چکیده
ورزش و بخصوص ورزشهای قهرمانی ، با خطر و آسیبهای گوناگون توام است و فوتبال بعنوان رشته ورزشی گروهی و پربرخورد از این امر مستثنی نمیباشد شناخت انوع صدمات ورزشی در ورزشکاران از اهمیت خاصی برخوردار است . داشتن اطلاعات و آمار دقیق در ارتباط با میزان شیوع و انواع صدمات ، میتواند مربیان و ورزشکاران را در انجام اقدامات لازم به منظور جلوگیری و یا کاهش وقوع آسیب یاری نماید.
در کشور ما فقدان اطلاعات دقیق و مبتنی بر واقعیات درباره آسیبها بخصوص در سطح قهرمانی و حرفهای به چشم میخورد .بر همین اساس محقق در تحقیق حاضر سعی نموده تا با هدف بررسی و توصیف صدمات و آسیبهای ورزشی در رشته فوتبال بین بازیکنان سه تیم برتر شهرستان تبریز اطلاعات آماری دقیق و واقعی ارائه نماید . نمونه آماری شامل 90 نفر ( 30 نفر از هر تیم ) و ملاک انتخاب داشتن حداقل دو سال سابقه شرکت در لیگ بوده است . در این راستا محقق ،انواع آسیبهای کلی ( آسیبهای مفصلی ،عضلانی ، تاندونی ، پوستی و استخوانی) و جزئی و همچنین میزان آسیب پذیری اندامهای مختلف را با توجه به ویژگیهای فردی و تمرینی مؤثر در آسیب پذیری افراد مورد بررسی قرار داده است . اهم نتایج بدست آمده عبارتند از:
-آسیب های عضلانی تاندونی با 54/39 درصد شایعترین و آسیب های استخوانی با 63/4 درصد کم شیوع ترین آسیب دیدگی شناخته شدهاند.
-اندام تحتانی با 25/64 درصد بیشترین و تنه و ستون فقرات با 52/5 درصد کمترین میزان آسیب دیدگی را داشتهاند.
-مج پا با 61/21 درصد بیشتری میزان آسیبدیدگی را به خود اختصاص داده است و به دنبال آن زانو با 56/11 درصد و ساق پا با 04/11 درصد و انگشتان پا با 09/8 درصد در ردههای بعدی قرار دارند.
-ضربدیدگی و کوفتگی با 70/25 درصد شایعترین و شکستگی باز با 15% درصد کم شیوعترین نوع آسیب دیدگی گزارش شده است.
-پیچ خوردگی با 90/59 درصد ، ضرب دیدگی و کوفتگی با 52/66 درصد ، زخم پوستی با 29/82 درصد و ترک خوردگی و موبرداشتگی با 43/71 درصد به ترتیب شایعترین نوع آسیب مفصلی ، عضلانی تاندونی ، پوستی و استخوانی شناخته شدهاند.
-عدم آمادگی جسمانی ،گرم نکردن بدن ،تکل و برخورد بین بازیکنان ،کیفیت نامناسب زمینها و امکانات ورزشی و عدم استفاده از وسایل ایمنی مهمترین علل ایجاد آسیب دیدگی قلمداد شدهاند.
-نتایج حاصله از آزمون فرضیهها نشان داد که بین سابقه ورزشی و میزان صدمات کل بدن بازیکنان رابطه معنیداری وجود دارد
شکستگی استخوان کتف زائده آخرومی:
تعریف: شکستگی کامل یا ناقص در زائده آخرومی استخوان کتف ( زائده آخرومی قسمتی از استخوان کتف است که در بالای مفصل شانه بیرون زده و بالا ترین نقطه شانه را تشکیل می دهد)
علل: ضربه مستقیم که به وسیله ضربه به طرف بالا موجب در رفتگی شانه در همان موقع می گردد، این حالت می تواند یک صدمه جدی بوجود آورد که نیاز به جراحی داشته باشد. در ورزشهای پر برخورد مانند هاکی یا فوتبال
علائم: درد شدید در محل شکستگی ، تورم بافت نرم اطراف محل شکستگی ، حساسیت به لمس وبی حسی ، کرختی و سردی در بازو اگر خون رسانی به خطر افتاده باشد.
نحوه پیشگیری: از برنامه های بدنسازی مناسب جهت افزایش قدرت عضلانی قبل از شروع منظم به تمرین یا مسابقات ورزش استفاده کنید چون افزایش توده عضلانی به محافظت استخوان و بافت زیرین کمک می کند. از تجهیزات محافظتی مناسب نظیر حفاظهای شانه برای شرکت در ورزشهای پر برخورد استفاده کنید.
عوارض: در هنگام صدمه شوک وفشار یا صدمه به اعصاب مجاور ربلط ها ، زردپی ها وعضلات عروق خونی یا بافت هم بند.
از برنامه های بدنسازی مناسب جهت افزایش قدرت عضلانی قبل از شروع منظم به تمرین یا مسابقات ورزش استفاده کنید چون افزایش توده عضلانی به محافظت استخوان و بافت زیرین کمک می کند
میانگین زمان بهبود: برای این شکستگی 6 لغایت 8 هفته می باشد. بهبود وقتی حاصل می شود که هیچ حرکتی در محل شکستگی نباشد و پرتونگاری جوش خوردگی را نشان دهد.
شکستگی استخوان کتف زائده منقاری استخوان کتف:
تعریف: شکستگی کامل یا ناقص زائده منقاری استخوان کتف
علل: ضربه مستقیم یا فشار غیر مستقیم به استخوان(فشار غیر مستقیم ممکن است به علت پیچیدن یا انقباض عضلانی شدید به وجود آید) ورزشهای پر برخورد نظیر فوتبال یا هاکی
علائم: درد شدید در محل شکستگی ، تورم بافت نرم اطراف شکستگی وحساسیت به لمس
نحوه پیشگیری: از برنامه های بدنسازی مناسب جهت افزایش قدرت عضلانی قبل از شروع منظم به تمرین یا مسابقات ورزش استفاده کنید چون افزایش توده عضلانی به محافظت استخوان و بافت زیرین کمک می کند. از تجهیزات محافظتی مناسب نظیر حفاظهای شانه برای شرکت در ورزشهای پر برخورد استفاده کنید.
میانگین زمان بهبود: پیش بینی دقیق مدت زمان لازم برای بهبود این شکستگی میسر نیست .عوامل مختلف شامل سن ، جنس و وضعیت سلامت قبل از صدمه در این مورد دخالت دارد اما میانگین زمان بهبود 6لغایت 8 هفته می باشد.
شکستگی استخوان کتف حفره دوری کتف:
تعریف: شکستگی کامل یا ناقص در حفره دوری استخوان کتف (نقش حفره دوری کتف به عنوان جایگاهی برای انتهای فوقانی استخوان بازو می باشد) حفره دوری کتف به همراه استخوانهای زردپی ، پوشینه های مفصلی و سایر بافتهای نرم تشکیل مفصل شانه را می دهد.
علل: ضربه مستقیم (یک ضربه مستقیم به طرفین شانه می تواند یک شکستگی کوچک ستاره ای شکل در حفره دوری کتف ایجاد کند) و صدمه غیر مستقیم (افتادن بر روی آرنج خم می تواند سبب شکستن حفره دوری کتف شود) شرکت در ورزشهای پر برخورد نظیر فوتبال یا هاکی
علائم: درد شدید در محل شکستگی ، تورم بافت نرم اطراف محل شکستگی، حساسیت به لمس و بی حسی ، کرختی و سردی در بازو اگر خون رسانی به خطر افتاده باشد.
از تجهیزات محافظتی مناسب نظیر حفاظهای شانه برای شرکت در ورزشهای پر برخورد استفاده کنید
نحوه پیشگیری: از برنامه های بدنسازی مناسب جهت افزایش قدرت عضلانی قبل از شروع منظم به تمرین یا مسابقات ورزش استفاده کنید چون افزایش توده عضلانی به محافظت استخوان و بافت زیرین کمک می کند.از تجهیزات محافظتی مناسب نظیر حفاظهای شانه برای شرکت در ورزشهای پر برخورد استفاده کنید.
نکته: سعی کنید از افتادن بر روی آرنج خم شده جلو گیری کنید
شکستگی گردن استخوان کتف:
تعریف: شکستگی کامل یا ناقص در گردن استخوان کتف (این صدمه منجر به جابجایی استخوان شکسته می گردد)
علل: در ورزشهای پر برخورد مانند فوتبال
علائم: درد شدید در محل شکستگی (اگر شکستگی کامل باشد و قطعات استخوان به اندازه ای از هم جدا شده باشد که شکل طبیعی بدن به هم بخورد بد شکلی یا تغیر شکل قابل رویت خواهد بود) ، تورم بافت نرم اطراف شکستگی ، حساسیت به لمس ، بی حسی ، کرختی وسردی در ناحیه دست و بازو(اگر شبکه خون رسانی آسیب دیده باشد)
نحوه پیشگیری: از برنامه های بدنسازی مناسب جهت افزایش قدرت عضلانی قبل از شروع منظم به تمرین یا مسابقات ورزش استفاده کنید چون افزایش توده عضلانی به محافظت استخوان و بافت زیرین کمک می کند. از تجهیزات محافظتی مناسب نظیر حفاظهای شانه برای شرکت در ورزشهای پر برخورد استفاده کنید.
کمکهای اولیه برای شکستگی های ذکر شده:
فرد مصدوم را با پتو گرم نگه دارید تا احتمال بروز شوک کاهش یابد ، در صورت امکان لباسها را بدون حرکت دادن ناحیه مصدوم ببرید ، از دستور العمل RICE که حروف اول کلمات استراحت، یخ ، بانداژ فشاری و بالا نگه داشتن عضو می باشد،استفاده کنید.
مراقبتهای مداوم برای شکستگی های ذکر شده:
بی حرکتی ضروری خواهد بود (بانداژ فشاری به علاوه آویزان نمودن بازو توسط بند معمولا حمایت و بی حرکتی کافی را تامین می کند در این خصوص از گچ به ندرت استفاده می شود) غالبا از ماساژ یخ استفاده می شود (بعد از 48 ساعت گرمای موضعی با افزایش جریان گردش خون باعث تسریع در روند بهبودی ترمیم محل آسیب دیده خواهد شد در این خصوص از دوش آب گرم ، کمپرس آب گرم ، لامپهای حرارتی وپمادهای گرمایی استفاده کنید.
توانبخشی برای شکستگی های ذکر شده (تمرینات عضلات ناحیه فوقانی پشت)
این تمرین برای رفع شرایط التهاب آور یا توانبخشی ناحیه آسیب دیده پشت سودمند است.
1- تمرین با میله بالای سر: این تمرین را هنگامی شروع کنید که درد به اندازه کافی کاهش یافته است و قادر به انجام تمرینات سبک می باشید.