چکیده
با توجه به سیر نزولی تولید و صادرات فرش دستباف ایران در سال های اخیر، در این مقاله راه کارهای نوین تجارت و استفاده از شیوه تجارت الکترونیکی فرش دستباف به جای شیوه سنتی آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
از طرف دیگر، با توجه به رشد روز افزون تجارت الکترونیکی و مزیت های رقابتی حاصل از آن لازم می باشد که برای جبران عقب ماندگی های سال های گذشته در زمینه صادرات فرش دستباف، شیوه های نوین تجارت به کار گرفته شود تا بتوانیم باز هم در این رقابت تنگاتنگ تجارت، صادرات فرش دستباف کشور را در صدر قرار دهیم.
در این مقاله سعی بر این شده است که روش های نوین تجارت و تجارت الکترونیکی فرش دستباف با ارائه 10 راه حل برای صادر کنندگان فرش ارائه گردد.
مقدمه
تنها راه رهایی کشور از اقتصاد تک محصولی و وابستگی به درآمد های ارزی حاصل از فروش نفت و هم چنین برآورده کردن نیازهای روزافزون ارزی کشور، توسعه صادرات غیر نفتی و دستیابی به بازارهای بین المللی می باشد. که در کشور ما به دلیل مزیت نسبی که در تولید صنایع دستی به ویژه فرش دستباف به علت وجود منابع انسانی فراوان و اشتغالزایی بالایی که در آن بخش وجود دارد اهمیت ضرورت بازاریابی و صادرات این محصول را نمایان تر می سازد.
از طرف دیگر به دلیل آن که صنایع دستی، به ویژه فرش، آمیزه ای از هنر و خلاقیت است و بازگو کننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی کشور می باشد. عامل مهمی در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن ملت ایران است. از این رو صادرات آن می تواند جلب کننده جهانگردان از کشورهای دور و نزدیک و رونق صنعت توریسم باشد. که این خود مجدداً موجب رونق صنایع دستی از جمله فرش و به دنبال آن افزایش درآمد ارزی کشور خواهد بود.
با توجه به ازدیاد رقبای خارجی دیگر نمی توان با همان شیوه ی دهه های گذشته به صادرات فرش بپردازیم. بایستی همگام با کشورهای پیشرفته به پیش رویم تا بیش از این متوجه خسارات جبران ناپذیر نشویم. با استفاده از شیوه های نوین تجارت الکترونیکی با ایجاد یک نوع بانک اطلاعاتی و سایت های ایترنتی در کلیه امور از قبیل دریافت سفارش، اخبار مربوط به تحولات بازار، قوانین و مقررات گمرک ایران و تعرفه های گمرکی کشورهای مقصد، میزان صادرات کشورهای رقیب، آگاهی از هزینه حمل و نقل، بیمه، ابنارداری، قدرت خرید طبقات مختلف مصرف کننده در کشورهای مختلف، بررسی نمادهای فرهنگی، پذیرش سفارش کشورها و افراد با اندازه، طرح و رنگ مورد نظر مشتری و ارائه تبلیغات از فرش های دستباف شهرها و استان های مختلف کشور، از طریق ارتباطات اینترنتی گام های نوینی را در راستای صادرات فرش دستباف برداریم.
بررسی عوامل کاهش روند صادرات
تولید و صادرات فرش دستباف کشور در سال های اخیر دچار تحولات بسیاری شده که علل سیر نزولی آن را می توان به دو دسته تقسیم کرد.
اول- علل خارجی که خارج از کنترل ما می باشد مانند رکود جهانی، حادثه 11 سپتامبر، جنگ افغانستان و داشتن رقبای قدرتمند و زیرک مثل هند، پاکستان، نپال و غیره.
دوم- علل داخلی مانند افت کیفیت، پرداخت صرف به کمیت و تولید بیشتر به جای تولید بهتر، وجود سازمان های موازی دولتی و شبه دولتی در تجارت و تولید فرش، نداشتن قدرت سفارش پذیری، قوانین غیر کارشناسی و متغیر، عدم شناخت سلیقه مشتریان، عدم شناخت نسبت به عملکرد رقبا و غیره.
تبیین موضوع
یک راهبرد مناسب در خصوص کانال های توزیع برای عرضه فرش دستباف ایران در بازارهای جهانی باید دارای مطلوبیت های مکان، زمان، ترکیب فرش و اطلاعات باشد. یعنی در دسترس بودن فرش ها در مکانی که برای خریداران بالقوه در بازاهای جهانی راحت باشد. هم چنین در دسترس بودن فرش ها در زمانی که مشتری به آن نیاز دارد و دیگر ان که پردازش و بافت فرش متناسب با نیازهای بازار هدف از لحاظ رنگ، ابعاد، طرح، اندازه رج شمار و غیره باشد. در پایان یک راه کار مناسب باید به سوالات و ارتباطات عمومی در مورد وجوه ظاهری فرش ها و مزایای هر یک از طرح ها، اندازه، رج شمار، رنگ ها، ابعاد و غیره پاسخ بدهد.
از آن جایی که مطلوبیت ها می توانند منبع عمده مزیت رقابتی و ارزش برای فرش دستباف کشور ما باشند، انتخاب راهبرد مناسب برای کانال های توزیع فرش در بازارهای جهانی یکی از تصمیم گیری های کلیدی است که بازاریابان و صادر کنندگان فرش باید اتخاذ کنند.
رونق صادرات فرش عامل محرکی برای مجموعه های اقتصادی زیر خواهد بود:
مدیریت دولتی در سازمان ها و موسسات دولتی که در ارتباط با فرش دستباف هستند.
مدیریت بازرگانی در شرکت ها و موسسات خصوصی که به امر تجارت و تولید و فروش اختصاص دارند.
بخش دامپروری، به علت انکه صنعت فرش دستباف نیاز مبرم به پشم و کرک دارد.
بخش کشاورزی، در زمینه کشت پنبه، به علت نیاز فرش به تار و پود.
بخش پرورش ابریشم، برای تولید فرش های ابریشمی.
بخش صنایع رنگرزی، به لحاظ استفاده از رنگ های مختلف در تولید و فروش اعم از رنگ های گیاهی و شیمیایی.
بخش صنایع پشم شویی، پشم ریسی، نخ تابی، نخ ریسی، قالی شویی و غیره.
بخش بازرگانی داخلی و خارجی و حمل و نقل.
صنعت تهیه و توزیع ابزار و لوازم قالیبافان.
باید توجه به اینکه بیش از 10 میلیون خانوار از طریق این صنعت ارتزاق می کنند و راه اندازی کارگاه های آن سرمایه چندانی نمی طلبد. در ضمن آنکه می تواند نقش بسزایی در رفع مشکل بیکاری کشور ایفا کند. پس کمک به رونق صادرات فرش دستباف توجه ویژه ای را می طلبد.
اهمیت و نقش تجارت الکترونیکی
با توسعه ارتباطات ماهواره ای، شیکه های کامپیوتری و کاهش هزینه های حمل و نقل، فرایند جهانی شدن ساده تر و تجارت الکترونیکی با کمک بانکداری الکترونیکی جایگزین تجارت سنتی شده است.
با توجه به روند جهانی شدن بازار، مشاهده می گردد که رشد تجارت الکترونیکی از 354 میلیارد در سال 2001 میلادی بالغ بر 10 تریلیون دلار در سال 2005 میلادی پیش بینی شده است به نحوی که رشدی معادل 70 درصد در سال دارد. هم چنین پیش بینی می شود تا سال 2006 رشد تجارت الکترونیکی به 8/12 تریلیون دلار برسد که 7 تریلیون آن متعلق به آمریکا خواهد بود.
رشد سریع و روز افزون تجارت الکترونیکی در کشورهای پیشرفته و مزیت های رقابتی حاصل از آن، به مفهوم آن است که کشورهای در حال توسعه باید سریعاً در استراتژی ها و سایت های تجاری و بازرگانی خود تجدید نظر اساسی به عمل آورند. یکی از منافع تجارت الکترونیکی، کاهش خزینه مبادلات است. بنا به گزارش EIU ارزش فعلی صادرات جهانی کالا و خدمات حدود 7 هزار میلیارد دلار است. که از این مبلغ 500 میلیون دلار صرف تهیه و مبادلات اسناد مربوطه می شود. به عبارت دیگر، حدود 7 درصد ارزش مبادلات جهانی را هزینه تهیه و مبادله اسناد تشکیل می دهد. با الکترونیکی شدن این مبادلات، هزینه تهیه و مبادلات اسناد به شدت کاهش خواهد یافت. برآوردهای انجام شده نشان می دهد استفاده از مبادله الکترونیکی اطلاعات به جای روش های سنتی مبتنی بر کاغذ باعث می شود بین 21 تا 70 درصد در هزینه فعالیت های مختلف تجاری صرفه جویی شود. بدین ترتیب با الکترونیکی کردن مبادلات می تواند حدوداً تا 5 درصد در ارزش مبادلات صرفه جویی نمود.
در عرصه تجارت خارجی نیز اگر به تجارت الکترونیکی پرداخته شود، با توجه به اینکه نسبت ارزش صادرات و واردات کالا در کشور به تولید ناخالص داخلی حدود 30 درصد بوده است، میزان صرفه جویی حاصل از الکترونیکی کردن کبادلات خارجی کشور معادل 30 درصد ارقام مذکور برای کل اقتصاد کشور خواهد بود یعنی میزان صرفه جویی از رقم 62/7 هزار میلیارد ریال در سال 79 به 89/15 هزار میلیارد ریال در سال 83 خواهد رسید.
با توجه به چنین آمار و ارقامی مشاهده می کنیم که راه اندازی تجارت الکترونیکی در همه ی صنایع بویژه فرش به منظور جبران سیر نزولی و توسعه صادرات آن در دو دهه ی گذشته یک الزام است. در گذشته فقط صادر کنندگان بزرگ و معروف این فرصت را داشتند که محصولات خود را به هر کجا که بخئاهند صادر کنند اما در حال حاظ
ر با استفاده از شیوه ی تجارت الکترونیکی صادر کنندگان جزء و حتی فروشندگان هم این فرصت را می توانند پیدا کنند که از طریق استفاده از این روش جدید تجارت میزان حضور و فروش خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند