فصل اول
مکتب مدیریت علمی:این جنبش در اوایل سالهای 1900 میلادی با کار وینسلو تیلور در مطالعه زمان و حرکت در شرکت فولاد میدویل آغاز شد.
مکتب جنبش روابط انسانی:
دومین مکتب یاری دهنده در رسیدن به نظریه رفتار سازمانی است که در اواخر دهه 1920 واوایل دهه1930 آغاز وتا اواسط دهه 1950 به صورتهای مختلف ادامه یافت.
مهمترین عوامل ایجاد جنبش روابط انسانی: رکود اقتصادی،جنبش کارگری ومطالعات هاثورن می باشند.
اولین تحقیق هاثورن تاثیر درجه های مختلف نور بود
آزمایشهای نور مطالعات التون مایو در کارخانه هاثورن در شرکت وسترن الکتریک تجربه های صرفا مادی مدیریت علمی را به شدت تحت تاثیر قرار داد.
مرحله دوم آزمایشهای هاثورن آزمایش اطاق رله بود.و نتیحه آن مثل آزمایش نور بهره وری را افزایش داد.
مرحله سوم آزمایشهای هاثورن اطاق سیم پیچی بود و نتیجه کاملا بر عکس شد.
رفتار سازمانی((OB :رشته ای از مطالعات است که تاثیر افراد،گروهها و ساختار سازمانی را بر رفتار کارکنان در سازمانها مورد مطالعه قرار می دهد.وهدفش بکارگیری دانش رفتار برای بهبود اثر بخشی سازمان است .
این حوزه ی تخصصی،کاربردی است وسه تعیین کننده در سازمان(افراد،گروهها و ساختار سازمانی)را مطالعه می کند.
مدلهای مطالعه رفتار در سازمان:
1-مدلهای توصیفی:که رفتار متغیرهای تحت مطالعه را توصیف می کند ودرباره ی درست یا غلط بودن آنچه اتفاق می افتد ویا علت وقایع قضاوتی نمی کند
2-مدلهای پیش بینی:روابط علت ومعلول در سازمانها را بررسی می کنند و از مدلهای ریاضی و مفاهیم آماری استفاده می شود.
3- مدلهای تجویزی:موقعیت به خصوصی را به عنوان موقعیت مناسب و یا انجام دادن عمل خاصی را به عنوان بهترین کاری که باید انجام شود تجویز می کند.
مکتب رفتارگرایی نوین با کار اسکینر آغاز شد.
آزمایشهای هاثورن را به طعنه جامعه شناسی گاوی لقب می دهند.
فصل دوم
رهبری: هر نفوذ در دیگران را گویند. یعنی پیروان به دلخواه نه از روی اجبار از رهبر اطاعت می کنند. در ضمن رهبری یکی از وظایف مدیریت است.
رهبری: عبارتست از تاثیر گذاشتن بر افراد ،جهت وادار نمودن آنها به کوششی دلخواه به سمت هدفهای گروهی است.
مطالعات رهبری:1-مطالعات رهبری آیوا :برای نخستین بار اواخر دهه 1930 در دانشگاه آیوا توسط رونالد لی پیت،رالف وایت و زیر نظر کرت لوین انجام شد.و در این آزمایش سه سبک رهبری استبدادی،دموکراتیک،بی بند وبار مورد آزمایش قرار گرفت.
2- مطالعات رهبری اوهایو:در سال 1945 در دانشگاه اوهایو آغاز شد و ابعاد آن وظیفه مداری (ساخت دهی)و مراعات می باشد.
3- مطالعات میشیگان: همزمان با مطالعات اوهایو آغاز شد.
تئوریهای رهبری:1- نگرش خصوصیات فردی :در این نگرش رهبر ذاتا رهبر نیست ورهبری را می تواند آموزش ببیند.در این تئوری خصوصیات شخصی رهبربه مهارتهای شغلی وی تغییر یافته است. کاتز از مهارتهای فنی،ادراکی وانسانی برای مدیریت اثر بخش نامبرده است.
یوکل مهارتهایی چون خلاقیت ،سازماندهی ،سیاستمداری ،دانش شغلی و توانایی سخنوری رابرای رهبران نامبرده است.
2- تئوری های گروه و مبادله رهبری:تئوریهای گروه رهبری از روان شناختی اجتماعی نشات گرفته است. تئوری مبادله انگیزش اساس این نگرش است.
3- تئوری اقتضایی رهبری فیدلر:برای وضعیت مطلوب رهبری سه بعد آورده است .1 رابطه رهبر – عضو که مهمترین متغیر در تعیین مطلوبیت وضعیت می باشد.2 ساختار وظیفه .3 قدرت مقام رهبر که از اختیار رسمی وی ناشی می شود.
زمانی وضعیت برای رهبر مطلوب است که هر سه بعد فوق در حد بالایی باشد.
4- تئوری مسیر- هدف رهبری: این هدف توسط مارتین جی ایوانز تنظیم شد.وبر پایه دو مفهوم بنا شده است.الف)تئوری انگیزش انتظار ب)تحقیقات اوهایو می باشد که بعدهای آن ساخت دهی و مراعات است.
5- نگرشهای یادگیری اجتماعی
سبک های رهبری هاوس 4 نوعند:1- رهبر آمرانه :با زیر دستان هیچ مشورتی نمی شود.
2- رهبری حمایتی :رفتاری دوستانه دارد و توجه خاصی به فرودستان مبذول می دارد
3- رهبری مشارکتی : پیشنهادهای فرودستان را استقبال می کند 4- رهبری پیشرفت مدار:
برای فرودستان هدفهایی تعیین می کند .
جانشینهای رهبری یا خنثی کننده های رهبری:1- خصوصیات کارکنان 2- وظیفه 3- سازمان یافت 4- تجربه،توانایی و کارآفرینی فرو دستان.
فصل سوم
سبک :یعنی راهی که رهبران از طریق آن در پیروان خود نفوذ می کنند.
داگلاس مک گریگور در مطالعه سبکهای رهبری دو سبک تئوریX (رهبری آمرانه)و تئوری Y (سبک حمایتی و انسا نی) را نام می برد .
در مطالعات سبکهای رهبری دانشگاه میشیگان نتیجه گرفتند که سبک کارمند-مدار اثر بخشتر از تولید-مدار است همچنین مطالعات آیوا مشخص نمود که مراعات (سبک حمایتی) وساخت دهی (سبک آمرانه)به عنوان وظایف عمده رهبری است.
سبکهای شبکه مدیریت توسط رابرت بلیک و جین موتون در تعیین سبکهای رهبری مطرح شده است.
مدیریت به سبک 1،1 مدیریت بی ثمر است .
مدیریت به سبک 1،9 مدیریت باشگاهی است.
مدیریت به سبک 9،1 مدیریت وظیفه یا مستبدانه است.
مدیریت به سبک 5،5مدیریت بینابین می باشد.
مدیریت به سبک 9،9 مدیریت تیمی یا دموکراتیک می باشد.
عواملی که بر اثربخشی رهبری تاثیر می گذارد:شخصیت رهبر،تجربه های گذشته،انتظارات،انتظارات و رفتار مدیران عا لی نیازمندیهای شغل،خط مشی ها و فرهنگ سازمانی.
معروفترین نگرش در آموزش و بهبود مدیریت در رهبری: نگرش وضعیتی یا دور زندگی است.
سبکهای عمده رهبری هرسی-بلانچارد: 1- سبک وظیفه 2- سبک رابطه .
سبک وظیفه: تعیین نقشهای فرو دستان توسط رهبر.
سبک رابطه:رابطه نزدیک و شخصی اعضای گروه با رهبر.
معیارهای بلوغ هرسی-بلانچارد: 1- میزان انگیزه برای پیشرفت 2- اشتیاق قبول مسئولیت 3- میزان تحصیلات و یا تجربه
سبک های رهبری از نظر هرسی و بلانچارد عبارتند از: 1-سبک توجیهی: وظیفه مداری زیاد- رابطه مداری زیاد و سطح بلوغ پایین پیروان.
2- سبک مشارکتی: وظیفه مداری کم- رابطه مداری زیاد و سطح بلوغ بالای پیروان.
3- سبک دستوری:وظیفه مداری زیاد- رابطه مداری کم و سطح بلوغ خیلی پایین پیروان.
4- سبک تفویضی: وظیفه مداری کم- رابطه مداری کم و سطح بلوغ خیلی بالای پیروان.
از مهمترین وظایف رهبری تصمیم گیری می باشد.
مدل هنجاری وروم- ایتون پنج سبک رهبری را جهت تصمیم گیری بیان می کند.
1- مستبدانه a : رهبر خودش تصمیم می گیرد.
2- مستبدانهb :رهبر از کارکنان اطلاعات می گیرد ولی خودش تصمیم می گیرد.
3- مشاوره ایa:رهبر با کارکنان انفرادی مشکل را در میان می گذارد ولی خودش تصمیم می گیرد.
4- مشاوره ایb: رهبر در جلسه مشکل را در میان می گذارد ولی خودش تصمیم می گیرد.
5- تصمیم گیری گروهی:رهبر در جلسه گروهی تصمیم گیری می کند.
فصل چهارم
وظیفه اصلی مدیران :انگیزش کارکنان می باشد.
یکی از اساسی ترین موضوعات رشته رفتار سازمانی انگیزش می باشد.
انگیزش: فرایند هایی که رفتار شخص را نیرو می بخشد و آنرا جهت دستیابی به اهدافی هدایت می کند.
انگیزش:فرایندی است که با کمبود فیزیولوژیکی یا روانی یا نیاز شروع می شود که به رفتار نیرو می بخشد
انگیزه های ابتدایی:انگیزه هایی که آموختنی نیست مثل:خواب،تشنگی
ویژگی های انگیزه های ابتدایی:1- اکتسابی باشد 2- پایه فیزیولوزیکی داشته باشد.
انگیزه های عمومی: انگیزه هایی است بین انگیزه های ابتدایی و انگیزه های ثانوی که این انگیزه ها اکتسابی نبوده و ثانیا پایه فیزیو لوژیکی ندارند. این انگیزه ها را انگیزه های محرک می نامند.
انگیزه های کنجکاوی،ساختن و فعالیت :این انگیزه ها اگر به کارمند داده شود موجب پویایی سازمان می شود .
انگیزه دلبستگی:شکل بسیار پیچیده سائق عمومی است.
انگیزه های ثانوی: مهمترین این انگیزه ها عبارتند از: 1- انگیزه های پیشرفت 2-قدرت 3-پیوستگی
انگیزه قدرت: به بیان آلفرد آدلر انسانها در کودکی احساس حقارت می کنند وبا برتری طلبی و قدرت آنرا جانشین می کنند.
انگیزه پیشرفت:نقطه مقابل انگیزه قدرت است.
ویژگیهای فرد دارای انگیزه پیشرفت:1- ریسک پذیری در حد متوسط 2- نیاز فوری به بازخورد 3-رضایت از انجام کار 4- شیفته کار
انگیزه پیوستگی:به عنوان یکی از انگیزه های اجتماعی ویا بعبارت دیگر نیروی محرکه گروه تلقی می شود.
انگیزه ایمنی: در کشور های صنعتی بیشتر دیده می شود.
انگیزه مقام:رتبه نسبی فرد در گروه،سازمان یا جامعه است.
در تئوری های محتوایی انگیزش مثل مکتب مدیریت علمی پول و پاداشهای مادی عامل انگیزش کارکنان است و درمکتب جنبش روابط انسانی نیازهای غیر مادی مثل پیوستگی و صمیمیت ونحوه سرپرستی عامل انگیزش می باشند.
تئوری های محتوایی انگیزش:1-نیازهای مازلو 2-تئوریY مک گریگور 3-انسان با لغ آرجریس 4-تئوری دوعاملی انگیزش هرزبرگ 5-تئوری ERG آلدرفر
نیازهای آبراهام مازلو: 1- نیازهای فیزیولوژیکی :که مهمترین سطح سلسله مراتب نیازهای مازلو می باشد
2- نیازهای ایمنی 3- نیاز به عشق (تعلق) 4- نیازهای خود شکوفایی 6- نیازهای تحقیق و بیان 7-نیاز کسب درک و دانش
به نظر مازلو هدف غایی بشر همان تحقق ذات یا خود شکوفایی است.
مازلو اظهار می داشت که نیاز برانگیخته شده ارضا کننده نیست و به مراتب بالاتر نیازها می رود.
تئوری دوعاملی هرزبرگ:دوعامل اصلی این تئوری عبارتند از 1-عوامل بهداشتی :که تامین این عوامل از نارضایتی جلوگیری می کند 2- عوامل بر انگیزاننده .
تئوری ERG آلدرفر :براساس سه نیاز تقسیم شده است : 1-زیستی 2- وابستگی و تعلق 3- رشد
نیاز رشد آلدرفر برابر نیازهای احترام و خودشکوفایی مازلو می باشد.