مردمداری راه نفوذ درد دلها و جهتدادن آنها به سمت خویش است یعنی اگر انسان برای رسیدن به هدفش به رضایت مردم نیازمند است باید در دل آنها نفوذ کند و برای نفوذ در دلها باید معاشرتش با مردم نیکو باشد.
هر قوم و ملتی برای برخورد، آداب و رسومی دارند که رعایت آنها را نشانه احترام و بیتوجهی به آنها را تحقیر و اهانت میدانند اسلام نیز برای برخورد آدابی قرار داده است مانند:
سلام کردن
پیوندهاى اجتماعى، نیازمند «تحکیم» است.
استوارسازى این رشتهها با کلىگویى به دست نمىآید. بایدنمونههاى عملى و مصداقهاى خاص و روشن ارائه شود، تا مرزهاىدوستى و پیوندهاى عاطفى استوارتر گردد و پایدار بماند. «سلام» ودست دادن یکى از این امور است.
سلام، چراغ سبز آشنایى است.
سلام، اطمینان دادن به طرف مقابل است که: هم سلامتى وتندرستى تو را خواستارم، هم از جانب من آسوده باش و مطمئن، کهگزندى به تو نخواهد رسید. من خیرخواه تو هستم، نه بدخواه وکینهورز و دشمن. نیز نوعى درود و تحیت اسلامى است که دو مسلمانبه هم مىگویند. این معناى شعار اسلامى سلام است.
بارى ... سلام، نام خداست و تحیت الهى. سفارش پیامبر است وامامان.
تا آنجا که فرمودهاند: اگر کسى پیش از سلام، شروع به سخنکرد، جواب ندهید:
«من بدء بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه.»
در حدیث دیگرى امام صادق علیهالسلام از قول خداوند نقل مىکند که بخیل، کسى است که از سلام دادن به دیگرى بخل ورزد:
«البخیل من بخل بالسلام.»
راستى ... سلام دادن به دیگرى نه تنها چیزى از قدر و جایگاهانسان نمىکاهد و هیچ گونه ضرر و زیان مادى، پولى، آبرویىو ... ندارد، بلکه محبتآور و صفابخش است و خداپسند و سیرهرسول خداصلیاللهعلیهوآلهوسلم و روش و منش اولیاء الهى است. به علاوه، نشانهاى ازتواضع و فروتنى و نداشتن کبر است. انسانهاى متواضع، نه تنها زیاننمىبینند، بلکه عزت و محبوبیت هم پیدا مىکنند.
امام صادق علیهالسلام فرمود:
«من التواضع ان تسلم على من لقیت»
از نشانههاى فروتنى این است که به هر کس برخوردى، سلامدهى.
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم نیز فرمود:
«اذا تلاقیتم، فتلاقوا بالتسلیم و التصافح»
هرگاه یکدیگر را دیدار کردید، با «سلام» و «دست دادن» با هم دیدارکنید
وقتى دو نفر به هم مىرسند، نگاهها که به هم مىافتد، چهرهها کهرو در رو قرار مىگیرد، نخستین علامت صداقت و مودت و برادرى،«سلام دادن» است و در پى آن، دست دادن و «مصافحه».
پیامبراکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمود:
سوگند به خدائی که جانم در دست اوست وارد بهشت نمیشوید مگر آنکه ایمان داشته باشید و مؤمن واقعی نخواهید بود تا اینکه یکدیگر را دوست بدارید. آیا راهنمایی کنم شما را به عملی که اگر انجام دهید موجب دوستی شما میشود؟ گفتند: بله یا رسولالله. فرمود: به یکدیگر سلام کنید.
دست دادن
گفتیم که «مصافحه» هم، «دوستىآور»، «کدورتزدا» و «محبتآفرین»است. ما علاقه خود و صمیمیت را با دست دادن ابراز مىکنیم.برعکس، اگر با کسى کدورت و دشمنى داشته باشیم، از دست دادن با اوپرهیز مىکنیم. به همین خاطر، این دستور مقدس و پربرکت اسلامى،در تحکیم رابطههاى دوستى و اخوت، ثمربخش است.
دست دادن نیز، همچون سلام، ادب و آدابى دارد. یکى از آنهاپیوستگى و تکرار است. در یک سفر و همراهى و دیدار، حتى چند باردست دادن نیز مطلوب است.
ابوعبیده نقل مىکند: همراه امام باقر علیهالسلام بودم. اول من سوارمىشدم، سپس آن حضرت. چون بر مرکب خویش استوار مىشدیم،سلام مىداد و احوالپرسى مىکرد، چنان که گویى قبلا یکدیگر راندیدهایم. آنگاه مصافحه مىکرد. هرگاه هم از مرکب فرود مىآمدیم وروى زمین قرار مىگرفتیم، باز هم به همان صورت، سلام مىکرد
ودست مىداد و احوالپرسى مىکرد و مىفرمود:
«با دست دادن دو مؤمن،گناهانشان همچون برگ درختان فرو مىریزد و نظر لطف الهى با آنان است، تا از همجدا شوند.»
از آداب دیگر مصافحه، فشردن دست، از روى محبت و علاقهاست، اما نه در حدى که سبب رنجش و درد گردد.
جابر بنعبدالله مىگوید: در دیدار با رسول خداصلیاللهعلیهوآلهوسلم بر آنحضرت سلام کردم. آنحضرت دست مرا فشار داد و فرمود: دستفشردن، همچون بوسیدن برادر دینى است.
همچنین هنگام مصافحه، طول دادن و دست را زود عقب نکشیدناز آداب دیگر این سنت اسلامى است. در مصافحه، پاداش کسى بیشتراست که دستش را بیشتر نگه دارد.
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم نیز این سنت نیکو را داشت که چون با کسىدست مىداد، آن قدر دستخود را نگه مىداشت، تا طرف مقابل دستخود را سست کند و عقب بکشد. .
بارى ... محبت قلبى را باید آشکار ساخت.
از آثار دیگر مصافحه، «کینهزدایى» است.
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمود:
«تصافحوا، فان التصافح یذهب السخیمه » و «تصافحوا فانه یذهب بالغل».
مصافحه کنید و دست دهید، چرا که آن، کینه و کدورت را مىزداید.
امام باقر علیهالسلام فرمود:
هر دو نفر مؤمنى که با هم دستبدهند، دستخدا میان دست آنان است و دست محبت الهى بیشتر با کسى است کهطرف مقابل را بیشتر دوستبدارد.