سخنی کوتاه با معلمان:
معلمان گرامی، آشنایی کامل شما با شیوه های مناسب تعلیم و تربیت در سنین آگاهی و اشراف شما بر مطالب درسی و چگونگی ارتباط هر یک از مطالب با سایر مواد درسی پشتوانه ارزشمندی است که می تواند پایه و اساس انتقال فرهنگ استفاده مناسب از انرژی باشد.
می دانیم که نوجوانان، بزرگترین سرمایه های کشور و سازندگان آینده آن هستند که در شرایط سنی حساس و بحرانی قرار دارند طرز برخورد والدین، مربیان و معلمان در شکل گیری شخصیت آنها بسیار مهم و تأثیر گذار است؛ زیرا نوجوانان در سنینی هستند که دوران کودکی را تازه پشت سرگذاشته اند و هنوز به طور کامل وارد مرحله جوانی که دوره شکل گیری کامل شخصیت آنان است نشده اند، بنابراین آسیب پذیر و حساس هستند پس آموزش مسائل انرژی باید به گونه ای باشد که توجه به انرژی و طریقه صحیح مصرف انرژی به صورت یک بخش از شخصیت و الگوی رفتاری آنها در آید.
مسؤولیت پذیری نوجوانان نیز ویژگی دیگری است که اگر به خوبی شناخته شود و در راه مناسب از آن استفاده شود، می تواند نقش بسیار ارزنده ای در ایجاد فرهنگ صحیح مصرف انرژی در خانواده ها و جامعه داشته باشد. بنابراین شما معلمان گرامی می توانید در آموزشهای بهینه سازی مصرف انرژی ضمن ترغیب و ایجاد انگیزه در دانش آموزان، مسؤولیت کنترل مصرف انرژی در محیط مدرسه و خانه را به آنها واگذار کنید.
هدف از انتشار این بروشور آن است که شما معلمان گرامی از حداقل اطلاعات لازم و مفید برای آموزش الگوهای صحیح مصرف انرژی به نوجوانان برخودار باشید. به همین دلیل در بروشوری که جهت آموزش نوجوانان تهیه شده ابتدا تعریفی از انرژی آمده، سپس آمار مصرف انرژی در ایران پتانسیل موجود برای صرفه جویی انرژی اثرات مصرف انرژی بر محیط زیست و سپس نکات کاربردی راجع به طریقه صحیح استفاده از وسائل انرژی بر در منزل که نوجوانان شناخت اولیه ای نسبت به طرز کار و فایده آنها دارند، آورده شده است.
اهمیت انرژی
انرژی در حیات اقتصاد صنعتی جوامع، نقش زیر بنایی را ایفا می کند، به این معنا که هر گاه انرژی به مقدار کافی و به موقع در دسترش باشد، توسعه اقتصادی نیز میسر خواهد بود.
نگاهی به معضلات گذشته نشان می دهد که همواره رقابتهای بزرگی در سطح جهانی بر سر تصاحب انرژی وجود داشته است، چرا که امنیت ملی و پایداری نظامهای حکومتی تا حد زیادی در گرو دسترسی به این منابع است. خوشبختانه ایران از نظر دارا بودن منابع و ذخایر متنوع انرژی از ثروتمندترین کشورهای جهان به حساب می آید. این منابع در کشور با قیمتهایی به مراتب نازلتر از سایر کشورها و با سهولت بیشتری به مصرف کننده عرضه می شود.
اما جای بسی تءسف است که میزان مصرف و اتلاف انرژی به مراتب بالاتر از کشورهای صنعتی است و وضعیت مصرف انرژی در کشور ما با اصول مربوط به ارتقا، بهره برداری و بازدهی انرژی در جهان مغایرت دارد. آیا بهره برداری تا بی نهایت ادامه خواهد یافت؟ و آیا این سفره طبیعت و نعمتهای خدادادی برای ما همیشه گسترده خواهد بود؟
مسلماً منابع انرژی نیز، مانند تمامی پدیده های طبیعی دیگر، روزی پایان خواهد پذیرفت و از آنجایی که دیگر حتی تصور زندگی عادی انسان امروزی بدون استفاده از منابع انرژی ممکن نیست، برای این بحران باید چاره ای بیندیشیم و همزمان با توسعه تکنولوژیهای نوین به سرمایه گذاری در روشهای استفاده بهینه از انرژی و گسترش آنها اقدام نماییم.
بررسی وضعیت مصرف انرژی در ایران
شدت انرژی (نسبت میزان انرژی بر واحد تولید) یعنی مقدار انرژی که ما برای تولید هر کالایی مصرف می کنیم و در سالهای گذشته افزایش یافته است. در سال ١346 برای تولید یک میلیون ریال کالا و خدمات در کشور حدود 64/4 بشکه معادل نفت خام مصرف شده است که این رقم در طول سالهای بعد افزایش یافته است. به طوری که با نرخ رشد متوسط سالانه 3/2 درصد در سال 80 به 18/13 بشکه معادل نفت خام رسیده است. این وضعیت ناشی از عواملی است که مهمترین و عمده ترین آنها مصرف غیر منطقی و نامناسب انرژی می باشد. نتایج بررسیها درباره میزان مصرف انرژی حاکی از آن است که شدت انرژی در اران بیش از سه برابر کشورهای صنعتی و نیز بیش از 5/1 برابر متوسط جهانی است. بنابراین در کشور ایران پتانسیل صرفه جویی انرژی عظیمی وجود دارد چرا که سالانه مقدار زیادی انرژی در بخشهای صنعتی و خانگی و تجاری تلف می شود.
به طور کلی آمار نشان می دهد که وضعیت بخش انرژی در حال حاضر برای تضمین توسعه پایدار به صورتی که در تجربه جهانی مشاهده می شود، مناسب نیست. برای نمونه کافی است به مصرف برق در ایران اشاره کنیم. حدود 52 میلیارد کیلو وات ساعت برق که ما هر ساله در خانه ها و بخش تجاری مصرف می کنیم معادل ١00 میلیون بشکه نفت خام یعنی بیش از 2000 میلیارد تومان در سال است و اگر با استفاده مناسب و منطقی از وسایل برقی خانگی فقط ده درصد در مصرف برق آنها صرفه جویی کنیم. هر سال 200 میلیارد تومان به بودجه عمومی، یعنی به آینده خود و فرزندانمان یاری رسانده ایم.
پتانسیل های موجود برای صرفه جویی انرژی:
همانطور که قبلاً گفته شد در ایران پتانسیل های صرفه جویی زیادی وجود دارد پتانسیل صرفه جویی انرژی در بخش صنعت به تنهایی حدود 20 تا 30 درصد است.
در بخش خانگی و تجاری در کشور ما تقریباً معادل یک پنجم برق تولیدی به مصرف روشنایی می رسد که از این مقدار 70 درصد در خانه های مصرف می شود، اگر هر خانواده ایرانی (١4 میلیون خانوار) به جای یک لامپ معمولی (١00 وات) از یک لامپ کم مصرف 20 واتی که پنج ساعت در روز استفاده نمایند، در هر سال بیش از 2 میلیارد کیلو وات ساعت برق به اندازه تولید برق یک نیروگاه صرفه جویی کرده ایم.
اثرات مصرف انرژی بر محیط زیست:
مصرف انرژی به ویژه انرژی های فسیلی، در بخشهای مختلف صنعتی و خانگی و تجاری، موجب پراکنده شدن گازهای سمی و زیان آور در محیط زیست می شود که اثرات نامطلوبی بر موجودات زنده و طبیعت دارد. هر چه میزان مصرف انرژی به شکل بی رویه بالا رود، به همان نسبت میزان آلودگی محیط زیست و تأثیرات مخربی که بر سلامتی انسانها و طبیعت دارد، نیز بالا رفته و بیش از پیش زندگی در این محیط آلوده دشوار می شود. انتشار آلودگی در مراحل اکتشاف، استخراج، بهره برداری، انتقال، تبدیل، توزیع و مصرف حاملهای مختلف انرژی باعث آلودگی آب، خاک، هوا و صدا می شود که هر یک دارای اثرات خاص خود بر روی انسان و محیط زیست می باشد.
اما مهمترین آلودگی بخش انرژی مربوط به آلودگی هوا در اثر مصرف سوختهای فسیلی می باشد. اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای ازت، منو اکسید کربن، ذرات معلق و دی اکسید کربن، آلاینده های اصلی می باشند که در اثر مصرف این سوختها در هوا منتشر می گردند.
این ترکیبات را می توان به دو دسته تقسیم کرد: یک دسته گازهایی که به طور طبیعی در جو وجود دارند که تولید بیشتر آنها در اثر احتراق سوخت های فسیلی باعث ایجاد مسائل زیست محیطی نظیر تغییرات اقلیم می گردد. دسته دیگر گازهایی هستند که دارای منشا انسانی بوده و میزان آنها در هوای تنفسی به لحاظ صدمه به سلامتی انسان و سایر موجودات حائز اهمیت می باشند.