مقدمه :
با توجه به اینکه عامل جاده در کنار دو عامل انسان و وسیله نقلیه در وقوع تصادفات جاده ای نقش موثری دارد ، بنابراین ایمن سازی مطلوب و مناسب راهها از طریق اصلاح طرح هندسی راه ، ساماندهی بافت سطح جاده ( روسازی راه) ، و نصب انواع علائم و تجهیزات ایمنی راهها در کاهش سوانح و حوادث جاده ای حائز اهمیت خواهد بود .
اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه در راههایی که از مناطق کوهستانی و ناهموار می گذرند و اغلب دارای قوسهای افقی و عمودی زیادی هستند و همچنین در نقاطی که تقاطعهای همسطح وجود دارد ، از اهمیت بیشتری برخوردار است ، ضمن اینکه نصب علائم و تجهیزات ایمنی راهها یکی از قسمتهای ضروری مهندسی راه است و جاده ای که فاقد علائم ایمنی مطلوب و مناسب باشد ، رضایت بخش نخواهد بود .
در این راستا با توجه به برخی شرایط حاکم بر راههای استان لرستان ، از قبیل عبور اکثر راهها از مناطق کوهستانی ، حجم بالای ترافیک در اغلب راههای استان ، وجود گردنه های برفگیر در سطح استان ، و عبور بارهای ترافیکی سنگین از محورهای استان ، ایجاد ایمنی مطلوب در محورهای حوزه استحفاظی استان لرستان با استفاده از اعتبارات مربوطه ، همواره با مشکلاتی مواجه بوده و حتی الامکان با انجام فعالیتهای راهداری و راهسازی مستمر و تلاش و کوشش شبانه روزی راهداران صورت می پذیرد .
عوامل موثر بر ایمن سازی راههای استان لرستان :
از آنجا که ایمن سازی راهها معمولا به سه روش زیر انجام می پذیرد ، عوامل موثر بر ایمن سازی راههای استان لرستان را می توان در قالب این سه موضوع مورد بررسی قرار داد :
الف) اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه ( اصلاح مقاطع طولی و عرضی، قوسهای قائم و افقی، عرض راه، شانه راه، شیب طولی و عرضی راه، تقاطعها و موانع دید )
ب) ساماندهی بافت سطح جاده یا روسازی راه ( اصلاح و ترمیم رویه های آسفالت و رفع هر گونه مانع از سطح راه )
ج) نصب علائم و تجهیزات ایمنی راه ها ( طراحی و نصب انواع علائم ایمنی افقی و عمودی، سیستمهای روشنایی و حفاظهای ایمنی )
عوامل موثر بر ایمن سازی راه های استان لرستان از طریق " اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه" :
با توجه به میزان اعتبارات استان لرستان در بخش راه و ترابری ، مهمترین و اساسی ترین مشکل موجود در زمینه اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه ، وضعیت توپوگرافی و موقعیت کوهستانی استان می باشد که با توجه به عبور اغلب راههای استان از نقاط کوهستانی و صعب العبور، عملیات تعریض، بهسازی و حذف نقاط حادثه خیز را با مشکلات جدی مواجه ساخته است .
در این خصوص می توان به محور خرم آباد- پلدختر که از محورهای ارتباطی بسیار مهم و ترانزیتی استان بوده و نقش مهمی را در سیستم حمل و نقل کشور ایفا می کند اشاره نمود که در
2
اکثر نقاط از یکطرف به رودخانه ها و دره های نسبتا عمیق و از طرف دیگر به کوهها و صخره های مرتفع منتهی می شود و با توجه به اعتبارات مربوطه ، تعریض مناسب و حذف نقاط حادثه خیز در محور مذکور به آسانی امکانپذیر نبوده و علیرغم انجام فعالیتهای جدی و مستمر راهداری و راهسازی ، شاهد وقوع حوادث رانندگی زیادی در این محور می باشیم .
عوامل موثر بر ایمن سازی راههای استان لرستان از طریق " اصلاح و ساماندهی بافت سطح جاده ( روسازی راه )" :
سطح سواره رو که بستر گردش چرخ وسایط نقلیه است بایستی همواره عاری از ناصافی ، موج و پستی و بلندی یا دست انداز باشد . فقدان مشخصات ذکر شده سبب می گردد که راننده بطور ناگهانی و در حالیکه فرصتی برای تصمیم گیری ندارد با وضعیت نا مطلوبی روبرو شود که پی آمد آن وارد شدن خسارت به وسیله نقلیه و بسیار ناگوارتر از آن بروز سوانح باشد . در اینصورت هر چه سرعت خودرو بالاتر باشد ، احتمال وقوع سوانح و خسارتها بیشتر خواهد بود . در ضمن ، تاریکی شب که وضعیت نا هموار و نا صاف رویه راه را از حالت وضوح نسبی روز خارج می کند ، افزایش قابل ملاحظه خطر را موجب می گردد .
در راههای استان لرستان ، سه عامل اساسی در ایجاد ایمنی راه از طریق بهسازی و ترمیم مناسب سطح سواره رو تاثیرگذار می باشند که ذیلا مورد بررسی قرار می گیرند :
الف) عبور بارهای ترافیکی سنگین و فوق سنگین از راههای استان :
تردد وسایط نقلیه حامل بارهای ترافیکی سنگین و فوق سنگین در سطح راههای استان بویژه محورهای پل سفید- بروجرد- خرم آباد- پلدختر- پل زال و چمن سلطان- الیگودرز- دورود-
3
سه راهی چالانچولان ، باعث وارد شدن خسارات فراوانی به رویه راه و در نتیجه کاهش طول عمر بافت سطحی جاده می گردد .
ب) حجم بالای ترافیک در راههای استان :
حجم بالای ترافیک عبور کننده از سطح راههای استان بخصوص محورهای پل سفید- بروجرد- خرم آباد- پلدختر- پل زال ، چمن سلطان- الیگودرز- دورود- سه راهی چالانچولان ، بابازید- اسلام آباد ، ازنا- شازند و خرم آباد- نورآباد که بیشتر شامل وسایط نقلیه سنگین و نیمه سنگین می باشد ، باعث آسیب دیدن روسازی راه و تخریب بافت سطح جاده می شود .
ج) تاثیرات ناشی از شرایط آب و هوایی :
وجود تابستان های بسیار گرم در برخی از قسمتهای جنوبی و زمستان های بسیار سرد در نواحی شمالی و شرقی استان لرستان ، تاثیرات زیادی بر روسازی راهها بویژه آسفالت سطح جاده ها دارد ، بطوریکه در فصل تابستان ، رویه آسفالتی محورهای جنوبی تحت تاثیر گرمای شدید و تردد وسایط نقلیه سنگین ، دستخوش تغییراتی از جمله قیر زدگی ، ایجاد فرورفتگیهای مقطعی و ناهمواریهای موجی شکل بخصوص در گردنه ها و قوسهای افقی می گردد . از طرفی در فصل زمستان با توجه به برودت هوا و بارندگیهای شدید و انجام فعالیتهای راهداری از قبیل برفروبی ، شن پاشی و نمکپاشی در محورهای شمالی و شرقی استان ، خسارات فراوانی به سطح راه وارد می آید که با عنایت به ضرورت انجام عملیات مذکور ، جلوگیری از اینگونه خسارات امکانپذیر نخواهد بود .
عوامل موثر بر ایمن سازی راههای استان لرستان از طریق " طراحی و نصب علائم و تجهیزات ایمنی راهها " :
یکی از مهمترین روشهای جلوگیری از وقوع سوانح جاده ای ، تامین ایمنی ترافیک در سطح راهها می باشد . بدین منظور بایستی علاوه بر برطرف نمودن تمامی عوامل خطرآفرین در راهها ، رانندگان و عبورکنندگان از خطرات و شرایط عبور ایمن آگاه شوند . این اطلاع رسانی با بکارگیری انواع علائم و تجهیزات ایمنی راهها صورت می پذیرد .
مهمترین عواملی که باعث آسیب رساندن به علائم افقی و عمودی و سایر تجهیزات ایمنی منصوبه در سطح راههای استان لرستان می گردد ، عبارتند از :
الف) عبور بار های ترافیکی سنگین و فوق سنگین از راههای استان :
تردد وسایل نقلیه حامل بارهای ترافیکی سنگین و فوق سنگین باعث آسیب دیدن جدی علائم ایمنی افقی از قبیل خط کشی و بازتاب های چشم گربه ای نصب شده در سطح جاده شده و باعث صرف هزینه های فراوانی در زمینه ایجاد ایمنی مطلوب در سطح راههای استان خواهد شد .
در این راستا ، ساییدگی و تخریب سطح آسفالت بر اثر عبور اینگونه وسایل نقلیه ، علاوه بر اینکه خطوط ترافیکی اجرا شده را از بین برده و موجب کاهش چشمگیر ماندگاری آنها می گردد ، باعث کنده شدن ، شکستن و یا فرورفتن بازتاب های چشم گربه ای در سطح آسفالت ( بخصوص در فصل گرما ) نیز خواهد شد که این امر باعث کاهش سطح ایمنی عبور و مرور بویژه در هنگام شب می شود .