افزایش جمعیت باعث می شود به ازای هر کارگر، سرمایه گذاری کمتری انجام شود که بر رشد اقتصادی جامعه، تأثیر منفی دارد. از سویی به ازای هر درصدی افزایش در جمعیت باید تولید ناخالص ملی به تعدادی بیش از آن درصد افزایش یابد تا در آمد سرانه مردم جامعه ثابت بماند. چنین شرایطی در کشورمان متأسفانه محقق نشده است
خدمات بهداشتی درمانی ناکافی
به دلیل افزایش جمعیت تقاضا برای دریافت خدمات بهداشتی- درمانی بالا رفته است. متأسفانه ناکافی بودن مراکز بهداشتی درمانی ، کمبود پزشک و کادر بهداشتی- درمانی، امکان تشخیص به موقع و درمان مناسب را برای مردم از بین می برد. تراکم کار، کیفیت ارائه خدمات را پایین آورده و در نهایت سطح بهداشت و سلامت جامعه کاهش یافته است.
امنیت غذایی
هیچ یک از منابع عمده توسعه محصولات کشاورزی (زمین- آب، انرژی، کود) به وفور یافت نمی‌شود. این مشکل کشورمان را که جمعیت آن به 70 میلیون نفر رسیده وتقاضا برای غذا به سرعت افزایش داشته است بیشتر تحت تأثیر قرارداده است
نابودی محیط زیست
با رشد جمعیت از میان رفتن محیط زیست افزایش یافته است . انسان ها باعث آلودگی جو کره زمین از جمله ایجاد مشکلاتی مانند باران اسیدی، گرمایش جهانی و از بین رفتن لایه اوزون، آلوده کردن منابع آب شیرین، از بین بردن صخره های مرجانی، کاستن آبزیان اقیانوس ها، آلوده کردن خاک به وسیله پساب های سمی، فرسایش خاک و جنگل زدایی و بیابان زدایی شده‌اند.
افزایش جمعیت موجب افزایش انرژی و منابع طبیعی رهاشدن آلاینده های گوناگون در محیط زیست شده است. در چنین شرایطی میزان زباله و فصولات جامد تولیدشده و ضایعات حاصل از آن روز به روز افزایش یافته است. نابودی محیط زیست در سالهای اخیر فاجعه ای بی سابقه در طول تاریخ کشورمان می باشد.
مشکلات بهداشتی
افزایش جمعیت خانواده ها موجب اختصاص ناکافی منابع به هر فرد می شود. تراکم جمعیت در یک خانواده سبب افزایش تنش بین فردی، افزایش بیماریهای منطقه از راه هوا و مدفوعی دهانی می شود. به علت کم بودن فاصله بین زایمان ها، سلامت کودک و مادر به مخاطره می افتد. همچنین افزایش جمعیت بر بهداشت محیط نیز اثراتی سوء مثل – افزایش آلودگی هوا، عدم رعایت بهداشت فردی و عمومی دارد .
محیط زیست ، نظام جهانی و رفاه
چکیده:این مقاله در آغاز به طرح بحرانها و مشکلات زیست محیطی در سطوح محلی، منطقهای و جهانی پرداخته است. سپس نشان می‌دهد که مسایل مبتلا به امروزین بشر مانند نابرابری، فقر، تخریب محیط زیست و غیره به شکلی گسترده و عمیق، ابعاد و ساز و کاری جهان شمول پیدا کرده است. بنابراین، نظریه‌ی نظام جهانی را به عنوان واحد تحلیل برمیگزیند. در نظریه‌ی نظام جهانی، سیستم سرمایهداری بر زیست کره و جهان اجتماعی مسلط است که خصلتی ناهمگون، متعارض و ناپایدار دارد. با بهرهگیری از این نظریه، طبقهبندی مسایل و بحرانهای جهانی میسر گردیده است. در بخش دیگری از مقاله طیفهای مختلف محیط زیستگرا در نظریههای رفاهی مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان توسعه‌ی پایدار به عنوان یک مفهوم محوری تعریف شده که در آن تنها توجه به حفظ و بقای محیط زیست مدنظر نبوده، بلکه علاوه بر آن مفهوم تازهای از توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی توأم با رفاه انسانی مطرح می‌شود. به طوری که پایداری و تداوم زیست کره صرفاً مسألهای زیست محیطی یا اقتصادی یا اجتماعی یا سیاسی یا فرهنگی نیست، بلکه ترکیب فشردهای از آنها است که در آن حداکثرسازی رفاه انسان بدون آسیب به توانایی نسل های آتی در برآوردن نیازهایشان مورد تأکید است. چشمانداز توسعه‌ی پایدار در این مقاله مصلحتجویانه نیست، بلکه انسان محور توأم با رهیافت محیط زیستگرا است.
واژگان کلیدی: مسایل جهانی، نظام جهانی، کانون، پیرامون، محیط زیست، توسعه‌ی پایدار، انسانگرایی، محیط زیستگرایی، رفاه انسانی.
حمیدرزاقی کارشناس ارشد جامعه شناسی
شمسی رفیقی نمین کارشناسی ارشد برنامه ریزی و رفاه اجتماعی
بررسی وضعیت آموزش رشد جمعیت و مصرف پایدار در نظام آموزش رسمی کشور
چکیده:مطابق با دستور کار 21- برنامه کاری کنفرانس ریو که در سال 1992 به منظور توسعه پایدار تنظیم شد ازدیاد جمعیت و الگوی ناپایدار تولید و مصرف،علت اصلی تخریب مداوم محیط زیست می‌باشد. عدم توازن و ناهماهنگی بین جمعیت و محیط زیست چالش‌ها و معضلاتی نظیر فقر، گرسنگی، جنگ، کاهش منابع طبیعی، اسکان جمعیت و ... را به دنبال خواهد آورد. از آنجایی که ازدیاد جمعیت و عدم استفاده از الگوی صحیح مصرف پایدار با تخریب منابع طبیعی، کاهش میزان دسترسی به آب شیرین، امنیت غذایی، زوال تنوع زیستی، بحران شهرنشینی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و فقر در ارتباط مستقیم است، ضرورت ارایه آموزش‌های زیست‌محیطی به آحاد جامعه به ویژه دانش‌آموزان از طریق نظام آموزش رسمی کشور، اجتناب ناپذیر است. این تحقیق با هدف تحلیل محتوای آموزشی کتب درسی جغرافیای دوره راهنمایی تحصیلی (کتاب‌های 81-1380) از لحاظ توجه به آموزش‌های اخلاق زیست‌محیطی با تأکید برآثار ازدیاد جمعیت بر روی محیط زیست و مصرف پایدار صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که سهم این آموزش‌ها در کتب مذکور با توجه به اهمیت موضوع ناچیز است
واژگان کلیدی: رشد جمعیت، مصرف پایدار، نظام آموزش رسمی
فاطمه آرتا کارشناس‌ارشد مدیریت و آموزش محیط زیست، کارشناس مسئول آموزش همگانی سازمان حفاظت محیط زیست
پروفسور دکتر علی یخکشی فوق‌دکترای سیاستگذاری و مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست، استاد سابق دانشگاه ژرژ آگوست گوتینگن آلما