اهمیت صور خیال : وزن و قافیه نظم را از نثر جدا میکند، اما فضای عاطفی و خیال انگیز شاعرانه که هم سبب القای معنی و هم مایهء تحریک و تهییج خواننده و شنونده میشود از خیال و صورت های خیال انگیز شاعرانه مایه میگیرد و صور خیال در شعر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شاید بتوان گفت که صورت های خیال انگیز، جوهر و ذات شعر در همه زبان های دنیا استند.
تصویر یا خیال شاعرانه، پیوندی میان انسان و محیط او ایجاد میکند و شاعر در آفریدن تصویر های خیال انگیز با تبدیل اشیاء به صورت های عاطفی و انسانی، کلام خود را از حد عادی فراتر می برد و عواطف خواننده را بر می انگیزد و شناختی تازه از جهان و هستی به او میدهد.
در ادبیات فارسی از تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه و دیگر محاسن شعری که از عوامل مهم خیال انگیزی شعرند، در علم بیان بحث میشود و این علم را به آن سبب بیان نامیده اند که در آن از بیان یک معنی به صورت های مختلف بحث میشود.
علم معانی
علم معانی علمی است که در آن از مطابقت کلام با مقتضای حال بحث میشود.
کلام معمولا دو معنی دارد، یکی معنی عرفی که کلام برای آن وضع شده و معنی اصلی و اولی آن است، و دیگر معنایی است که گویندهء بلیغ در نظر میگیرد تا بگونه ای لطیف سخن را متناسب با حال و مقام و شان مخاطب بیان کند. در علم معانی بیشتر به معانی ثانوی توجه میشود که سبب سازگاری کلام با مقتضای حال و تاثیر و رسوخ آن در نفس شنونده است. همچنان در معانی دوم تشبیهات و سمبول های از جهان فلسفه و عرفان و طبیعت نیز گنجانیده میشود که خواننده را به درک این معانی، لحظات بیشتر به تفکر وامیدارد.