تحقیق مقاله تعلیم و تربیت

مقدمه

از زمانی که تعلیم و تربیت بوجود آمده است، معلمان به رفتار دانش آموزان توجه داشته اند . حتی سقراط شکایت داشت که دانشجویان او عاشق تجمل اند ، رفتارهای بدی دارند و به اولیاء بی احترامی می کنند . به بزرگترهای خود احترام نمی گذارند و دوست دارند به جای تمرین وراجی کنند . ( جمهوریت افلاطون ). این نگرانی فزاینده وجود دارد که رفتارهای نامناسب دانش آموزان امروز به مراتب بیشتر و شدیدتر از گذشته باشد ، ولی شواهد کمی برای اثبات این نظریه وجود دارد . با وجود این توانایی برخورد با رفتار دانش آموزان بخشی حیاتی از تدریس موفقیت‌آمیز است . تدریس موفقیت آمیز به توانایی هدایت رفتار دانش آموزان در کلاس نیاز دارد تا به جای ایجاد بهترین فضای ممکن برای یادگیری بینجامد .( برونی وگود1985 ).اورتسون واسمیلای( 1987) گزارش داده اند که مهمترین عامل هدایت رفتار دانش آموزان نحوه برخورد معلمان است که ممکن است به افزایش میزان وقت صرف شده توسط دانش آموزان برای فعالیت های یادگیری سودبخش بینجامد . سازماندهی بهتر و نحوه گذار از فعالیت هایی به فعالیت های دیگر احتمال بروز مشکلات انضباطی را کاهش می دهد .

یکی از وجوه تمایز معلمان خوب از معلمان ناموفق این است که آنها برای جلوگیری از مشکلات رفتاری دانش آموزان در کلاس از روش مشغول کردن ایشان در فعالیت های با معنا استفاده می کنند .

رهیافت گلاسر برای پیشگیری از مشکل :

ویلیام گلاسر (1969- 1986 ) الگوی معروفی را برای پیشگیری از بروز مشکل رفتاری در کلاس طراحی کرده است گلاسر استدلال کرده است که بد رفتاری به ناکامی در استفاده از تجارب مدرسه همبستگی دارد ، این رهیافت به معلمین کمک خواهد کرد که چگونه بر مشکلات رفتاری دانش آموزان فائق آیند .

او استدلال می کند که شکست به واکنش های احساسی می انجامد و احتمال رفتار معقول دانش آموز و یادگیری او از پیامدهای رفتاریش را کاهش می داد در برابر موفقیت موجب تشویق رفتار معقول و یادگیری از پیامدهای رفتار می باشد. گلاسر به منظور آنکه از طریق افزایش موفقیت و کاهش شکست دانش آموزان از بروز مشکلات رفتاری وی جلوگیری کند دستورالعمل های زیر را پیشنهاد کرده است :

الف ) دوستانه برخورد کنید ، از ضمیر های شخصی استفاده کنید و اهمیتی را که برای دانش آموز قائلید را به زبان آورید .

ب ) فقط به رفتار فعلی اشاره کنید ( در واقع سئوال کنید که هم اکنون چه می کنید ؟) از اینکه دانش آموزان را  با رفتار های گذشته بسنجید پرهیز کنید .

ج) بر داوری ارزشی خود دانش آموزان تأکید کنید . سئوال کنید که آیا آنچه را ایشان انجام می دهد مفید است یا خیر .

د) همراه با دانش آموزان برای رفتار های جایگزین برنامه ریزی کنید . دانش آموزان را در تصمیم گیریها مشارکت دهید .

ه) در قبال برنامه ها متعهد باشید . تعهد خویش را با نظارت بر پیشرفت و عرضه تقویت مثبت ، در صورت رسیدن به هدفهای برنامه ، نشان دهید .

ک) بهانه ها را نپذیرید . در مورد بهانه ها و عذرهای دانش آموزان به بحث نپردازید .

ی) تنبیه نکنید . تنبیه مسئولیت را از دوش دانش آموز بر می دارد .

اگر معلمان دوستانه برخورد نکنند و از دانش آموزان فاصله بگیرند بسیار دشوار است که بتوان دانش آموزان را قانع کرد که معلمان به ایشان اهمیت می دهند . اشاره به اشتباهات گذشته این احساس را در دانش آموزان پدید می آورد که آنها هیچ وقت نمی توانند موفق شوند ، آنچه آنها هفته گذشته ، ماه یا سال گذشته انجام داده اند برای همیشه ذهن معلم و نگرش اورا نسبت به دانش آموزان شکل داده است . اگر از دانش آموزان بخواهیم که داوری ارزشی انجام دهند ودر واقع از ایشان خواسته ایم که ارزش رفتار خویش را بسنجند . آشکاراست که برنامه ریزی برای رفتار جایگزین ضروری است . بسیاری از دانش آموزان درباره رفتارهای متفاوت فکر نکرده اند واگر برنامه ریزی رفتار متقاوت به ایشان کمک نشود ، تغییر رفتار ایشان بسیار دشوار خواهد بود .معلمان باید در برابر هر برنامه ای که برای تغییر رفتار دانش آموزان طراحی می شود متعهد بمانند – اگر معلم نسبت به برنامه متعهد نباشد چه دلیلی دارد که دانش آموز نسبت بدان متعهد باشد ؟ گلاسر عذرها را بی ارزش می داند . ما همه برای اشتباهات خویش عذر داریم ، ولی مسئله مهم آن است که در آینده از تکرار ا شتباهات مشابه احتراز کنیم بالاخره گلاسر در مورد عدم توسل به تنبیه سرسخت است . تنبیه از نظر او مسئولیت رفتار دانش آموز را نه بر عهده دانش آموز بلکه بر عهده معلم می نهد .

رهیافت رفتاری برای پیشگیری از مشکل :

رهیافت های رفتاری در مدیریت کلاس ، پیش برروان شناسی رفتاری و یادگیری  اجتماعی استوار است . رهیافت رفتاری توجه معلم را به پیشامدها و پیامدهای رفتاری جلب می کند به نحوی که معلم باید بوسیله هدایت آنها رفتارهای دانش آموز را افزایش و یا کاهش دهد .

رفتارهای مطلوب دانش آموز :

شما معلمان ا بتدا بایدتصمیم بگیرید که چه هدفی برای دانش آموزان از همه مهمتر است . اغلب معلمان امیدوارند دانش آموزان ایشان بصورت خود کار مطالب را فرا گیرند ، توانایی خود را در زمینه تحلیل و حل مسائل بهبود بخشند و در زمینه خلاقیت رشد کنند پیش شرط رسیدن به این گونه هدفها وجود کلاسی هدف دار است که بدون مشکل اداره شود . آنچه در زیر می آید فهرستی است از رفتار های عمومی دانش آموزان با ذکر مثالهای خاصی ، که صرف نظر از هدفهای کلاس اغلب ممکن است به فعالیتهای سازنده در کلاس بینجامد . انجام این فعالیتها ممکن است فضای لازم را برای تحقق یادگیری فراهم سازد علاوه بر این اگر دانش آموزان این فعالیتها را انجام دهند ، احتمال بروزمشکل انضباطی کمتر می شود .

الف) توجه به فعالیتهای کلاس :

نگاه کردن به معلم یا دانش آموز دیگری که مشغول نمایش است .

آوردن صفحه ای از کتاب که معلم اعلام می کند .

پرسیدن سئوالات مربوط

ب )     شرکت در همکاریها در تمام کلاس یا عضو گروه :

-         شرکت در بخشها و جلسات برنامه ریزی و مشابه آن

داوطلب شدن برای انجام وظیفه

در صورت اختلاف نظر ، آهسته و آرام صحبت کردن

نشان دادن ثبات منش و صمیمیت در رابطه با دیگران

از تلاش کردن دیگران ابراز خوشحالی کردن

مشارکت در تمجید از گروه

اجازه گرفتن از سایرین قبل از سخن گفتن و یا هر گونه عمل دیگری که ممکن است موجب ناراحتی آنها شود .

ج) ابتکار در فعالیت های یادگیری :

- کاوش در افکار

- به دست آوردن منابع بیشتر برای یادگیری

- در جستجوی آموزش های اضافی بودن

- به اتکاء خود تمرین کردن

- در انجام دادن تکالیف به دیگران ( دانش آموزان )

د) رعایت مقررات ایمنی :

- قدم زدن در جاهای شلوغ ، راه پلها و راهروها

- اخذ مجوز برای نقل و انتقال اشیاء

- دنبال کردن مقررات خاص ایمنی در کلاس

چنانچه دانش آموزان فعال باشند و به کارهای سازنده اشتغال ورزند ، مشکلات انضباطی به حداقل می رسد .

سه رهیافت رفتاری موفق :

بیکر ، مدسن ، آرنولد وتوماس ( 1967 ) سالهای قبل در زمینه مدیریت کلاس تحقیقاتی انجام دادند که در آن سه اصل ساده ولی حیاتی را به شرح زیر برای اداره موفقیت آمیز رفتار کلاس مشخص کردند . عبارتند از :

برای آنچه از دانش آموزان انتظار دارید مقررات وضع کنید .

رفتارهای مناسب را تشویق و مشخص کنید که این تشویق برای چیست .

مشکلات رفتاری جزئی را نادیده بگیرید .

این سه اصل را می توان برای هدایت همه فعالیتهای آموزشی بکار برد . این اصول در مطالعات بی شماری که درباره دانش آموزان در سنین مختلف و با سوابق اجتماعی و قومی متفاوت انجام گرفته است تأکید شده است .

( نک .هرسن ، 1988 ؛ کازدین ، 1988 ) بکارگیری مستمر اصول را به عهده رفتار دانش آموز و عملکرد تحصیلی او می انجامد .

مقررات : مقررات جزئی از لوازم هر کلاس کار آمد است . مقررات به دانش آموزان تفهیم می کند که از ایشان چه انتظاری می رود . مقررات ممکن شفاهی یا مدون باشند و ممکن بصورت مثبت یا منفی بیان شود .

برای اینکه مقررات حداکثر تأثیر را داشته باشد می توان از پیشنهادهای زیر استفاده نمود .

حداقل مقررات را وضع کنید ، در وضعیت مطلوب باید به اندازه ای ضابطه وضع کرده باشید که  بتوانید شخصاً برای اجرای آنها نظارت کنید حداکثر پنج ، شش ضابطه .

فعالیتهای مناسب ومطلوب را هرچه روشنتر و مثبت تر توضیح دهید .

همواره درباره تأثیرات مثبت پیروی از مقررات را توضیح دهید .

دانش آموزان را در تنظیم مقررات کلاس شرکت دهید . هرچه دانش آموزان بیشتری در وضع مقررات شرکت داشته باشند ، احتمال پیروی از مقررات بیشتر می شود .

درباره هرکدام از مقررات مشروح بحث کنید .

اگر رفتاری که از دانش آموز خود انتظاردارید پیچیده است و فقط بصورت مجرد می توان آن را بیان کرد ، ممکن است اجرای نمایش و ارا ئه سرمشق برای آن بر اعلام خشک و خالی آن بر تری داشته باشد .معمولاً نمایش نحوه استفاده از وسایل آزمایشگاهی و یا مواد موجود در یک مرکز یادگیری از دستو رالعمل ها و ضوابط مربوط به روش کار آنها مفیدتر است .

تحسین و پیامدهای مثبت دیگر :

ضوابط به تنهایی مؤثر نیست، آنها فرد را به فعالیت وا می دارند ،ولی موجب تداوم رفتار مناسب نمی شود . پیامدهای رفتاری در دراز مدت به عاملی مهم تبدیل می شود .

معلمان موفق از واکنش های خود همچون پیامد رفتار دانش آموز استفاده می کنند .

یک لبخند ، یک یا دو کلمه تحسین صادقانه و بررسی دقیق کار دانش آموز نمونه هایی از واکنش معلم است که احتمالاً ممکن است رفتار مناسب را تقویت کند . در تحقیقات گذشته درباره مدیریت کلاس و تمجید از کار دانش آموزان گمان می رفت که بطور کلی تمجید آشکار کاری نیکوست – یعنی هرچه تمجید بیشتر باشد محیط کلاس مثبت تر و تجربه یادگیری بهتر است ( ونیت و وینکلر 1972) در این باب رعایت مفیددو نکته لازم است . اول اینکه تحسین صادقانه باشد استفاده بیش از حد تحسین شفاهی ممکن است غیر صادقانه تلقی شود و تأثیر خود را از دست بدهد و یا حتی تأثیر منفی بر جای گذارد ( ویت و همکاران 1988) .

دوم آنکه تأثیر تحسین ممکن است به چند عامل وابسته باشد . اغلب معلمانی که در مدارس سطح پایین به لحاظ اقتصادی و اجتماعی تدریس می کنند از تحسین و تشویق همچون روشی اساسی استفاده می کنند .

معلمان موفقی که در مدارس سطح بالاتر اقتصادی و اجتماعی تدریس می کنند علاقه دارند که از روش های جذابتر و انگیزاننده تر استفاده کنند . حتی تحسین معلم از چرب زبانی بیشتر دانش آموز بر یادگیری او تأثیر منفی خواهد داشت .تحسین دانش آموز در برابر کل کلاس نیز موجب پایین آمدن عملکرد مثبت او می شود ولی تحسین دانش آموز در خلوت تأثیر بسیار مثبتی بر عملکرد او دارد ( نک ، اورتسون ، اسمیلای 1987)

نادیده گرفتن رفتارهای نامناسب :

گرایش طبیعی بسیاری از معلمان این است که بدرفتاری را تصحیح کنندو یا از آن انتقاد کنند . در مواردی این برخورد قابل قبول است بویژه وقتی که معلم در یابد که مشکلات شدیدتری ممکن پدید آید به هر صورت بهتر است . از بسیاری از بد رفتاری های جزئی چشم پوشی شود زیرا یکی از معمول ترین و قوی ترین تقویت کننده ها در کلاس توجه و تحسین معلم است .وقتی دانش آموزان بتوانند برای رفتار غیر مناسب خویش توجه معلم را جلب کنند ، احتمال دارد که آن رفتار نامناسب را ادامه دهند تا بیشتر تقویت شوند .

توجه نکردن به رفتار نامناسب اغلب به خاموشی رفتار می انجامد به هر صورت معلمان باید در بی توجهی به رفتار نامناسب سه نکته را رعایت کنند ؛ اول آنکه اغلب دردوره خاموشی قبل از اینکه وضع بهبود یابد بدتر می شود . یعنی در ابتدا وقتی به بدرفتاری کودک بی توجهی می شود بد رفتاری او مکرر افزایش می یابد احتمالاً به این دلیل که دانش آموز عقوبت مورد انتظار خود را دریافت نمی کند .

دوم : معمولاً بی توجهی به کاهش سریع بدرفتاری نمی انجامد . اصولاً بدرفتاری بر اساس برنامه تقویت نشده بدرفتاری اتفاق می افتد تا متوقف شود .

سوم : مهمتر از همه تقویت مثبت ( تحسین و توجه به رفتار جایگزین باید فراوان باشد . ) تقویت نکردن بدرفتاری کافی نیست و باید با تقویت مثبت رفتار مناسب همراه شود تا مؤثر باشد . در واقع برخی اوقات فقط بی توجهی موجب افزایش بدرفتاری می شود .