شناسایی
هدف اصلی از نگهداری شبکه فاضلاب در واقع تمیز نگهداشتن و جلوگیری از بروز گرفتگی در فاضلابروهاست . باید توجه داشت که گر چه سیستم جمع آوری فاضلاب همواره درون زمین بوده و از نظرها پنهان است ولی به هیچ وجه خود به خود تمیز نشده و نگهداری لازم دارد . چه شبکه فاضلاب نیز مانند سایر ابنیه ها فرسوده شده ، سایش می یابد و گرفته شده و بالاخره به مرور زمان خراب می گردد . از طرفی با در نظر گرفتن سرمایه ای که جهت بنای آن خرج می گردد مخارج نگهداری لازم از نظر اقتصادی نیز در جمع کار کاملاً قابل توجیه است . عملیاتی که از نظر نگهداری شبکه مورد توجه است عبارتند از بازرسی مرتب از شبکه ، اندازه گیری بده ، تمیز کردن و شستشوی فاضلابروها ، نظارت بر اجرای اتصالات جدید و قدیم منازل ، حفاظت فاضلابروهای موجود ، جلوگیری از بروز انفجار در اثر متراکم شدن گازهای حاصله از تجزیه مواد لجنی راسب در فاضلابروها می باشد .
بنای اتصال منازل مربوطه به شبکه جمع آوری فاضلاب شهر می بایست توسط مسئولین سازمان فاضلاب شهر بررسی و نظارت شود تا از بروز اشکالاتی در طرح و بنای آن جلوگیری به عمل آید . به تجربه دیده شده است اگر اتصالات منازل توسط افراد ناوارد و بی اطلاع و بدون نظارت مسئولین سازمان فاضلاب اجرا شود بی شک نقاط ضعفی در شبکه کلی فاضلاب به وجود آمده و عملاً سیستم را از نظر استقامت ، آب بندی ، خراب شدن شالوده و مالا ورود نشداب ناقص خواهد نمود . اتصالات منازل باید درنقاط معلومی از فاضلابرو که قبلاً سه راه یا آدم رو تعبیه شده است انجام گیرد . خانه های در دست اجرا نباید تا قبل از خاتمه عملیات ساختمانی به شبکه وصل شود ، چه ممکن است نخاله های ساختمانی وارد شبکه فاضلاب شده و اشکالاتی را در شبکه فاضلاب ایجاد نماید . طبق آمار موجود مخارج نگهداری فاضلابروها در شهرهای آمریکا در حدود 12000 ریال بازاء هر کیلومتر از طول فاضلابرو در سال است . این رقم در مورد شهرهای کوچک و مراکز کم جمعیت نظیر مراکز نظامی و مؤسسات نظیر آن تا دو برابر رقم فوق و حتی بیشتر نیز بالغ می گردد .
سازمان های نگهدارنده تأسیسات فاضلاب شهرها
عملاً نشان داده شده است که تأسیسات شبکه جمع آوری فاضلاب شهرها بیش از تأسیسات خدمات شهری دیگری نظیر شبکه آب ، برق و تلفن نیاز به نگهداری دائمی دارد . چه از نظر اقتصادی و چه از نظر آسانی کار بهتر است طبق برنامه مشخصی بازرسی های مرتبی از شبکه به عمل آید . برای انجام این کار لازم است سازمان مجهزی با در اختیار داشتن نیروی انسانی آشنا با اصول جمع آوری فاضلاب این کار را به عهده گیرد . بنابراین در سازمان های منطقه ای آب و فاضلاب باید اداره ویژه ای برای بازرسی و نگهداری شبکه جمع آوری فاضلاب وجود داشته باشد . مأمورین این اداره با کمک وسائل نقلیه ویژه و مجهزی طبق برنامه منظمی مرتباً از راه دریچه های آدم رو مسیر جریان فاضلاب را مشاهده کرده و در صورت دیدن علائمی از نارسائی های احتمالی آینده و پیش از آنکه آن نارسائی ها موجب اشکالات بزرگتری را فراهم آورند اقدام به برطرف نمودن آن نمایند .
معایب احتمالی شبکه جمع آوری فاضلاب
مهمترین معایبی که ممکن است کار جمع آوری فاضلاب را مختل سازند عبارتند از :
الف- شکسته شدن لوله های فاضلاب – شکستگی لوله های فاضلاب بیشتر ناشی از بی توجهی و بد کار گذاشتن لوله ها می باشد . نادرست انتخاب نمودن نوع بسترسازی برای لوله نشست های غیر یکنواخت زمین زیر لوله و بالاخره ترک های قبلی در لوله عواملی هستند که غالباً موجب شکسته شدن لوله فاضلاب و در نتیجه گرفتگی فاضلاب روها می گردند . نشست های غیر یکنواخت زمین ممکن است یا در اثر متراکم نکردن یکنواخت بستر لوله و یا در اثر عدم آب بندی پیوندها و در نتیجه جریان فاضلاب به بیرون و شستن زمین زیر بخشی از لوله باشد . برای رفع این عیب چاره ای بجز تعویض قطعات آسیب دیده نمی باشد .
ب- گرفتگی لوله های فاضلاب – به علت به وجود آمدن مواد معلق در فاضلاب و احتمال ته نشین شدن آنها خطر گرفتگی و کاهش سطح مقطع جریان در لوله های فاضلاب وجود دارد . عواملی که موجب تشدید این خطر می گردند عبارتند از :
یکم – طرح نامناسب لوله و شیب آن و عدم توجه به کمترین سرعت در محاسبه شبکه .