1. در روایتی از کتاب غرر الحکم می خوانیم:
بَاکِرُوا فَالْبَرَکَه ُ فِی الْمُبَاکَرَه ِ وَ شَاوِرُوا فَالنُّجْحُ فِی الْمُشَاوَرَه ِ (1)
مرحوم آیت الله آقا جمال الدین خوانسارى در ترجمه و شرح مختصر آن می نویسند:
«مباکرت کنید یعنى بامداد متوجه کارها گردید، زیرا که برکت در مباکره است. یعنى حق تعالى سعى در بامداد را برکتى دهد که سعیهاى در اوقات دیگر را ندهد،
و مشورت کنید پس فیروزى در مشورت کردن است، زیرا که عقلها یارىِ هم کنند و حق تعالى به سبب این که جمعیت و الفت مردم را با یکدیگر دوست مىدارد، یارى همه کند.» (2)
2. رسول الله صلوات الله علیه و آله فرمود:
إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمُ الْحَاجَه َ فَلْیُبَکِّرْ إِلَیْهَا وَ لْیُسْرِعِ الْمَشْیَ إِلَیْهَا (3)
هر گاه یکى از شما به حاجتى اقدام کند بامدادان و با شتاب به سوى آن رود. (4)
3. و فرمود:
بَاکِرُوا بِالْحَوَائِجِ فَإِنَّهَا مُیَسَّرَه ٌ (5) ؛ بامدادان حوائج خود را طلب کنید که آن آسان است. (6)
4. آن حضرت (ص)، به امیر المؤمنین علیه السلام فرمود:
یَا عَلِیُّ اغْدُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ- فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى بَارَکَ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا (7)
اى على! بامداد را به نام خدا بگشا که خداى تعالى برکت داده به امتم در بامداد آنها. (8)
برکت صبح، خصوصا برای رزق
5. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:
باکروا فی طلب الرّزق و الحوائج فانّ الغدوّ برکه و نجاح (9)
بامدادان وصبح زود، دنبال روزى و نیازهاى خود بروید زیرا سحر خیزى مایه برکت و رستگارى است. (10)
6. همچنین در روایتی از پیامبر اعظم صلوات الله علیه و آله آمده است:
اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَه ِ وَ الْبُکُورُ مُبَارَکٌ یَزِیدُ فِی جَمِیعِ النِّعَمِ خُصُوصاً فِی الرِّزْق وَ حُسْنُ الْخَطِّ مِنْ مَفَاتِیحِ الرِّزْقِ وَ طِیبُ الْکَلَامِ یَزِیدُ فِی الرِّزْق (11)
روزى را با صدقه فرود آورید، و بامدادان بکار رفتن برکت دارد و به همه نعمتها می افزاید، به ویژه در رزق؛ و خط خوب از کلیدهاى روزی است و شیرین سخنى روزى را افزاید. (12)
7. محمّد بن هلال مذحجى به «اسحاق» فرزند امام صادق علیه السلام گفت:
قَالَ لِی أَبُوکَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّادِقُ (علیهما السلام) إِذَا کَانَتْ لَکَ حَاجَه ٌ فَاغْدُ فِیهَا- فَإِنَّ الْأَرْزَاقَ تُقَسَّمُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى بَارَکَ لِهَذِهِ الْأُمَّه ِ فِی بُکُورِهَا وَ تَصَدَّقَ بِشَیْءٍ عِنْدَ الْبُکُورِ فَإِنَّ الْبَلَاءَ لَا یَتَخَطَّى الصَّدَقَه (13)
پدرت به من فرمود: هر گاه حاجتى پیدا کردى بامدادان بطلب آن بیرون شو، زیرا که ارزاق و روزىها پیش از طلوع آفتاب تقسیم مىگردد، و خداى متعال در ساعات نخستین روز براى این امّت برکت نهاده است، و بامدادان صدقه پرداز که هرگز تیر بلاء و گرفتارى از صدقه در نگذرد از صدقه در نگذرد و به صاحب آن نرسد. (14)
دعای پیامبر برای برکت صبح
8. حضرت رسول صلى اللَّه علیه و آله فرمود:
إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمُ الْحَاجَه َ فَلْیُبَکِّرْ إِلَیْهَا فَإِنِّی سَأَلْتُ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُبَارِکَ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا (15)
هر گاه یکى از شما کارى داشته باشد، صبح زود به دنبال آن کار رود. زیرا من از خداى خویش خواستهام به کسانى از امّت من که اول وقت به سر کار خویش حاضر شوند، برکت دهد. (16)
خواب بین الطلوعین نا مبارک است
9. امام صادق علیه السّلام فرمود:
نَوْمَه ُ الْغَدَاه ِ مَشُومَه ٌ تَطْرُدُ الرِّزْقَ وَ تُصَفِّرُ اللَّوْنَ وَ تُقَبِّحُهُ وَ تُغَیِّرُهُ وَ هُوَ نَوْمُ کُلِّ مَشْئُومٍ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقْسِمُ الْأَرْزَاقَ مَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِیَّاکُمْ وَ تِلْکَ النَّوْمَه (17)
خواب صبح شوم و نامبارک است، و روزى را پس میزند، و رنگ و روى را زرد و زار میکند، و شخص را نازیبا و دگرگونه مىسازد و آن خواب همه اشخاص نامبارک است، همانا خداوند تبارک و تعالى روزىها یا روزى مخلوقات را در فاصله دمیدن صبح تا طلوع خورشید مقرّر و تقسیم می فرماید پس زنهار، از خواب در آن هنگام بپرهیزید. (18)
10. در کلمات قصار پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله می خوانیم:
الصّبحه تمنع الرّزق (19)؛ خواب صبح گاهان مانع روزی است.
برخی از شارحان در توضیح این روایت گفته اند:
خفتن از پس نماز صبح، روزى را منع می کند؛ زیرا که وقت قرآن خواندن است و دعا و ذکر خداى تعالى و استغفار کردن؛ پس هر که در این وقت بخسبد، ازین جمله باز ماند و خداى تعالى برکت از وى باز دارد. (20)
صبح زود به دنبال عزتت برو
11. معلّى بن خنیس گوید: امام صادق (علیه السلام) مرا دید که دیر به بازار آمدهام،
فرمود: «اغْدُ إِلَى عِزِّک»؛ اوّل صبح در پى عزّت خود (کار و کسب) برو. (21)
12. امام صادق علیه السلام به یکی از دوستانش فرمود:
«یا عبد اللَّه احفظ عزّک»؛ اى عبد اللَّه! عزّت خود را حفظ کن.
پرسید: وَ مَا عِزِّی جُعِلْتُ فِدَاکَ؛ فدایت شوم، چه چیز عزّت من است؟
فرمود: «غدوّک إلى سوقک و إکرامک نفسک»؛ به بازار رفتن در بامداد، و خود را عزیز و کریم داشتن. (22)
13. آن حضرت به دوست دیگری فرمود:
«ما لی أراک ترکت غدوّک إلى عزّک؟»؛ چه شده است که رفتن به جایى را که عزّت تو در آن است ترک کردهاى؟
گفت: جنازه أردت أن أحضرها؛ در تشییع جنازهاى شرکت کردم.
حضرت فرمود: «فلا تدع الرّواح إلى عزّک»؛ در هر حال، رفتن در پى عزّت خویش (کار و کسب) را ترک مکن. (23)
تلاش شما در طلب رزق را دوست دارم
14. امام صادق علیه السّلام فرمود:
إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أَرَى الرَّجُلَ مُتَحَرِّفاً فِی طَلَبِ الرِّزْقِ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ: اللَّهُمَّ بَارِکْ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا (24)
من دوست دارم ببینم مردى را که براى پیدا کردن روزیش مایل است [یا طبق ترجمه دیگر:] داراى حرفه و شغلى است؛ و براى یافتن روزى سحرخیز می باشد، زیرا رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در حقّشان دعا کرده و از خداوند درخواست کرده است که امّت او را که صبح زود بدنبال کسب روزى برمىخیزند برکت دهد. (25)