رجعت از ریشه «ر ج ع» عربی و در لغت به معنای یکبار بازگشتن است.[۱] رجعت بمعنای عام آن یعنی بازگشت مردگان به زندگی در دنیا و امکان آن در اسلام و دیگر ادیان، معتقد به قیامت، نیز مورد تایید است از جمله اعتقاد مسیحیان به «زنده نمودن مردگان توسط عیسی» و اعتقاد آنان به زنده شدن عیسی پس از آنکه مصلوب شد، یا «داستان اصحاب کهف» و دیگر موارد. در واقع اعتقاد به رجعت بمعنای عام آن، اعتقاد به قیامت است.
اما رجعت در اصطلاح علم کلام و در عقیده شیعیان عبارت است از اینکه: خداوند گروهی از مردگان را در هنگام ظهور مهدی آل محمد به همان صورتی که قبلا در دنیا بودهاند به دنیا بر میگرداند، گروهی را عزیز و گروهی را ذلیل میکند و اهل حق را بر اهل باطل غلبه داده، داد مظلومان را از ستمگران میگیرد.[۲] شیعیان معتقدند انسانهای بسیار نیکو و انسانهای بسیار پلید در آخرالزمان و پس از ظهور مهدی به اذن خداوند به دنیا باز میگردند.
رجعت همان کرّت است ولی در معدودی از احادیث شیعه چنین آمدهاست که علی بن ابیطالب کرّتهای متعدد دارد.[۳]
در حدیثی از علی چنین آمدهاست:
رجعت علم خاص و ویژهای است که اکثر مردم قدرت درک و تحمل آن را ندارند. [۴]
همچنین در حدیث دیگری چنین آمدهاست:
رجعت تجلی قدرت خداوند است، پس آن را انکار نکنید.[۵]
ممکن است کسی از شیعه، به رجعت اعتقاد نداشته باشد و روایات آن را تاویل کند[نیازمند منبع]، اگرچه در روایات، ائمه شیعیان، آنها را از انکار رجعت شدیدا بر حذر داشتهاند.[۶]
آیاتی از قرآن، دالّ بر امکان رجعت
آیات متعددی از قرآن در اثبات رجعت بمعنای بازگشت به دنیا پس از مرگ بکار برده میشوند.
در حقیقت بحث از نوع بحث قیامت است و به همان دلائلی که روز رستاخیز ثابت میشود امکان رجعت - بمعنای بازگشت به دنیا پس از مرگ - نیز قابل اثبات است و علاوه بر آن ادله جداگانهای هم دارد، بنابراین هر گونه تردید در مورد امکان رجعت منجر به تردید نسبت به قیامت میشود..[۷]
در کتب رجعت برخی آیات قرآن شاهد بر رجعت در اقوام گذشته دانسته شدهاست، مثلا شیخ حر عاملی در الایقاض، ۶۴ آیه از قرآن را دال بر رجعت دانستهاست، که برخی از آنان از این قرار است[۸]:
آیا از [حال] کسانی که از بیم مرگ از خانههای خود خارج شدند، و هزاران تن بودند، خبر نیافتی؟ پس خداوند به آنان گفت: «تن به مرگ بسپارید» آن گاه آنان را زنده ساخت. آری، خداوند نسبت به مردم، صاحب بخشش است، ولی بیشتر مردم سپاسگزاری نمیکنند. [۹]