اذان و اقامه
٩١٦ براى مرد و زن مستحب است پیش از نمازهاى یومیه اذان و اقامه بگویند، ولى پیش از نماز عید فطر و قربان مستحب استسه مرتبه بگویند:"الصلاه ". و در نمازهاى واجب دیگر سه مرتبه الصلاه را به قصد رجاء بگوید.
٩١٧ مستحب است در روز اولى که بچه به دنیا مىآید یا پیش از آنکه بندنافش بیفتد، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند.
٩١٨ اذان هیجده جمله است: "الله اکبر" چهار مرتبه، "اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان محمدا رسول الله، حى على الصلاه، حى على الفلاح، حى على خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله استیعنى دو مرتبه"الله اکبر" از اول اذان، و یک مرتبه "لا اله الا الله" از آخر آن کم مىشود، و بعداز گفتن "حى على خیر العمل" باید دو مرتبه "قد قامت الصلاه" اضاضه نمود.
٩١٩ "اشهد ان علیا ولى الله" جزو اذان و اقامه نیست، ولى خوب است بعداز "اشهد ان محمدا رسول الله" به قصد قربت گفته شود.
اذان و اقامه
٩٢٠ بین جمله هاى اذان و اقامه باید خیلى فاصله نشود. و اگر بین آنها بیشتر از معمول فاصله بیندازد، باید دوباره آن را از سر بگیرد.
٩٢١ اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بیندازد، چنانچه غنا شود یعنى به طور آوازه خوانى که در مجالس لهو و بازیگرى معمول است اذان و اقامه را بگوید حرام است، و اگر غنا نشود مکروه مىباشد.
٩٢٢ در پنج نماز اذان ساقط مىشود : اول: نماز عصر روز جمعه. دوم:نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذىحجه است. سوم: نماز عشاى شب عید قربان براى کسى که در مشعر الحرام باشد. چهارم: نماز عصر و عشاى زن مستحاضه. پنجم:نماز عصر و عشاى کسى که نمىتواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند. و در این پنج نماز در صورتى اذان ساقط مىشود که با نماز قبلى فاصله نشود، یا فاصله کمى بین آنها باشد، ولى فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد.
٩٢٣ اگر براى نماز جماعتى اذان و اقامه گفته باشند، کسى که با آن جماعت نماز مىخواند، نباید براى نماز خود اذان و اقامه بگوید.
٩٢٤ اگر براى خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده،تا وقتى که صفها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده نمىتواند براى نماز خود اذان و اقامه بگوید، در صورتى که براى جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد.
٩٢٥ در جایى که عدهاى مشغول نماز جماعتند یا نماز آنان تازه تمام شده وصفها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادى یا با جماعت دیگرى که برپا مىشود نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط مىشود: اول: آنکه براى آن نماز اذان و اقامه گفته باشند. دوم: آنکه نماز جماعت باطل نباشد. سوم: آنکه نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد. پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
٩٢٦ اگر در شرط دوم از شرطهایى که در مساله پیش گفته شده شک کند یعنى شک کند که نماز جماعت صحیح بوده یا نه، اذان و اقامه از او ساقط است. ولى اگردر یکى از دو شرط دیگر شک کند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
٩٢٧ کسى که اذان و اقامه دیگرى را مىشنود، مستحب است هر قسمتى را که مىشنود بگوید. ولى در حکایت اقامه که از دیگرى بشنود از "حى على الصلاه " تا "حى على خیر العمل" را به امید ثواب بگوید.
٩٢٨ کسى که اذان و اقامه دیگرى را شنیده، چه با او گفته باشد یا نه، در صورتى که بین آن اذان و اقامه و نمازى که مىخواهد بخواند زیاد فاصله نشده باشد،مىتواند براى نماز خود اذان و اقامه نگوید.
٩٢٩ اگر مرد اذان زن را با قصد لذت بشنود، اذان از او ساقط نمىشود. بلکهاگر قصد لذت هم نداشته باشد، ساقط شدن اذان اشکال دارد.
٩٣٠ اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید، ولى در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید، کافى است.
٩٣١ اقامه باید بعد از اذان گفته شود. و اگر قبل از اذان بگویند، صحیح نیست.
٩٣٢ اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلا "حى على الفلاح" را پیش از "حى على الصلاه " بگوید، باید از جایى که ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.
٩٣٣ باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد. و اگر بین آنها به قدرى فاصله دهد که اذانى را که گفته اذان این اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید. و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدرى فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره براى آن نماز اذان و اقامه بگوید.
٩٣٤ اذان و اقامه باید به عربى صحیح گفته شود. پس اگر به عربى غلط بگوید یا به جاى حرفى حرف دیگر بگوید، یا مثلا ترجمه آنها را به فارسى بگوید، صحیح نیست.
٩٣٥ اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود. و اگر عمدا یا از روى فراموشى پیش از وقت بگوید، باطل است.
٩٣٦ اگر پیش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته یا نه، باید اذان را بگوید.ولى اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته یا نه، گفتن اذان لازم نیست.
٩٣٧ اگر در بین اذان یا اقامه پیش از آنکه قسمتى را بگوید شک کند که قسمت پیش از آن را گفته یا نه، باید قسمتى را که در گفتن آن شک کرده بگوید.ولى اگر در حال گفتن قسمتى از اذان یا اقامه شک کند که آنچه پیش از آن استگفته یا نه، گفتن آن لازم نیست.
٩٣٨ مستحب است انسان در موقع گفتن اذان رو به قبله بایستد و با وضو یا غسل باشد و دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نماید و بکشد و بین جملههاى اذان کمى فاصله دهد و بین آنها حرف نزند.
٩٣٩ مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد، و آن را از اذان آهستهتر بگوید، و جملههاى آن را به هم نچسباند. ولى به اندازهاى که بین جملههاى اذان فاصله مىدهد، بین جملههاى اقامه فاصله ندهد.
٩٤٠ مستحب است بین اذان و اقامه یک قدم بردارد یا قدرى بنشیند یا سجده کند یا ذکر بگوید یا دعا بخواند یا قدرى ساکت باشد یا حرفى بزند یا دو رکعت نماز بخواند. ولى حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح مستحب نیست، ولى نماز خواندن بین اذان و اقامه نماز مغرب را به امید ثواب بیاورد.
٩٤١ مستحب است کسى را که براى گفتن اذان معین مىکنند، عادل و وقتشناس و صدایش بلند باشد و اذان را در جاى بلند بگوید.
واجبات نماز
واجبات نماز یازده چیز است: اول: نیت. دوم: قیام یعنى ایستادن. سوم:تکبیره الاحرام یعنى گفتن "الله اکبر" در اول نماز. چهارم: رکوع. پنجم: سجود. ششم:قرائت. هفتم: ذکر. هشتم: تشهد. نهم: سلام. دهم: ترتیب. یازدهم: موالات یعنى پى در پى بودن اجزاء نماز.
٩٤٢ بعضى از واجبات نماز رکن است، یعنى اگر انسان آنها را بجا نیاورد یا در نماز اضافه کند، عمدا باشد یا اشتباها، نماز باطل مىشود. و بعضى دیگر رکن نیست، یعنى اگر عمدا کم یا زیاد شود، نماز باطل مىشود. و چنانچه اشتباها کم یا زیاد گردد، نماز باطل نمىشود. و رکن پنج چیز است: اول: نیت. دوم: تکبیره الاحرام. سوم: قیام در موقع گفتن تکبیره الاحرام، و قیام متصل به رکوع یعنى ایستادن پیش از رکوع. چهارم: رکوع. پنجم: دو سجده.
نیت
٩٤٣ انسان باید نماز را به نیت قربتیعنى براى انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد و لازم نیست نیت را از قلب خود بگذراند یا مثلا به زبان بگوید که چهار رکعت نماز ظهر مىخوانم قربه الى الله.
٩٤٤ اگر در نماز ظهر یا در نماز عصر نیت کند که چهار رکعت نماز مىخوانم و معین نکند ظهر استیا عصر، نماز او باطل است. و نیز کسى که مثلا قضاى نماز ظهر بر او واجب است، اگر در وقت نماز ظهر بخواهد آن نماز قضا یا نماز ظهر را بخواند، باید نمازى را که مىخواند در نیت معین کند.
٩٤٥ انسان باید از اول تا آخر نماز به نیتخود باقى باشد. پس اگر در بین نماز به طورى غافل شود که اگر بپرسند چه مىکنى نداند چه بگوید، نمازش باطل است.
٩٤٦ انسان باید فقط براى انجام امر خداوند عالم نماز بخواند. پس کسى که ریا کند یعنى براى نشان دادن به مردم نماز بخواند، نمازش باطل است، خواه فقط براى مردم باشد، یا خدا و مردم هر دو را در نظر بگیرد.
٩٤٧ اگر قسمتى از نماز را هم براى غیر خدا بجا آورد نماز باطل است، چه آن قسمت واجب باشد مثل حمد و سوره، چه مستحب باشد مانند قنوت. بلکه اگر تمام نماز را براى خدا بجا آورد ولى براى نشان دادن به مردم در جاى مخصوصى مثل مسجد، یا در وقت مخصوصى مثل اول وقت، یا به طرز مخصوصى مثلا با جماعت بخاند، نمازش باطل است.
تکبیره الاحرام
٩٤٨ گفتن "الله اکبر" در اول هر نماز، واجب و رکن است و باید حروف"الله" و حروف "اکبر" و دو کلمه "الله" و "اکبر" را پشتسر هم بگوید. و نیز باید این دو کلمه به عربى صحیح گفته شود، و اگر به عربى غلط بگوید یا مثلا ترجمه آن را به فارسى بگوید صحیح نیست.
٩٤٩ احتیاط واجب آن است که تکبیره الاحرام نماز را به چیزى که پیش ازآن مىخواند مثلا به اقامه یا به دعایى که پیش از تکبیر مىخواند، نچسباند.
٩٥٠ اگر انسان بخواهد "الله اکبر" را به چیزى که بعد از آن مىخواند مثلا به"بسم الله الرحمن الرحیم" بچسباند، باید ر اکبر را پیش بدهد.
٩٥١ موقع گفتن تکبیره الاحرام باید بدن آرام باشد، و اگر عمدا در حالى که بدنش حرکت دارد تکبیره الاحرام را بگوید، باطل است. و چنانچه سهوا حرکت کند، بنابر احتیاط واجب باید اول عملى که نماز را باطل مىکند انجام دهد و دوباره تکبیر بگوید.
٩٥٢ تکبیر و حمد و سوره و ذکر و دعا را باید طورى بخواند که خودش بشنود.و اگر به واسطه سنگینى یا کرى گوش یا سر و صداى زیاد نمىشنود، باید طورى بگوید که اگر مانعى نباشد بشنود.
٩٥٣ کسى که لال استیا زبان او مرضى دارد که نمىتواند "الله اکبر" را درست بگوید، باید به هر طور که مىتواند بگوید. و اگر هیچ نمىتواند بگوید، باید در قلب خود بگذارند و براى تکبیر اشاره کند، و زبانش را هم اگر مىتواند حرکت دهد.
٩٥٤ مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیىء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیىء انت المحسن و انا المسیىء بحق محمد و آل محمد صل على محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منى"، یعنى اى خدایى که به بندگان احسان مىکنى، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهاى که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکارى و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلى الله علیه و آله و سلم رحمتخود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایى که مىدانى از من سر زده بگذر.