تاریخچه سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP)[1]
در اواخر دهه 70 میلادی مفهوم برنامه ریزی مواد موردنیاز (MRP)[2] معرفی و توسط IBM پیاده سازی و توسعه پیدا کرد . مهمترین مشکل این سیستم ها امکانات سخت‌افزاری و نرم افزاری گران قیمتی بود که بعضاً در مراکز دانشگاهی و یا نظامی مستقر بودند .
سازمانها در استقرار MRP با مشکلات زیادی مواجه بودند . از طرف دیگر این سیستم ارتباط بین تولید و استراتژی های رقابتی سازمان را چندان مدنظر قرار نمی داد و ظرفیت های تولیدی سازمان در این سیستم لحاظ نمی شد .
بین سالهای 1980 و 1990 میلادی با توسعه و گسترش برنامه ریزی مواد موردنیاز ، مفهوم برنامه ریزی منابع تولید 2 (MRPII)[3] ارائه گردید . در اولیل همین دهه نیز سیستم برنامه ریزی توزیع (DRP)[4] که مستقل از MRPII عمل می کردند وارد این سیستم شده و عملاً مشکل عدم ارتباط این دو سیستم با یکدیگر مرتفع گردید .
پس از بکارگیری MRPII و گسترش آن در تمام عرصه های تولیدی ،خدماتی ،تجاری، توزیعی و غیره و همچنین اضافه نمودن سیستم های پشتیبان تصمیم به آنها ، سیستم ERP ارائه شد . با ظهور ERP در حوزه تولید ، تمامی سیستم های تولیدی تحت پوشش قرار گرفتند . بخش ها ، فرایندها و وظایف مختلف از جمله کنترل کیفیت ، نگهداری و تعمیرات ، حسابداری و مالی به سیستم های تولیدی متصل شده و ERP به عنوان حدفاصل سیستم های مدیریت زنجیره تأمین (SCM)[5] و مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)[6] مطرح گردید . این سیستم بیش از آنکه عنوان جدیدی برای MRPII باشد ، به عنوان سطح بعدی در سطوح تکاملی سیستم های کامپیوتری طراحی شده برای پشتیبانی از عملیات سازمان مطرح است .
با گسترش اینترنت ، فناوری ERP منطبق با محیط اینترنت ارائه گردید و در نتیجه EDI و ERP با یکدیگر پیوند خوردند و اینترنت به عنوان جزیی تفکیک ناپذیر از ERP محسوب و تحت وب توسعه یافت . همچنین فناوری چندلایه ای در معماری سیستم اطلاعاتی در محیط اینترنت در نظر گرفته شد .
قابل ذکر است که در سال 1998 بیش از 20.000 سازمان در سراسر جهان مبلغی افزون بر 17 میلیارد دلار در زمینه ERP سرمایه گذاری نموده اند که این رقم در سالهای بعد همواره 30 تا 50 درصد رشد داشته و در سال 2003 به رقمی نزدیک به 100 میلیارد دلار رسیده است .
هزینه نگهداری و به روزرسانی سیستم های پیاده سازی شده در سال 2000 به رقمی حدود 5/21 میلیارد دلار بالغ شده که نرخ رشدی برابر 1/13% نسبت به سال 1999 داشته است [Broatch , 2001] . ضمناً طبق بررسی های صورت گرفته در حال حاضر بیش از 70% از 1000 شرکت طراز اول جهان از دید مجله Fortune ، سیستم های ERP را با موفقیت پیاده نموده و یا در حال پیاده سازی آن هستند [Kraft , 2001].
معرفی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP)
رشد غیرقابل پیش بینی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه های گذشته که با تکیه بر توسعه صنایع مختلفی از جمله الکترونیک ، کامپیوتر و مخابرات صورت گرفته بر جنبه های مختلف عملکرد سازمان ها تأثیرات شگرفی داشته است . همزمان با این تغییرات ، محیط فعالیت سازمان های مختلف پیچیده تر شده و به همین جهت نیاز به سیستم های مختلفی که بتواند ارتباط بهتری بین اجزای مختلف سازمانی برقرار کرده و جریان اطلاعات را در بین آنها تسهیل کند ، افزایش چشمگیری یافته است . این سیستم ها که در مجموع به سیستم های سازمان Enterprise Systems (ES) معروف هستند ، زمینه ای فراهم آورده اند که مدیران بتوانند در تصمیم گیری های مختلف خود از اطلاعات مناسب در هر جا و در زمان مناسب استفاده نمایند .
ظهور نرم افزارهای یکپارچه ای تحت عنوان (ERP) با هدف قرار دادن سازمان ها ، توسعه بسیار زیادی پیدا کردند . این نرم افزارهای بسیار قدرتمند و پیچیده و استاندارد، شامل زیرسیستم های از پیش طراحی شده ای هستند که پس از اعمال تغییراتی در آنها و بومی سازی توسط مشاوران پیاده ساز و مشاوران تحلیل فرایندهای سازمانی ، پیاده سازی و اجرا می شوند . در بسیاری از موارد سازمان ها به دلیل اجبار در تبعیت از منطق حاکم بر این نرم افزارها ، مجبور به اصلاح و بازبینی مجدد فرایندهای خود هستند . این نرم افزارها بر خلاف نرم افزارهای قدیمی که در سازمانها و از طریق واحدهای مختلف سازمانی توسعه پیدا می کردند ، مجموعه ای یکپارچه هستند که دارای ماژولهای مختلف بوده و هر زمان که نیاز به اضافه کردن ماژول دیگری به آنها باشد. این کار به راحتی صورت می پذیرد.