سازمان اِکو (ECO) یک سازمان منطقه ای همکاری های اقتصادی در آسیا است که دارای ده عضو می باشد. این سازمان در سال 1985 توسط کشورهای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و پاکستان به منظور ایجاد و گسترش همکاری های اقتصادی منطقه ای تأسیس گردید. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، کشورهای تازه استقلال یافته تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، آذربایجان و نیز بعدها کشور افغانستان به آن پیوستند. اکنون تعداد اعضای آن به ده کشور می رسد.
معرفی سازمان
سازمان همکاری اقتصادی(اکو) در ابتدا با مشارکت سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان بر اساس معاهده ازمیر و با هدف اعتلای سطح زندگی اقتصادی مردم منطقه در 1984 تاسیس گردید. کشورهای افغانستان،تاجیکستان،آذربایجان،ازبکستان،ترکمنستان،قزاقستان،قرقیزستان در 1992 به این سازمان ملحق شدند. از جمله اهداف دیگر سازمان گسترش تجارت درون منطقه ای و فرا منطقه ای و همچنین تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی است. اداره امور اکو در وزارت امور خارجه به منظور ارتقای سطح همکاری ها بین کشورهای عضو شکل گرفت. در این رابطه اداره اکو با وزارتخانه ها و سازمان های داخلی و خارجی مرتبط همکاری می کند. در واقع این اداره مسوولیت هماهنگی بین نهادهای داخلی با دبیرخانه و طرفهای ذی ربط در سایر کشورهای عضو را بر عهده دارد.
- اهداف
- ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم.
- گسترش تجارت درون منطقه ای و فرامنطقه ای و حذف موانع تجاری.
- تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی و ارتقائ همکاری های اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی، فنی و علمی.
- توسعه زیربناهای حمل و نقل و ارتباطات.
- توسعه همگرایی بخش دولتی و خصوصی با تاکید بر آزادسازی اقتصادی.
- تدوین برنامه مشترک جهت توسعه منابع انسانی و بهره برداری از منابع طبیعی.
- تشکیلات
- نشست سران که هر دو سال یکبار جهت اتخاذ رهنمودهای کلی برگزار می گردد.
- شورای وزیران که بالاترین رکن تصمیم گیری و سیاستگذاری سازمان است و سالی یکبار تشکیل جلسه می دهد.
- شورای نمایندگان دائم بازوی اجرایی شورای وزیران است و هر ماه در سطح سفرا در تهران تشکیل جلسه می دهد.
- شورای برنامه ریزی منطقه ای سالی یکبار در سطح روسای سازمان های برنامه ریزی کشورهای عضو تشکیل جلسه می دهد و وظایفی از قبیل تدوین برنامه های عملی برای تحقق اهداف سازمان، بررسی برنامه های گذشته و پیشنهاد تشکیل نهادهای منطقه ای را به عهده دارد.
دبیرخانه اکو
مقر دبیرخانه سازمان در تهران است. دبیرخانه مسوول هماهنگی و نظارت بر اجرای فعالیت های اکو و کمک به برگزاری نشست ها می باشد. دبیرخانه متشکل از دبیرکل، معاونین، مدیران و کارکنان است. شورای وزیران از میان نامزدهای انتخاب شده از سوی کشورهای عضو دبیرکل را برای یک مدت سه ساله غیر قابل تمدید انتخاب می نماید. دبیرکل بالاترین مقام اجرایی سازمان می باشد.
موافقتنامه های مهم منطقه ای
- موافقتنامه تجاری اکو(اکوتا): کشورهای ایران، ترکیه، پاکستان، تاجیکستان و افغانستان بنای موافقتنامه تجاری اکو را در اسلام آباد(9/4/83) با هدف کاهش تعرفه ها بنا نهادند. در دومین اجلاس وزرای بازرگانی اکو، سه کشور بنیانگذار به پیشنهاد وزیر بازرگانی جمهوری اسلامی ایران تصمیم به کاهش سقف تعرفه ها به حداکثر 10 درصد در مدت 5 سال گرفتند. مراحل تصویب اکوتا در مجلس شورای اسلامی در حال نهایی شدن است.
- موافقتنامه چارچوب حمل و نقل ترانزیت: به دنبال اجرایی شدن این موافقتنامه برگزاری اولین اجلاس شورای هماهنگی حمل و نقل ترانزیت از اقدامات مهم اکو طی سال گذشته بوده است. این موافقتنامه چهار کمیته شامل بیمه. راه آهن. جاده و حقوقی دارد.
موافقتنامه تشویق و حمایت از سرمایه گذاری: سه کشور افغانستان، آذربایجان و ترکیه موافقتنامه مذکور را امضا نموده اند. جمهوری اسلامی ایران تا کنون موافقتنامه مذکور را امضا نکرده و موضوع در دست پی گیری می باشد.
- پیش نویس موافقتنامه همکاری بخش های تعاونی کشورهای عضو: این پیش نویس از سوی ایران در هفدهمین اجلاس شورای برنامه ریزی منطقه ای مطرح و هم اکنون در حال بررسی می باشد.
- موافقتنامه تاسیس بانک اطلاعات جرایم گمرکی و قاچاق اکو: تا کنون کشورهای افغانستان، آذربایجان، پاکستان و ترکیه موافقتنامه مزبور را امضاء نموده اند.