دوزیستان
یک رده از مهرهداران هستند که شامل250جنس و2500 گونه هستند.
قورباغههای از گروهی از جانوران به نام دوزیستان هستند. دوزیستان به جانورانی گفته میشود که بخشی از زندگی خود را در آب و بخشی رادر خشکی به سر میبرند. تا کنون 3900 گونه قورباغه و وزغ شناسایی شده است که دانشمندان زیادی دربارهی آنها پژوهش میکنند. میدانی چرا پژوهش دربارهی قورباغهها و وزغها اهمیت داد؟
قورباغهها و وزغ ها بر خلاف بقیهی دوزیستان، دم ندارند. پاهای عقبی آنها بلند است و برای جهیدن به کار میرود. در هر پای عقبی، پنج انگشت وجود دارد. پاهای جلویی کوچکتر و چهار انگشتی هستند و هنگام فرود آمدن به زمین، مانند ضربهگیر عمل میکنند.
ویژگیهای اختصاصی قورباغه :
پوست برهنه ، مرطوب و نرم است با غدد مخاطی زیاد که ترشحات غدد باعث نرم و مرطوب شدن پوست میشود. پولک یا فلس روی پوست وجود ندارد.دو جفت اندام حرکتی برای راه رفتن یا شنا کردن دارند. تعداد انگشتان بین 5-4 عدد است. بین انگشتان در انواعی پرده شنا دیده میشود مانند قورباغه.اسکلت کاملا استخوانی است و مهرهها دنده ندارند.قلب از دو دهلیز جدا و یک بطن مشترک با 3 جفت سرخرگهای خروجی از بطن است. گردش خون مضاعف و ناقص است.تنفس بوسیله آبششها ، ششها ، پوست و پوشش داخلی دهان انجام میشود.مغز دارای دو نیمکره رشد طولی یافته است. لوبهای بویایی رشد
متوسط دارند و از مغز 10 جفت اعصاب جمجمهای جدا میشود.همانند ماهیها جانوران خونسردی هستند.لقاح در انواعی داخلی و در انواعی خارجی است. اکثرا هم تخمگذار هستند.
ساختار پوست:
در دوزیستانی مانند قورباغه که از انواع مهم این گروه است، اپیدرم به صورت چند لایهای بوده و به صورت دورهای در هر ماه یکبار تعویض میشود. علاوه بر غدد مخاطی در بعضی از دوزیستان مانند وزغها ، غدد مولد سم هم وجود دارد که این جانوران را بر علیه دشمنان مصون نگه میدارد. پوست رنگی است. تغییر رنگ به کندی انجام میشود به این دلیل که سیستم عصبی کنترل مستقیمی روی سلولهای رنگی ندارد.
ساختار اسکلت بدن :
جمجمه یک جعبه استخوانی است که مغز و اندامهای حسی را نگهداری میکند. ستون مهرهها از مهرههای جدا از هم تشکیل شده این مهرهها شامل مهرههای گردن ، پشت ، ناحیه کمری ، خاجی و ناحیه دمی در دوزیستان دمدار است. بعضی از سمندرها تعداد مهرههایشان به بیش از 100 عدد میرسد و در قورباغه فقط 9 مهره بدون دنده وجود دارد.
سیستم گردش خون :
قلب که داخل پرده پریکاردیومی قرار دارد. از دو دهلیز جدا از هم و یک بطن مشترک بوجود آمده که در بالای بطن ، پیاز آئورتی قرار دارد. به دهلیز سمت راست یک سینوس سیاهرگی اتصال دارد. از بالای بطن یک تنه آئورتی کوتاهی خارج میشود که به دو تنه آئورتی راست و چپ تقسیم میشود. هر یک از انشعابات دارای 3 شاخه از سرخرگهاست که شامل سرخرگ یا کمان کاروتیدی ،سرخرگ یا کمان آئورتی و سرخرگ یاکمان ششی پوستی هستند. که اولی حاوی خون اکسیژندار ، دومی حاوی خون مخلوط و سومی حاوی خون تیره است. خون تیره همه بدن از طریق یک سیستم سیاهرگی پیچیده به قلب برمیگردد.
سیستم تنفسی :
تنفس از طریق ششها در انواعی از دوزیستان مانند قورباغه دیده
میشود. علاوه بر تنفس از این طریق پوست و حفره دهانی نیز در
تنفس نقش دارند. تنفس از طرق مختلف در انواع گوناگون دوزیستان متفاوت است.
دستگاه گوارش :
دهان مجهز به آروارههای تحتانی و فوقانی با دندانهای ریز مخروطی است. لبها رشد زیادی ندارند. دهان به حلق و مری منتهی میشود. معده سادهای وجود دارد. سپس روده کوچک ، روده بزرگ و راست روده وجود دارد که راست روده به کلواک و مخرج منتهی میشود. دستگاه تناسلی و ادراری 2 تا کلیه قرمز مایل به قهوهای ، چسبیده به ستون مهرهها دیده میشود که از هر کدام یک مجرای میزنای منشا میگیرد. در جنس نر میزنایها با دفران از طریق منفذ مشترک وارد کلواک میشوند اما در جنس ماده میزنای با اویداکت مستقل هستند.
استخوان بندی قورباغه:
قورباغه ها دارای جمجمه ای پهن و عریض اند. جمجمه آنها شامل استخوان های زوج پیش آرواره ای ، بینی ، پیشانی ، آهیانه ای و صدفی است. بخش عمده سطح بالایی سر فاقد پوشش استخوانی است.. بخشهایی از جمجمه غضروفی همچنان نیز استخوانی باقی مانده است. در ناحیه پس سری فقط قطعات پس سری خارجی استخوانی شده اند و هر یک از آنها دارای زائده ای مفصلی ( کوندیل ) است که به اولین مهره متصل می شود. استخوان های قاعده ای _پروانه ای و بال پروانه ای همچنان غضروفی باقی مانده است.
درقورباغه کام فرعی وجود ندارد ، در نتیجه منافذ داخل بینی در جلو سقف دهان ، به دهان باز می شوند. بخش زیرین کاسه سر به وسیله استخوانی پوستی به نام نزدیک پروانه ای پوشیده شده است. در طرفین این استخوان حفره های خالی بزرگی وجود دارد
در قورباغه درختی ژاپنی(Rhacophorus schlegeli)جفتها با همکاری هم تونلی را حفر می کنند و آنرا با پوشش کف مانندی که خود تولید می کنند پر می کنند و سپس در تونل حقر شده تخم گذاری کرده و لانه را ترک می کنند . تخمها در محیط کف مانند که رطوبت لازم را تهیه می کند رشد کرده و لاروها نیز از تونل به برکه یا رود هدایت می شوند و دگردیسی را در آنجا انجام می دهند
وجود کسیههای هوایی مرطوب (ششها) در قورباغه، امکان جذب اکسیژن هوا را فراهم میآورد. همچنین وجود اسکلت درونی و عملکرد اندامهای حرکتی در جهت عکس هم، حرکت و جابهجایی را روی زمین امکانپذیر ساخته است گرچه دوزیستان سازگاریهایی را برای زیستن در خشکی کسب کردهاند اما زندگی آنها همچنان به آب وابسته است. بهعنوان مثال قورباغه برای تخمگذاری به آب مراجعت میکنند.