ضرورت کار برای کودکان
امسال نیز در حالی به استقبال روز کودک میرویم که همچنان میلیونها کودک در سراسر جهان در شرایط سخت و غیرانسانی به سر میبرند. گزارشها حاکی از استمرار وضعیت نگران کنندهی صدها میلیون کودکی است که در چرخهی رنجآور فقر، محرومیت و بهره‌کشی گرفتار آمدهاند. در این میان تلاشهای صورت گرفته از سوی سازمانها، نهادها و فعالان حوزهی مسایل کودکان در مقایسه با ابعاد فاجعه بسیار ناچیز مینماید.
بر اساس آخرین گزارشهای بین‌المللی، در حال حاضر حدود 220 میلیون کودک در جهان به کار مشغولند که از این میان بیش از نیمی از آنان به مشاغل بسیار سخت و زیانآور گمارده شده‌اند و در معرض انواع آسیب‌های جسمی، روانی و عاطفی قرار دارند. با وجود شکل گیری و تدوین قوانینی که کار کودک را ممنوع اعلام کرده‌اند و علی رغم تصویب مقاولهنامههای بین‌المللی 138 و 182 سازمان جهانی کار و پیوستن تقریباً تمامی کشورها به پیماننامهی جهانی حقوق کودک، این پدیده‌ی شوم همچنان در حصاری از سکوت و بی‌تفاوتی، به حیات خود ادامه می‌دهد.
با این همه بر این باوریم که شکل‌گیری جریانها و جنبشهای جهانی مبارزه علیه کار کودک طی 150 سال گذشته، همچنین تدوین و تصویب پیمان‌نامه‌های متعدد در این حوزه، همگی نوید بخش فردایی روشنتر برای کودکان جهان است. بویژه آنکه این جنبشها به همراه خود اخلاق جهانی نوینی به نفع مبارزه برای از میان بردن این پدیده‌ی شوم پایهریزی و ترویج نموده‌اند و علیرغم سکوت و بی‌تفاوتی بسیاری نسبت به این مسأله، امروزه شاهد اجماعی عمومی در میان گروهها و جوامع مختلف بر سر اصولی همچون مذموم بودن کار کودک و ضرورت آموزش همگانی رایگان هستیم.
براساس گزارش سازمان جهانی کار، بدنبال تلاشهای صورت گرفته، تعداد کودکان کار جهان طی سالهای 2004 -2000 میلادی به میزان 11 درصد کاهش یافته است. این امر بویژه در میان کودکان شاغل در کارهای سخت و زیانآور با کاهشی برابر 26 درصد بسیار چشمگیر بوده است. حال پرسش اساسی این است که این دستاورد چگونه حاصل شده است؟
بدون شک این فرآیند خودبخودی نبوده است. تغییر در رویکرد جهانی نسبت به کار کودک که تا اواخر دههی 1980 میلادی با "بی‌تفاوتی" و "انکار" همراه بود، به نگرشی که منجر به تصویب و پذیرش گستردهی پیماننامهی جهانی حقوق کودک در سال 1989 و در پی آن شکل‌گیری برنامهی جهانی برای حذف کار کودک در سال 1992 و تصویب مقاولهنامهی 182 سازمان جهانی کار در سال 1999 شد، نتیجهی تلاشها و ابتکارات ارزشمند فعالان حقوق کودک و بسیج ارادهی سیاسی و عمل اجتماعی در تمامی سطوح بوده است. از این روست که باور داریم امروزه دیگر آرمان "محو کار کودک" و "تحقق حقوق انسانی" آنان رویایی دست نیافتنی محسوب نمیشود.
● ما معتقدیم از میان بردن پدیده‌ی چند وجهی کار کودک مستلزم برنامهریزی و اقدام برای ریشهکنی فقر، فراهم آوردن آموزش همگانی و تقویت نظامهای حمایتی و تأمین اجتماعی است. همان گونه که مسألهی کار کودک به گونهای جدایی ناپذیر با معضل فقر در جوامع در هم تنیده شده است، مبارزهی موثر برای شکستن این دور و محو کار کودک جز با تحقق آموزش همگانی و رایگان به عنوان ابزاری استراتژیک در کاهش آسیب‌های ناشی از فقر و محرومیت ممکن نخواهد بود.
● ما خواهان آنیم که تلاش برای پایان دادن به کار کودکان و تحقق حقوق انسانی آنان در مرکز تمامی برنامه‌ریزی‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار گیرد و باور داریم که تحقق این مهم در جامعه تنها با نظارت و مداخلهی موثر نهادی قدرتمند که منحصراً پاسداری از حقوق کودکان را در دستور کار خود داشته باشد، ممکن خواهد بود. چنانکه تجربهی دیگر کشورها نیز، تأثیر و اهمیت این گونه نهادها در حمایت موثر از کودکان و بهبود شرایط آنان را تأیید می‌کند.
● باور داریم شکل‌گیری چنین نهادی مسوول و پاسخگو که بر حسن اجرای مفاد پیمان‌نامه‌های بین‌المللی و قوانین داخلی در حمایت از حقوق کودکان و نیز بر پایبندی سازمانها و نهادهای مختلف به رعایت حقوق و منافع عالی کودکان نظارت داشته باشد، موثرترین راه در پیگیری و حصول نتیجه به نفع کودکان است.
در پایان انجمن حمایت از کودکان کاربار دیگر همبستگی خود را با تمامی کودکان جهان بویژه آنانی که روزهای کودکیشان زیر تازیانهی فقر، جنگ، کار سخت، آوارگی و بهره‌کشی به تاراج رفته است، اعلام می‌کند وتلاش تمامی انسانهای آزادهای که در راه تحقق حقوق پایمال شدهی این کودکان و پیریزی دنیایی بهتر برای همهی انسان‌ها پایداری نموده‌اند را ارج مینهد.
بیانیه کودکان کار به مناسبت روز جهانی مبارزه با کار کودک
23 خرداد 1387
همیشه کسی که کار شایسته‌ای انجام می‌دهد مورد تحسین قرار می‌گیرد ولی ما با این که کار خوب انجام می‌دهیم مورد تحسین قرار نمی‌گیریم. ما هم کودک هستیم و دنیای آزاد خودمان را میخواهیم ما فقط نمی‌خواهیم در خیابان‌ها باشیم، ما میخواهیم در کنار خانواده باشیم، بازی کنیم، درس بخوانیم و از امکانات دیگری هم بهره‌مند باشیم.
• تقاضای ما از مدیران و معاونان دولتی داشتن رفاه و آموزش بهتر است.
• از شما خواهشمند هستیم که به خانواده‌هایی که فقیر هستند و رفاه ندارند کمکی شود تا در این جهت ما تحت فشار بی‌پولی خانواده قرار نگیریم.
• ما کودکان میخواهیم از احترام، آسایش، پوشاک و تغذیه سالم برخودار باشیم.
• کودکان کار دوست دارند از علم و آگاهی و آموزش بهتری برخوردار باشند.
• ما کودکان آزادی میخواهیم، منظور ما از آزادی این است که در کار کردن در کارهایی چون دستفروشی، گل فروشی و غیره، نیروی انتظامی با ما با خشونت و بی‌اعتنایی رفتار نکند.
• ما از جامعه خواهش داریم که در کوچه و خیابان با ما با خشونت رفتار نکنند و ما را همچون کودکان خود دوست بدارند.
• ما دوست نداریم مورد سوءاستفاده قرار گیریم، منظور ما سوءاستفاده‌ی شخصی مثلاً برای تأمین مواد مخدر و غیره است.
• کودکان کار دوست ندارند آنها را مانند معتادان از خیابان‌ها جمع کنند.
• ما کودکان دوست نداریم با الفاظ بد از ما یاد کنند.
• خواهش ما این است که نباید وقتی در خیابان کار می‌کنیم بهزیستی ما را بگیرد.
آزیتا رحیمی (13 ساله)، شیلا شمسی (13 ساله)، شکیلا احمدی (12ساله)، نجیلا اسماعیلی (14 ساله)، ریحانه حمیدی (13 ساله)
بیانیه شبکه یاری کودکان کار و خیابان به مناسبت روز جهانی مبارزه علیه کار کودک
هدف از انتخاب و برگزاری روزهای خاص، به ویژه برای کودکان، ایجاد آگاهی و حساسیت در مردم و جلب توجه و مشارکت‌های مردمی در ارتباط با موضوع مورد نظر است.
روز 23 خرداد ماه، روز مبارزه علیه کار کودکان، یکی از این روزهای جهانی است. دوران کودکی در رشد و تکامل انسان‌ها و شکل‌گیری شخصیت آنان، نقش اساسی دارد. از این رو توجه به آموزش، سلامت، بهداشت، تغذیه و سایر حقوق اساسی کودکان در این سالهای حساس و مهم ضرورت دارد تا در کودکی از سلامت جسمی و روانی برخوردار شوند و در بزرگسالی شهروندان شایسته و کارآمد برای اداره جامعه باشند.
کودکانی که به علت مشکلات اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی به کار می پردازند از حقوق اساسی خود محروم می گردند و نه تنها در دوران کودکی به رشد و سلامت آنان آسیب می‌رسد، بلکه در بزرگسالی نیز فرد مؤثری برای جامعه خود نخواهند شد.
با وجود تأثیرات زیانبار کار در دوران کودکی بر اساس آمارهای موجود 250میلیون کودک و نوجوان به کار اشتغال دارند.
در کشور ما نیز، کودکان بسیاری، به جای رفتن به مدرسه، در کارگاه‌ها کارخانه‌ها، مزارع و خیابان‌ها مشغول به کارند.
برخی از کارهای پرخطر و زیان آور ،بر اساس پیمان‌نامه‌های بین‌المللی ، که جمهوری اسلامی ایران نیز آنها را پذیرفته است، برای کودکان ممنوع است اما متأسفانه بسیاری از کودکان به انجام این کارها می‌پردازند مانند زباله‌گردی ، کار در کوره‌پز‌خانه‌ها و ...
شبکه یاری کودکان کار و خیابان به مناسبت روز جهانی مبارزه علیه کار کودکان، خواست‌های خود را که نیاز های کودکان کار است اعلام می دارد:
• ایجاد رفاه عمومی برای بهبود وضعیت زندگی مردم به منظور کاهش کار کودکان
• منع کارهای دشوار برای کودکان و نظارت دقیق در این زمینه
• توانمندسازی کودکان کار و خانواده های آن ها برای رهایی از چرخه کار
• برخورداری کودکان کار از حق آموزش، بهداشت، بیمه و سایر حقوق اساسی خود
• نظارت دقیق بر کار کودکان و نوجوانان به منظور پیشگیری و منع خشونت و بهره‌کشی، آزار نسبت به آنان
از مسؤولان کشورو سازمان های مربوط می خواهیم که در تحقق این خواسته‌های بر حق بکوشند و از دوستداران کودکان انتظار داریم که ما را در حمایت از کودکان کار یاری رسانند.