مقدمه :
شکوفایی برنامه های فناوری ارتباطات در اوایل دهه 80 شمسی توسط دولت جمهوری اسلامی ایران، دگرگونیهای فزایندهای را در برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در سطح تصمیم‌گیریهای اجرایی پدید آورده است. این تغییرات در برنامه‌های ایران مقتدر در قرن بیست و یکم و با استناد به تبصره 13 قانون بودجه سال 1381 کل کشور امکان‌سنجی شده است، لیکن پرسش اساسی در نظام آموزش و پرورش کشور مبتنی بر این مطلب است که آیا استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش لازم است یا نه.
در این مقاله ضمن بررسی اختلاف عمیق نظام سخت افزاری و تجهیزات کشور با ممالک توسعه یافته، به اهم جزئیات برنامه توسعه و کاربری فناوری ارتباطات و اطلاعات در نظام آموزش و پرورش اشاره میشود. این برنامه‌ها عبارت‌اند از: ایجاد زیرساخت و توسعه شبکه های مجازی محلی، مدیریت شبکه، امنیت شبکه، مقررات، محتوا، آموزش عمومی کاربرد کامپیوتر، آموزش تولید محتوای الکترونیکی، و تولید مواد درسی وب و روشهای چند رسانه‌ای.
شکوفایی برنامه‌های فناوری ارتباطات و توجه بی‌کران به حوزه مزبور در اوایل دهه 80 شمسی توسط دولت جمهوری اسلامی ایران دگرگونیهای فزایندهای را در برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در سطح تصمیم‌گیریهای اجرایی پدید آورده است. این تغییرات در برنامه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی با راهبرد ایران مقتدر در قرن بیست و یکم: اقتصادِ دانایی محور با فناوری ارتباطات و اطلاعات به صورت دستورالعمل تحلیلی و اجرایی بیان شده و در این خصوص مدیریت اجرایی جامع و فراگیر آن توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و با استناد به تبصره 13 قانون بودجه سال 1381 کل کشور امکان‌سنجی شده است. به نحو بدیهی، از آنجا که اصول اولیه دانایی به رمز دانش, پژوهش، و توانایی علمی ارتباط دارد، آموزش و پرورش از اهم مسائل این برنامه به ویژه در چارچوب اجرایی و کاربردی تلقی میشود.
یکی از ویژگیهای مهمی که پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات از آن برخوردار است ،اینست که باعث میشود ارتباط انسان با انسان ، همچنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقاء یابد . فناوری اطلاعات و ارتباطات به دلیل قدرت تحول‌پذیری و توانایی برقراری ارتباط پویا که می‌تواند با دانش‌آموزان داشته باشد ، از نقش مهمی در انتقال دانش برخوردار است . درباره تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات درحوزه تعلیم و تربیت دو دیدگاه وجود دارد . رویکرد اول که به رویکرد اصلاح‌گرا نام گرفته ، براین باور است که اثر فناوریهای جدید ( اطلاعات و ارتباطات ) بر آموزش و پرورش تدریجی بوده و این پدیده باعث میشود که آموزش به شیوه سنتی ، تنها به گونه‌ای کارآمدترانجام شود . بعبارت دیگر ICT باعث تسریع اصلاحات در آموزش و پرورش میشود . در کنار این رویکرد ، رویکرد تحول‌گرا مطرح است که معتقد به تحول‌زایی ICT در آموزش و پرورش می‌باشد و بر این باور است که فناوری اطلاعات و ارتباطات ، ابزارها و حتی خط‌مشی‌ها و اهداف تعلیم و تربیت را به صورت اساسی تغییر داده و متحول می‌کند . این مقاله تلاش دارد با بیان نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه تعلیم و تربیت ، به بررسی تاثیر این پدیده بر روی برنامه درسی بپردازد . برنامه درسی را می‌توان دستور کار آموزش دانست بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی فواید فراوانی به همراه دارد . از جمله اینکه امکان بهره‌گیری از یک برنامه درسی تلفیقی را برای معلم و دانش‌آموزان فراهم می‌آورد . این نوع برنامه درسی ، بیش از آنکه بخواهد دانش معینی را به دانش‌آموزان القاء کند ، زمینه‌ای را فراهم می‌کند که از طریق آن امکان شکوفایی قابلیتهای فردی دانش‌آموزان و گسترش تجربه‌های فردی و مستقل آنها افزایش می‌یابد . در این رابطه به تاثیرات دیگری می‌توان اشاره کرد که در مقاله به آنها پرداخته شده است
عصر حاضر که عصر تغییر از جامعه صنعتی به جامعه فراصنعتی یا جامعه اطلاعاتی لقب گرفته است ، طبیعی است که اطلاعات ، دانش و آگاهی بعنوان اساسی‌ترین دارائیها برای انسانها و جوامع بشری بحساب آید . رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) در جامعه امروز به حدی سرعت گرفته است که میزان توجه به آنرا بعنوان مهمترین شاخص توسعه‌یافتگی برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته‌اند ، و معتقدند که عصر حاضر ، دنیای متفاوتی خواهد بود که راهبری آنرا فناوری اطلاعات برعهده خواهد داشت . ویژگی مهمی که پدیده فناوری اطلاعات از آن برخوردار است اینست که باعث میشود ارتباط انسان با انسان و همچنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقا یابد . فناوری اطلاعات به دلیل تحول‌پذیری و قدرت تاثیر فراوانی که در رشد آموزشی ، فرهنگی ، اقتصادی، امنیت ملی ،جهانی شدن و تعدیل مشکلات اطلاع‌رسانی سنتی دارد ، یکی از پویاترین و بحث‌انگیزترین رشته‌های علم و فناوری محسوب میشود . البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که فناوری اطلاعات(IT) به دلیل ویژگیهای خاصی که از آنها برخوردار است ، همواره مورد سوءاستفاده‌هایی نیز قرار گرفته است که این سوءاستفاده‌ها ، سؤتعبیرهایی را در زمینه بکارگیری از این پدیده موجب شده است . با این وجود باید به این مسئله اعتراف کرد که فناوری اطلاعاتی دارای قابلیتهای فراوانی به منظور انتقال دانش ، تسهیل ارتباطات و تعاملات و سرعت بخشیدن به روند رو به رشد توسعه دانش و اطلاعات می‌باشد که البته همه اینها در صورت بهره‌گیری صحیح از این پدیده امکان‌پذیر است .
ماهیت فناوری اطلاعات و ارتباطات
فناوری اطلاعات ، واسطه‌ای است که امکان بیان طیف گسترده‌ای از اطلاعات ، اندیشه‌ها ، مفاهیم ، و پیام‌ها را فراهم می‌کند . این پدیده به دلیل برخورداری از ویژگیهای متفاوت ، دارای تعاریف گوناگونی است.
فناوری اطلاعات به مجموعه‌ای از ابزار و روشها اطلاق میشود که به نحوی اطلاعات را در اشکال مختلف جمع‌آوری ، ذخیره ، بازیابی ، پردازش و توزیع می‌کند . فناوری اطلاعات در جهت گسترش توانمندیهای اندیشه انسان تکوین یافته است1 . اصطلاح فناوری اطلاعات را می‌توان از دو دیدگاه مورد مشاهده قرار داد . از دیدگاه اول ، اصطلاح فناوری اطلاعات برای توصیف فنونی بکار می‌رود که ما را در ضبط ، ذخیره‌سازی، پردازش ، بازاریابی ، انتقال و دریافت اطلاعات یاری می‌کند . از دیدگاه دوم، فناوری اطلاعات به مجموعه‌ای از ابزارها و روشها گفته میشود که امکان تولید ، پردازش و عرضه‌ی اطلاعات را برای کاربر انسانی فراهم می‌آورد.
همچنین فناوری را می‌توان بعنوان یک فعالیت هدفمند بشری دانست که برای طراحی و ساخت محصولات مختلف از آن بهره گرفته شده و نوع خاصی از دانش اطلاعاتی که فناوری برای حل مسأله علمی به صورتی علمی به کار می‌برد ، فناوری اطلاعات گفته میشود . فناوری اطلاعات به دلیل تحول‌پذیری و قدرت تاثیر فراوانی که در رشد اقتصادی ، اجتماعی ، امنیت ملی ، جهانی شدن2 و تعدیل مشکلات اطلاع‌رسانی سنتی دارد ، یکی از پویاترین و بحث‌انگیزترین رشته‌های علم و فناوری محسوب میشود . اهمیت این پدیده در حدی است که آنرا « همانند محور و مرکز مجموعه‌ای از فعالیت‌های هدایت شده دانستهاند که کنترل مدیریت ، بهره‌وری ، تولید ، آموزش و ارتقای یک سیستم را با یک مرکزیت از به عهده دارد.»3 تعریف کرده‌اند در جای دیگر و با افقی بالاتر در تعریف فناوری اطلاعات آورده شده است که : فناوری اطلاعات بیشتر یک استراتژی ،اندیشه ، فکر و ابزار در حوزه انسانها است که با نوآوری همراه می‌باشد
در کنار تعاریفی که این پدیده را با نگاهی مثبت نگریسته‌اند باید توجه شود که آن از محدودیتهائی نیز برخوردار است . قرار گرفتن ویژگیهائی همچون شمول مفاهیم عمومی ، پیچیدگی ، سرعت ، رشد ، مقیاس‌های تعیین‌پذیری و در عین حال انعطاف‌پذیری و … نشان دهنده برخی محدودیتهای فناوری اطلاعات هستند که در بهره‌گیری از آن نمی‌توان این محدویتها را از نظر دور داشت .