مقدمه
بینایی مهمترین حس آدمی است زیرا بیش از 80 درصد اطلاعاتی که از محیط اطراف حاصل می‌آوریم از راه چشم است. چشم انسان اندامی کروی به قطر 5/2 سانتیمتر است که بوسیله تعدادی رباط در حدقه استخوانی آویزان است. شش ماهیچه بیرونی حرکت کرده چشم را به عهده دارند غده اشکی بطور مرتب سطح جلویی چشم را مرطوب نگه می‌دارد اعصاب و رگهای خونی چشم و بافت چربی و بافت پیوندی قسمتهای دیگر حدقه چشم است پلکها روی چشم را می‌پوشانند و یک سیستم مجرایی بطور مداوم ترشحات غدد اشکی را به درون حفره بینی می‌ریزد. برخی بیماریهای مهم چشم عبارتند از:
نزدیک بینی
معمولا در اثر زیادی تحدب عدسی ایجاد میشود در این حالت تصویر در جلو شبکیه تشکیل میشود شخص نزدیک بین ، بین اشیای نزدیک را به خوبی می‌بیند ولی اشیای دور را به وضوح نمی‌بیند نزدیک بینی را با استفاده از عینکهایی با عدسی مقعر اصلاح می‌کنند و در این بیماری کره چشم بیش از حد بلند است.
دوربینی
معمولا در اثر کاهش تحدب عدسی پدید می‌آید در چشم دوربین اشیای دور را به خوبی دیده میشوند ولی اشیای نزدیک به علت اینکه تصویر آنها در پشت شبکیه تشکیل میشود به روشنی دیده نمی‌شوند دوربینی را با استفاده از عینکهایی با عدسی محدب اصلاح می‌کنند. در این بیماری کره چشم بیش از حد کوتاه است.
گل مژه
گل مژه التهاب غده چربی کنار مژه‌های چشم است. برآمدگی قرمز دردناکی در کنار پلک ظاهر و به زودی به جوش چرکین تبدیل می شود. بسیاری از طریق تماس دست یا حوله آلوده با چشم حاصل می آید.
ورم ملتحمه
پرده پیوندی که سطح داخلی پلکها را فرا گرفته است ملتحمه نام دارد این پرده به علت عفونت یا در نتیجه حساسیت قرمز و متورم شده با خارش همراه میشود گاهی ورم ملتحمه در فصل معینی مثلا بهار عود می‌کند دلیلش آن است که چشم شخص نسبت به بعضی بوها یا دانه گرده گلها حساس است این بیماری که ملتحمه بهاره نام دارد ممکن است سالها ادامه یابد اما بالاخره پس از طی دوره خود بهبود می‌یابد. ملتحمه عفونی در نتیجه ورود میکروب به پرده ملتحمه پدید می‌آید. در این صورت دستهای آلوده ، استفاده از حوله افراد دیگر و انتشار ترشحات اشک افراد مبتلا می‌توانند میکروب را به چشم انتقال دهند.
شب کوری
وقتی مقدار ویتامین A در شدت در بدن کم میشود عارضه‌ای به نام شب کوری پدید می‌آید در این حال شخص در نور کم قادر به دیدن نیست زیرا ماده ریتینال کافی در سلولهای استوانه‌ای وجود ندارد.
کورنگی
کورنگی عارضه‌ای است که جنبه ارثی دارد و در آن شخص یک یا چند رنگ ویژه را نمی‌بیند علت این است که پروتئین موجود در یک یا هر سه نوع مخروطی به درستی عمل نمی‌کند.
بیماریهای چشمی سالمندان دیابتی
رتینو پاتی دیابتیک:
شایع ترین عارضه چشمی دیابت استو سبب ایجاد ضایعه در عروق خونی شبکیه میشد.عروق ممکن است متورم شدهومایع از آنها نشست کندویا پیدایش عروق خونی جدید غیر طبیعی احتمال بروزجدا شدگی شبکیه را بالا ببرد .رتینو پاتی میتواند روند شروع و پیشرفت بیماری را کند نماید.
کاتاراکت:
کاتاراکت کدورت عدسی چشم است و در افراد دیابتی نسبت به افرادعادی در سنین پائین تری شروع میشود معمولا برای اصلاح ابن وضعیت انجام عمل جراحی لازم است.
گلوکوم:
این بیماری سبب مرگ عصب بینایی می شود.احتمال ابتلا افراد دیابتی به گلوکوم دو برابر افرادعادی است.
- همانند رتینوپاتی دیابتیک،ریسک ایجاد گلو کوم با مدت ابتلا به دیابت رابطه مستقیم دارد.بهترین روش برای حفاظت از چشم ها از آسیب های دیابت ،معاینه مرتب حداقل یک بار در سال است.
در گلو کوم با بالا رفتن فشار چشم همراه است و ویژگی آن آسیب عصب بینایی می باشد که در صورت عدم درمان به کاهش دید و کوری منجر می شود.
در ابتدا دید محیطی از بین میرود که به اطراف کوری کامل پیشرفت می نماید.این بیماری تا زمان کاهش دید کانلا بدون علامت است.گلو کوم در حقیقت مجموعه ای از بیماریهاست که سبب آسیب عصب بینایی میشوند.اگر این بیماری به موقعتشخیص داده شود درمان موپر خواهد بود.
شایعترین بیماریهای چشمی
گفت‌و‌گو با دکتر سید حسن هاشمی، فوق‌تخصص قرنیه و مدیر گروه چشم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره شایعترین بیماریهای چشمی در کشورمان.
شایع ترین بیماری چشمی در کشور چیست؟
شایعترین مشکلات در کشور ما که موجب کورى مى‌شود آب مروارید و پس از آن تراخم، آب سیاه و عوارض ناشى از دیابت است.
چقدر این بیماریها برای نظام سلامت ما اهمیت دارند؟
کورى ناشى از دیابت، آب مروارید و آب سیاه با تشخیص به‌موقع، استفاده از امکانات بهداشتى قوى و برخوردارى از نظام ارجاع کامل، قابل پیشگیرى است. بیمارى تراخم هم در صورت استفاده از برنامه بهداشتى صحیح قابل ریشه کنى است.
تنبلى چشم هم جزء بیمارى‌هاى شایع است که باوجود فعالیت‌هاى سازمان بهزیستى در این زمینه، کنترل آن هنوز نیاز به سرمایه‌گذارى بیشترى دارد. بد نیست بدانید بیمارى‌هاى شایع چشمى در کشورهاى توسعه یافته مربوط به کهولت سن است و نه آب مروارید یا تراخم یا تنبلى چشم.
یعنی بیماریهای چشمی در کشور ما با کشورهای پیشرفته‌تر، متفاوتند؟
ببینید، از جمله عوامل تأثیرگذار بر این تفاوت، وضع اقتصادى و فرهنگى و میزان اطلاعات عمومى مردم است. توجه به پیشگیرى از بیمارى‌ها و اختلالات بینایی ضرورى است. همچنان که به واکسیناسیون بچه‌ها اهمیت مى‌دهیم باید به پیشگیرى از تنبلى چشم نیز اهمیت دهیم. مثلا با استفاده از برنامه بهزیستى در این زمینه یا مراجعه به یک چشم پزشک مى‌توان از بروز مشکلات بینایى در آینده براى بچه‌ها پیشگیرى کرد.
درباره دیابت گفتید و این بیماری هم که در کشور ماغوغا می‌کند.
کسانى که دیابت دارند، مطمئن باشند این بیمارى روى بینایى آنان تأثیر مى‌گذارد حتى اگر قند خونشان را کنترل کنند. اگر دیابت روى چشم تأثیر بگذارد اما به این مشکل رسیدگى نشود منجر به کورى خواهد شد. در حالى که با پیشگیرى مى‌توان از کورى جلوگیرى کرد.
به بیماریهای شغلی و بطور خاص، بیماریهای مربوط به چشم هم در کشور ما توجه نمی‌شود. این‌طور نیست؟
همین‌طور است. تعدادى از مراجعان به چشم پزشکان، کسانى هستند که با مواد مذاب یا شیمیایى سر و کار دارند و به دلیل بى‌احتیاطى آسیب چشمى دیده‌اند. آنان در شرایطى به چشم پزشک مراجعه مى‌کنند که گاهی نمى‌توان کمکى به رفع این آسیب‌ها کرد و بینایى‌شان را از دست مى‌دهند.
در حالى که با استفاده از عینک یا با اندک توجهى به نکات ایمنى که بارها تذکر داده شده است، مى‌توان از بروز این آسیب‌ها جلوگیرى کرد.
نابینایی عبارت است از کاهش بینایی به حدی که مانع اشتغال فرد با اتکای خود میشود، یا فرد را برای زندگی وابسته به دیگران یا وسایل کمکی نماید. نابینایی در اثر بعضی بیماریها در انسان پدیدار میشود.
مقدمه
آیا هیچ می‌دانید که در جهان حدود 40 میلیون نابینا زندگی می‌کنند؟ نابینایی درجه‌های بسیار گوناگونی دارد. برخی هرگز نور را نمی‌بینند؛ بعضی دیگر فقط می‌توانند نور را از تاریکی تشخیص دهند. در میان نابینایان عده‌ای هم هستند که از دید ناچیزی برخوردارند. از این همه نابینایی که در جهان زیست می‌کنند، فقط درصد اندکی کور مادرزاد هستند. کور متولد شدن ، پدیده‌ای است که هنوز علل آن را کاملا درنیافته‌ایم. بسیاری از افراد ادعا می‌کنند دید چشمانشان کم شده است.
کاهش دید ، 20 درصد میانسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کاهش دید معادل نابینایی کامل نیست. نابینایی به این معنی است که دقت بینایی فرد با اصلاح عدسی ، بهتر از 20.2 نبوده یا میدان بینایی او بسیار محدود شده و به کمتر از 20 درجه رسیده است. هر کس ممکن است به کاهش دید مبتلا شود، چون بیماریها و صدمات مختلفی می‌توانند باعث کاهش دید شوند. به دلیل اینکه بیماریهایی مثل تخریب ماکولای چشم ، آب سیاه و آب مروارید در افراد مسن بیشتر دیده میشود، بنابراین کاهش دید و نابینایی در افراد بالای 45 سال شیوع بیشتری دارد.
نابینایی در افراد مبتلا به دیابت ، قابل پیشگیری می‌باشد. نابینایی پس از تولد بیشتر بر اثر بیماریهای چشمی رخ می‌دهد؛ گاهی هم یک بیماری عمومی ، مانند بیماری قند یا مننژیت ، ممکن است عامل کوری باشد. حادثه و انفجار ، دو عامل دیگرند برای نابینا ساختن چشم. در کشورهایی که مردم به دلیل بالا بودن سطح زندگی و داشتن مراقبتهای خوب پزشکی عمر طولانی می‌کنند، پیری مسایلی برای چشم پدید می‌آورد.
علل نابینایی
اهمیت نسبی علل مختلف کوری بسته به سطح توسعه اجتماعی در نواحی جغرافیایی مورد مطالعه تفاوت می‌کند. در ممالک در حال توسعه ، کاتاراکت شایعترین علت است و البته تراخم ، جذام ، انکوسرکیازیس و گزروفتالمی ، نیز از علل مهم می‌باشند. در کشورهای توسعه یافته‌تر ، نابینایی به میزان زیادی به فرآیند پیری بستگی دارد. سایر علل عبارتند از: رتینوپاتی دیابتی ، جداشدگی شبکیه و بیماریهای دژنراتیو ارثی شبکیه.
کاتاراکت
کاتاراکت (آب مروارید) حدود 50 درصد موارد نابینایی را در سراسر جهان تشکیل می‌دهد. در بسیاری از کشورهای در حال توسه ، تسهیلات موجود برای درمان کاتاراکت کافی نیستند. کاتاراکت به کدورت عدسی گفته میشود. پیری شایعترین عامل کاتاراکت است. اما بسیاری از عوامل دیگر می‌توانند دخیل باشند مانند سموم ، بیماریهای سیستمیک و وراثت. اگر شیوه‌های طبی یافت شوند که بتوانند ایجاد کاتاراکت را 10 سال به عقب بیندازند، تخمین زده میشود که تعداد افراد نیازمند به جراحی 45 درصد کاهش یابد. علت آب مروارید بطور کامل مشخص نشده است، اما عدسیهای مبتلا دچار رسوبات پروتئینه‌ای هستند که پرتوهای نور را متفرق می‌کنند و شفافیت آن را کاهش می‌دهند و در صورت عدم درمان و جراحی ، فرد دچار نابینایی میشود.