین جنبه مهم از وظایف سازمان است. ارتباطات تجاری اغلب موجب درگیری منافع می شود. موافقت نامه ها مخصوصا آنهایی که در نتیجه مذاکرات و بحثهای طولانی حاصل می شوند اغلب احتیاج به تفسیر و تعبیر دارند. بیشترین هم آهنگی زمانی اتفاق می افتد که این اختلافات در یک جریان بی طرف بر طبق قوانین حل وفصل شوند. این هدفی است که در پس این مناقشات جریان دارد مناقشاتی که در نهایت جل و فصل شده و تحت عنوان موافقت نامه های سازمان تجارت جهانی نگاشته می شود.

در سال 1995 بوجود آمد ولی زیاد هم جوان نیست

WTO در سال 1995 بوجود آمد ولی سیستم تجارت آن مربوط به  نیم قرن عقب تر  است در سال 1948، GATT قوانین این سیستم را تهیه کرد (در دومین نشست وزیران WTO، که در ماه می 1998 برگزار شد  جشن پنجاهمین سال سیستم را نیز برگزارشد).

ابتدا تاسیس GATT به صورت غیررسمی بود و سپس در طول سالها و در خلال مذاکرات شکل گرفت. آخرین و بزرگترین نشست آن دور اروگوئه بود که از سال 1986 تا 1994 طول کشید و منجر به تولد WTO شد. GATT به طور عمده با تجارت کالا سر و کار داشت ولی WTO و موافقت نامه های آن، تجارت در زمینه های خدمات، اختراعات، ابتکارات و طرحها( محصولات فکری) را نیز در بر می گیرد.

اصول اساسی سیستم تجارت در WTO

موافقت نامه های WTO قوانینی هستند که بسیاری از اعمال و فعالیتها را پوشش می دهند و به همین علت طولانی و پیچیده هستند. این قوانین در ارتباط با کشاورزی، منسوحات، بانکداری، ارتباطات، خریدهای دولتی، استانداردهای صنعت و ایمنی محصولات،بهداشت مواد غذایی،محصولات فکری و .... می باشند. با این حال اصول اساسی سیستم تجارت در تمام موارد فوق یکسان است. این اصول شالوده و پایه سیستم تجارت چند جانبه می باشند.

اصول تجارت

سیستم تجارت بایستی :

بدون تبعیض باشد : کشورها نباستی بین شرکای تجاری خود تبعیض قائل شوند( وضعیت *MFN برقرار باشد ) و نباستی بین محصولات و خدمات داخلی و خارجی فرق بگذارند ( وضعیت National *Treatment  را برقرار کنند )

آزاد باشد : موانع تجارت از طریق مذاکرات کاهش یابد.

قابل پیش بینی باشد : کمپانی ها و شرکتهای خارحی، سرمایه گذاران و دولتها بایستی مطمئن باشند که موانع تجارت ( شامل بر تعرفه های گمرکی و غیر گمرکی ) خودسرانه افزایش داده نشوند، در WTO برای نرخ تعرفه های گمرکی و تعهدات در قبال بازار باز حد و مرز تعریف شده است.

رقابتی تر باشد : از اقدامات ناعادلانه نظیر اعطای سوبسید، و ارزان فروشی بی دلیل ( dumping) برای به چنگ آوردن سهم بازار جلوگیری شود.

 برای کشورهای کم توسعه منافع بیشتری داشته باشد : زمان بیشتر برای انطباق داده شود انعطاف بهتر داشته باشد و امتیازات ویژه بدهد. 

* MFN : متد یا روشی است که تضمین می کند تا به تمام طرفهای تجاری، فرصتهای مساوی بدهد.

(Britanica.com)

* National treatment :  همان رفتاری که با خود داریم با دیگران نیز داشته باشیم(م)

اصول اساسی سیستم تجارت در  WTO (2)

نگاهی دقیقتر به این اصول بیندازیم:

1- تجارت بدون تبعیض

رفتار یکسان با دیگران ( Most-favoured-nation - MFN )

معمولاً کشورهای تحت پوشش موافقت نامه های WTO ، نمی توانند بین شرکای تجاری خود تبعیض قائل شوند. هرگاه برای یکی امتیاز قائل شویم ( مانند تعرفه گمرکی کمتر برای یکی از محصولات) بایستی برای تمام اعضای WTO نیز همان امتیاز را قائل شویم.

این اصل به نام اصل MFN  معروف است ( most-favoured-nation ). اهمیت این اصل از آنجا آشکار می شود که اولین مقاله GATT است و تجارت کالا را در بر می گیرد. هم چنین مقاله 2 آن راجع به خدمات است و مقاله 4 آن قوانین مالکیت معنوی( *TRIPS ) و نقش آن در تجارت است.

و البته در هر موافقت نامه، این اصل کمی متفاوت می شود. اپن سه موافقت نامه با هم پوشش دهنده سه محدوده اصلی WTO می باشند. استثنائات چندی نیز اجازه داده شده اند، برای مثال کشورهایی که می توانند موافقت نامه ای ایجاد کنند که فقط در مورد تجارت کالاهای درون گروهی باشد در برابر کالاهایی خارجی معاف خواهند شد. یا می توانند امتیازات ویژه ای برای دسترسی به بازار، به کشورهای توسعه یافته اعطا کنند. یا به کشوری اجازه داده میشود برای محصولاتی قوانین گمرکی شدیدتری تری اعمال کند محصولاتی که به صورت ناعادلانه ای تجارت می شود. در بخش خدمات نیز تحت چهارچوبهایی، اجازه تبعیض و فرق گذاری داده می شود ولی همه اینها درشرایط ویژه ای امکان پذیر است.

به طورکلی MFN به این معنی است که هر زمان کشوری تعرفه های وارداتی خود را کاهش می دهد یا بازاری ایجاد می کند بایستی عیناً برای کالاها یا خدمات مشابه تمام شرکای تجاری خود همین رفتار را عمل کند. اعم از اینکه فقیر، ثروتمند، ضعیف و یا قوی باشند.

2- رفتار ملی

رفتار یکسان داخلی و خارجی( National Treatment )

محصولات وارداتی و داخلی، حداقل پس از ورود محصولات خارجی، بایستی یکسان برخورد شوند همین قانون در مورد خدمات، مارکها، قوانین کپی رایت و ثبتی داخلی و خارجی،  نیز صادق است. اصل National Treatment ( رفتار یکسان با داخلی و خارجی ها ) در تمام 3 اصل پایه ای موافقت نامه های WTO وجود دارد( مقاله 3 و 17 از GATT ، مقاله 3 از TRIPS ) .