دینامیک سیّالات نام یکی از شاخههای بسیار پرکاربرد و وسیع مکانیک سیّالات است. موضوع مورد مطالعه در این زمینه از علوم چگونگی رفتار مایعات و گاز ها به هنگام حرکت تحت اثر عوامل گوناگون میباشد.
مهمترین کاربردهای دینامیک سیّالات در مهندسی شیمی، هواشناسی، مهندسی عمران، مهندسی پزشکی، مهندسی هوا و فضا، نجوم و ستارهشناسی، علوم دریایی، صنایع خودرو سازی، کشتی سازی، و موارد متعدد علمی و کاربردی دیگر است.
مطالعهٔ رفتار سیّالات (در حرکت و در سکون) را باید از مهمترین بخشهای مکانیک قدیم (مکانیک کلاسیک)، فیزیک، ریاضیات کاربردی، و علوم و فنون مهندسی به حساب آورد. درس دانشگاهی مکانیک سیالات جز دروس پایه کارشناسی مکانیک نیز هست.
اهمّیّت و غنای علمی
از آنجا که دینامیک سیّالات پدیدههای پیچیدهای همچون جریانهای آشفته، امواج شوک در سرعتهای مافوق صوت، و سامانههای بی نظم را شامل میشود، بخش عمدهای از پیشرفتهای علمی در ریاضیّات کاربردی، و در فیزیک به خاطر تلاش در حل اینگونه مسایل حاصل شدهاست.
دینامیک محاسباتی سیّالات یا سیاِفدی ((Computational fluid dynamics (CFD) یکی از بزرگترین زمینههاییست که مکانیک قدیم (مکانیک کلاسیک (classical mechanics)) را به علوم رایانه و توانمندیهای نوین محاسباتی آن در نیمۀ دوّم قرن بیستم و در سدۀ جدید میلادی وصل میکند.
تاریخچه
سرگذشت پیدایش و گسترش دینامیک محاسباتی سیّالات را نمیتوان جدای از تاریخ اختراع، رواج، و تکامل کامپیوترهای ارقامی (the digital computer) نقل کرد. تا حدود انتهای جنگ جهانی دوٌم (سال 1945 میلادی)، بیشتر شیوههای مربوط به حلّ مسائل دینامیک سیّالات از طبیعتی تحلیلی یا تجربی برخوردار بود. همچون تمامی نوآوریهای برجستۀ علمی، در این مورد هم اشاره به زمان دقیق آغاز دینامیک محاسباتی سیّالات نامیسّرست. در اغلب موارد، نخستین کار بااهمّیّت در این رشته را به ریچاردسون نسبت میدهند، که در سال 1910م محاسبات مربوط به نحوۀ پخش تنش (stress distribution) در یک سد ساخته شده از مصالح بنّایی را به انجام رسانید.
ریچاردسون در این کار از روشی تازه موسوم به رهاسازی (relaxation) برای حلّ معادلۀ لاپلاس استفاده نمود. او در این شیوۀ حلّ عددی، دادههای فراهمآمده از مرحلۀ پیشین تکرار (iteration) را برای تازهسازی تمامی مقادیر مجهول در گام جدید بکار میگرفت. نجات
پویایی شناسی یا دینامیک نام یکی از شاخههای دانش فیزیک است که با نیروها و تأثیر آنها بر حرکت اجسام سر و کار دارد.
دینامیک از دو بخش سینماتیک و سینتیک تشکیل میشود. در سینماتیک حرکت اجسام بررسی میگردد که این بسته به اجسام که ذره باشند یا جسم صلب است. در سینتیک عامل حرکت بررسی میشود و به دو بخش سینتیک ذرات و سینتیک اجسام صلب تقسیم میگردد.
اما در دینامیک علتهای حرکت مورد توجه قرار میگیرند. یعنی هر ذره یا جسم همواره در ارتباط با محیط اطراف خود و متأثر از آنها فرض میشود محیط اطراف حرکت را تحت تأثیر قرار میدهد. به عنوان مثال فرض کنید، جسمی با جرم معین بر روی یک سطح افقی در حال لغزش است. در این مثال سطح افقی به عنوان یکی از محیطهای اطراف جسم با اعمال نیروی اصطکاک در مقابل حرکت جسم مقاومت میکند.
جنبششناسی یا سینماتیک نام شاخهایست از فیزیک که به بررسی جنبههایی از حرکت اجسام و ذرات متحرّک میپردازد که به نیروهای ایجادگر آن حرکت و فاکتورهای مؤثّر برآن مربوط نیست.
به نسبت جابجایی متحرک به مدت زمان جابجایی سرعت متوسط گویند. واحد یا یکای سرعت متوسط در دستگاه متریک(SI) متر بر ثانیه است.
انواع حرکتها
حرکت متحرک بر روی خط راست بطور کلی به دو دسته تقسیم میشود:
حرکت یکنواخت
حرکتی است که جسم متحرک، مسافتهای متوالی و برابر را در زمانهای برابر و متوالی طی میکند.
حرکت شتابدار
حرکت شتابدار به دودسته است:
حرکت شتابدار تند شونده
حرکت شتابدار کند شونده
البته لازم به ذکر است که شتاب علاوه بر تقسیم بندی فوق ،به دو نوع شتاب ثابت و شتاب متغیر نیز قابل دسته بندی است.