تحقیق مقاله زمین شناسی مهندسی اهواز

مقدمه

گذشته از تقسیم بندی و خصوصیات چینه شناسی قسمت اهواز که در فرصتهای مناسب توسط علاقمندان مطالعه می گردد، آنچه از نقطه نظر این گزارش اهمیت دارد، خواص ژنوتکنیکی اینها است که به لحاظ گسترش وسیع در منطقه اهواز در قسمت خصوصیات ژنوتکنیکی به ذکر خصوصیات عمده آن می پردازیم. آبرفتهای جوان که اکثراً منطقه اهواز را شامل می گردد، در راستای طاقدیس اهواز و زین العباس ضخامت کمتری دارد که در منطقه گلف این ضخامت به 8 متر می رسد. ولی احتمالاً به طرف شمال شرق ضخامت این رسوبات بیشتر می گردد و بیشترین ضخامت در جنوب غرب گسل اهواز به طرف جنوب میباشد.

سنگ شناسی ماسه سنگ آغاجاری

تعداد سه نوع از تیپ ماسه سنگهای تشکیلات آغاجاری مطالعه سنگ شناسی گردیده که نتیجه آن به شرح زیر خلاصه می گردد:

25-40 درصد از مواد تشکیل دهنده خرده سنگ های آهکی

10-20 درصد از مواد تشکیل دهنده دانه های کوارتز و قطعات چرتی

10-20 درصد از مواد تشکیل دهنده خرده سنگهای دگرگونی

10-40 درصد از مواد تشکیل دهنده هماتیت و ترکیبات آهن دار

10-20 درصد از مواد تشکیل دهنده سایر مواد و کانیها

سیمان همه ماسه سنگها آهکی بوده که نسبت آن در طبقات مختلف تفاوت دارد. به علاوه کانیهای رس و کائولونیت خمیره سنگ را تشکیل می دهد. میزان تخلخل آنها 10-20 درصد بوده ولی جور شدنی جهت یافتگی و کرویت در ماسه سنگها فرق دارد.

تخلخل و کانیهای رس در ماسه سنگ ها در مقاومت و استحکام ماسه سنگها تأثیر عمده داشته و رخنمون های آنها داخل رود کارون با جذب آب کاملا سست گردیده با چکش به راحتی از هم جدا می شوند. این سستی به تناسب افزایش تخلخل و کانیهای رسی بیشتر شده و خصوصیت ظاهری نرم تری را نشان می دهند.

زمین ساخت اهواز:

فاز کوهزائی نهائی آلپ باعث چین خوردگی زاگرس شده است در اثر این فاز کوهزائی طاقدیس اهواز با روند N73W موازی با روند کلی زاگرس حاصل گردیده است. زمان چین خوردگی به زمان پلیومیوسن نسبت داده می شود. در نتیجه تشکیلات آغاجری نهشته های ضمن کوهزایی بوده و کنگلومرای بختیاری نهشته های پس از کوهزائی می باشد که به طور دگر شیبی زاویه دار روی این تشکیلات قرار می گیرد.

جهت عمومی فشار از ناحیه جنوب غرب به شمال شرقی با حرکت پلیت عربستان به طرف ایران ایجاد می گردد همین حرکت به وجود آمدن طاقدیس اهواز و طاقدیس زین العباس را باعث گردیده است. که ابتدای منطقه چین خوردگی زاگرس میباشد و چین ها ملایم است

گسل اهواز:

تنها گسلی که از نزدیکی اهواز عبور می کند و قابل ذکر در این گزارش میباشد، گسل اهواز بوده که با توجه به عکس ماهواره ای منطقه اهواز با مقیاس 500000 : 1 خط واره ای با راستای شمال غرب – جنوب شرق در جنوب اهواز وجود دارد و طول بیش از 80 کیلومتر را نشان می دهد که با گسل اهواز مطابقت دارد.

دکتر بریان در نقشه سایز موتکنویک ایران (انتشارات سازمان زمین شناسی کشور) گسل اهواز را با طولی در حدود 50 کیلومتر از نوع گسل معکوس HIGH ANGLE REVERS و شیب 7 درجه به طرف شمال شرق نشان داده است. ولی معتقد است طول آن بیشتر از این میباشد. (گفته شفاهی) این گونه گسل های طولی : LONGITIIDINAL احتمالاً از  زون تراکمی، بخش زیرین چین ها آغاز می شوند و غالباً تا سطح زمین تداوم می یابند. گسل اهواز عمق زیادی ندارد بلکه تا گچساران ادامه می یابد. (گفته شفاهی آقای مطیعی) و به عبارت دیگر زون تراکمی طاقدیس اهواز از تشکیلات گچساران شروع شده و گسل اهواز از این ناحیه تا سطح ادامه دارد.

نقشه های زمین شناسی اهواز با مقیاس 100000: 1 شرکت نفت گسل اهواز را گسل معکوس در زیر نهشته های کواترنری نمایش داده است. در مقاطع مختلف از جمله شمال جاده کارون (جنوب منبع آب) یا شمالی طاقدیس به صور ارتفاعی حدود 70-80 متر در جوار نهشته های کواترتزی در دشت خوزستان قرار گرفته است. گسل کواترنری اهواز در یک سیستم فشاری ایجاد شده و باعث به وجود آمدن گسل معکوس (HIGHA NGLE REVERSE) گردیده است

پدیده های ثانوی:

این پدیده ها در جاهای مختلف به مقتضای خصوصیات فیزیکی یا ژئوتکنیکی رسوبات حادث می گردد. زمین لرزه نیز ممکن است در به وجود آمدن اینگونه پدیده ها نقش عمده داشته باشند یا ظاهر شدن پدیده ای را تسریع نماید.

1- زمین لغزش LANDSLID:

این پدیده در محدوده اهواز در جاهائیکه سازند آغاجاری رخنمون دارد و ارتفاعی را میسازند احتمالاً دیده می شود و صرفاً در مواقع بارندگی که لایه های مارنی آب می گردند و طبقات بالائی روی طبقه رسی و مارنی لغزنده و به طرف پائین حرکت نماید، این پدیده در مواقع احداث تأسیسات در مسیر طاقدیس به طور موضعی می بایست مورد توجه قرار گیرد.

2- سنگ ریزش ROCK FALL:

در امتداد گسل اهواز طاقدیس اهواز بالا آمده است و ارتفاعات اطراف اهواز را تشکیل می دهد قابل اهمیت است، قسمت جنوبی منبع آب و حصیر آباد واقع در شرق اهواز از جمله جاهائی است که امکان دارد پدیده سنگ ریزش اتفاق بیافتد.

3- نشست SUBSIDENCE:

نظر به گسترش رسوبات مارنی، رسی در سطح منطقه پدیده نشست مسئله ای است که در همه سازه ها مورد توجه قرار می گیرد. در اثر فشار ثقلی تراکم موضعی در خاکها فراهم می آید که این مقدار ممکن است از چندی میلی متر تا چند سانتی متر تغییر نماید. البته این پدیده در جاهائیکه تخلیه آب در حد بالائی صورت گیرد، بیشتر دیده می شود و گاهاً ممکن است به چند متر برسد که در منطقه اهواز سطح آب زیر زمینی تقریباً ثابت است و صرفاً به فشار ناشی از بارگذاری محدود می گردد.

4- روانی شدن زمین

این پدیده که بیشتر حاصل جنس زمین و حضور آب است در این منطقه با گسترش کانیهای رسی از منبع کائولینیت و ایلیت و بالا بودن سطح آب زیرزمینی این پدیده اهمیت خواهد داشت. در تپه های اطراف اهواز که از سازند آغاجاری متشکل از تناوب مارن  - ماسه سنگ می باشد نیز این پدیده دیده می شود، است. در تپه مخابرات دکل گیرنده مخابرات روی مارن این سازند ساخته شده است و در اثر بارندگی و آب فاضلاب متورم شده و این پدیده ظاهر می شود.

5- بالا آمدگی طاقدیس (ANTICLINAL UPLIPHT HAZADAS)

با توجه به جوان بودن سلسله جبال زاگرس، چین خوردگی (FOLDING) و بالا آمدگی با توجه به تخیلات LEE AND FAKOM 1952 در این زمینه میزان بالا آمدگی 10 میلیمتر در سال بوده است.

6- پدیده های ثانوی در محدوده اهواز:

تنها موردیکه ملاحظه شد در خصوص تپه مخابرات ماکروویو اهواز بود که در سال 1360 توسط سازمان زمین شناسی کشور مطالعه گردیده است.

در اطراف این تپه سه مورد لغزش ناشی از حرکت خاکهای دستی گزارش شده است و در خاتمه اظهار شده سطح فونداسیون دکل ها در مواقع بارندگی به طور مستقیم در تماس با آب میباشد. با توجه به جنس (گل سنگ و لای سنگ سازند آغاجاری) هر چه زودتر کف سازی و زیر دکل ها جهت جلوگیری از این تماس انجام شود. که در حقیقت ممانعت از ظاهر شدن پدیده روان شدن (EARTH FLOW) میباشد.

بدینوسیله تثبیت خاک زیر فونداسیون با خارج نمودن هر گونه آب اعم از بارندگی یا فاضلاب و شستشو و ایجاد دیوار جلوگیری از ریزش و لغزش را متذکر شده اند.

در صورتیکه تدابیر فوق ملحوظ نشود، علاوه بر عوارض روانی شدن خاکهای دستی و مارنهای سازند آغاجاری، ممکن است پدیده سنگ لغزش (LANDSLIDE) نیز ظاهر شود که برای دکل مخابرات و خانه های مسکونی، دامنه شمالی تپه مخابرات خساراتی را باعث خواهد شد.

خصوصیات ژئوتکنیک سازندها و رسوبات جوان:

1- سازند میشان:

این سازند دارای ترکیب سنگ شناسی مشتمل بر مارن و آهکهای مارنی و سیلیتی میباشد. با توجه به سنگ شناسی سازند میشان که مارنها در آن اکثریت دارند، عموماً میتوان آن را در زمره سنگهای نرم تا نسبتاً نرم رده بندی کرد و سنگ آهکهای موجود در آن نسبتاً سخت می باشند.

از نظر ژئوتکنیکی مارنها را میتوان در کلاس (VI-VII) سنگهای کم مقاومت و سنگ آهکهای آنرا در کلاس (IV-V) سنگهای نسبتاً مقاوم طبقه بندی کرد. مقاومت تراکمی سنگهای متشکله سازند میشان به علت تنوع خواص سنگ شناسی بین 50 تا 500 کیلوگرم بر سانتی متر مربع پیش بینی می شوند و تا 530 کیلوگرم بر سانتی متر مربع نیز دیده شده اند.

مارنها به طور کلی به سنگهائی گفته می شود که بین 35 تا 62 درصد آهک و بقیه از رس تشکیل شده باشند و چون سیمان پرتلند در ماده خام خود احتیاج به ترکیبی شامل 40 تا 70 درصد آهک و 60 تا 25 درصد رسی دارد. لذا می توان دریافت که مارنهای سازند میشان از مناسب ترین ترکیب جهت مواد خام برای کارخانه های سیمان میباشد.