ترکیب MDMA یا 3 و 4 متیلن دی اکسی مت امفتامین که به نامهای اکستاسی، اکستازی، XTC ، E (ای) ،X (اکس) هم معروف است. در ایران به نام قرص شادی هم شناخته می‌شود. این ماده در 1914 در آلمان به عنوان کم کننده اشتها مورد استفاده قرار گرفت که به علت اثرات آن از رده مصرف خارج شد. در دهه 70 میلادی این دارو کاربرد مجدد یافت و در روان درمانی برای کمک به بیان احساسات بیماران استفاده شد که در 1984 با اثبات اثرات آن روی مغز حیوانات آزمایشگاهی، از رده خارج شد. در 1985 در آمریکا، مصرف آن ممنوع اعلام شد. در سالهای اخیر مصرف آن در آمریکا، در پارتی‌های شبانه موسوم به Raves به شدت افزایش یافته است که باعث نگرانی دولت امریکا شده است. در دوره زمانی خاصی در اروپا، مصرف این مواد انرژی زا و شادی‌بخش برای کاهش مصرف سایر مواد مخدر مثل هروئین تشویق شده است بطوری که مصرف آن در اروپا در 1995 از 500 هزار قرص در سال به 30 میلیون قرص در دو سال بعد رسیده است.
2 درصد مردم امریکا حداقل یکبار این ترکیب را مصرف کرده‌اند. حداقل یازده و هفت دهم درصد دانش‌اموزان کلاس آخر دبیرستان در آمریکا یکبار “اکس” مصرف کرده‌اند مصرف این قرصها در ایران به خصوص در یکسال اخیر در پارتی‌های شبانه به شدت افزایش یافته است. جوانان تحصیل کرده و مرفه مصرف کنندگان اصلی این داروها هستند. لازم است عموم مردم و پزشکان با اثرات سوء مصرف این دارو آشنا شوند میزان مراجعه به اورژانس‌ها در امریکا در اثر سوء مصرف این دارو به شدت افزایش یافته است. (از 1143 مورد در 1998 به 4511 مورد در سال 2000)
همچنانکه ذکر خواهد شد مشکل اصلی در مصرف این مواد عوارض مزمن آن می‌باشد. عوارض حاد مصرف بیشتر در مرتبه اول مصرف و در صورت تداخل با بعضی داروهای ضدافسردگی پیش می‌آید.
ترکیب شیمیائی
3 , 4 MethylendioxyMethAmphetamine یا N, Alpha, DiMethyl 1,3 Benzodiazoxide 5 Ethamine با فرمول C11H15N2O که بنامهای MDMA یا اکستاسی معروف است.
اشکال رایج داروئی
دارو در امریکا بصورت قرصهای خوراکی و جویدنی، کپسول و مواد تدخینی و تزریقی موجود است. قیمت هر قرص بین 10 تا 30 دلار است در ایران قیمت قرص بین 4 تا 20 هزار تومان (متوسط 10 هزار تومان) است که با مارکهای مرسدس بنز و میستوبیشی، $ ، KO ، صلیب، موجود است و به علت قابلیت ساخت آن که براحتی انجام می‌شود در لابراتورهای داخلی هم ساخته می‌شود که خطر وجود مواد اضافی در آن و عوارض آن است. هر قرص خوراکی حاوی 80 تا 160 میلیگرم MDMA است. پس از بلعیدن اثرات قرص پس از 20 تا 90 دقیقه بعد ظاهر شده و حدود 2 تا 3 ساعت اثرات آن در یک حد حفظ شده و بعد افت می کند و از 3 تا 24 ساعت اثرات آن باقیست.
اپیدمیولوژی
میزان مصرف این قرصها در آمریکا به شدت میان جوانان و نوجوانان در حال افزایش است طبق آخرین آمار تعداد کسانی که برای حداقل یکبار از این ماده استفاده کرده‌اند بین دانش‌آموزان کلاس آخر دبیرستان در آمریکا از نه درصد به دوازده درصد افزایش یافته است.
دو درصد از کل حمعیت ایالات متحده حداقل یکبار اکستاسی مصرف کرده اند.
نحوۀ اثر در مغز
آمین‌های مغز – بویژه نوراپی نفرین و سرتونین نوروترانسیمترهای مسیرهایی هستند که کارشان بروز خلق است. با توجه به فرضیه آمینی، کاهش عملکرد این آمین‌ها باعث افسردگی خواهد شد و افزایش فعالیت آنها باعث بالا رفتن خلق می‌شود.
MDMA از طرقی که ذکر خواهد شد باعث افزایش خلق و احساس نشاط می‌شود.
فرضیه تاثیر MDMA (اکستاسی) بر مغز:
1 – افزایش آزادسازی سروتونین در سیناپس‌های مغزی
2 – بلوک بازجذب سروتونین
3 – افت میزان سروتونین مغز
4 – اثرات غیرمستقیم بر میزان دوپاین مغز
سلول مغزی تحت تاثیر اکستاسی - سلول مغزی طبیعی
عوارض پس از مصرف
به قسمت عوارض مراجعه شود.
درمان
برای درمان اعتیاد به این ماده به روان درمانی و کار سخت گروهی نیاز است. هیچ پادزهر (آنتی‌دوتی) برای مسمومیت با اکستاسی وجود ندارد. در صورت بروز علائمی مثل تب شدید، تشنج و تغییرات ضربان قلب (تاکی آریتمی)، درمان علامتی است. از ترکیبات ضد افسردگی و آنتی‌سایکوتیک برای درمان عوارض در روزهای پس از مصرف استفاده می‌شود.
سرانجام مصرف قرصهای نشاط آور پرواز مرگبار در هپروت !
« اعتیاد جدید » که نسل جوان کشور را هدف قرار داده , آئینه تمام نمای بی تفاوتی مسئولان و عملکرد بد دستگاهها مربوطه در مبارزه با مواد مخدر است . مادام که در تکرار شعارها برای نسل جوان و ریشه کنی بلای خانمانسوز اعتیاد در جا می زنیم باید هر روز وضعیت اسفبار و حقارت آمیزتری را در جامعه شاهد باشیم .
مخدرهای شیمیایی جدید که از غرب وارد کشور می شوند و جوانان , دانش آموزان و دانشجویان را در دام خود گرفتار می کنند , علاوه بر ایجاد معضل اجتماعی , به دلیل کشاندن جوانان به بی بندو باری و بی هویتی و پوچگرایی , معضل فرهنگی نیز به وجود می آورد.
شکی نباید کرد که رواج سریع و گسترده مخدرهای شیمیایی جدید در کشور , حرکت سازماندهی شده و هدفمندی برای تخریب بنیانهای دینی و فرهنگی و آسیب پذیر کردن جوانان در برابر انحرافات اخلاقی است .
باندهای مافیایی بین المللی که این مواد را تولیدو توزیع می کنند , از طریق اینترنت , ماهواره , سی دی , فیلم و نوار نیز الگوهای مصرف و اماکن و محافل آنرا به جوانان یاد می دهند. امروز در فیلمها و جزوات گروههای غربی نظیر « هوی » , « رپ » , « متالیک ها » , « بلک کت ها » و... که الگوهای لباس , آرایش و تشکیل گروه را تبلیغ می کنند و امکان ندارد بخشی به پارتی ها و میهمانیهای شبانه که به « شب شیطانی » معروف است , اختصاص نیافته باشد. لذا با توجه به معضل فرهنگی که می تواند « اعتیاد جدید » در جامعه به وجود بیاورد , هوشیاری خانواده ها و جوانان و نیز سرعت عمل مسئولان و دستگاههای مربوطه برای جلوگیری از رواج این پدیده مخرب , ضروری به نظر می رسد.
دستگاههای ذیربط همچون ستادمبارزه با مواد مخدر , وزارت اطلاعات , نیروی انتظامی و قوه قضائیه باید با شناخت مخدرهای شیمیایی جدید , راههای ورود آنان به کشور و نحوه توزیع و مصرف در بین جوانان , به مقابله جدی و هماهنگ با این « اعتیاد مخرب جدید » بپاخیزند و از تبدیل شدن آن به یک معضل و بحران جلوگیری کنند.
به منظور آگاهی خانواده ها از ویژگیها , عوارض و خطرات مخدر های شیمیایی و مصنوعی جدید , در ادامه این گزارش به معرفی انواع این مواد می پردازیم .
مخدرهای شیمیایی و مصنوعی یا داروهای روانگردان از خانواده آمفتامین ها همچون اکستاسی , « ال . اس . دی » (معروف به اسید) و « جی . اچ . بی » به مواد شادی آور معروفند که به صورت قرص , کپسول , پودر و... تولید و عرضه می شوند. انواع این مواد به شرح زیر است .