آزبست نام گروهی از ترکیبات است که بیشتر در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می‌شود. نام دیگر آن پنبه کوهی یا نسوز است.
-این مادّه از دیرباز تاکنون مورد استفاده بوده است.
-تجارت این مادّه به خاطر دارا بودن خواص ویژه و ارزانی آن بسیار سودآور است.
انواع آزبست کدامند؟
-کریزوتایل: آزبست سفید که 95 درصد از مصرف جهانی این ماده را تشکیل میدهد.
-آموزیت: آزبست قهوه ای
-کروسیدولیت: آزبست آبی که بسیار خطرناک می باشد.
کاربردهای آزبست
• محصولات آزبست- سیمان مثل ورقه های موجدار(ایرانیت) و لوله های آزبستی
• ترمز و کلاچ خودروها به منظور افزایش مقاومت
• مواد عایق کننده
• ساخت لباس های نسوز
• و غیره
خطرات آزبست
• الیاف آزبستی که در هوا رها شده اند اگر تنفس شود و به بخش های عمیق ریه رود می تواند باعث آسیب شود. فیبر های قابل تنفس کوچک آزبست در شش ها ته نشین می شوند.
• مکانیسم ایمنی بدن هم نمی تواند این الیاف را هضم کند.
• این الیاف حتّی می توانند به پرده جنب(بین شش و قفسه سینه) نیز برسند و باعث بیماری خطرناک سرطان مزوتلیوما شوند. به طور کلی بیماری های ناشی از آزبست شامل:
• آزبستوزیس، مزوتلیوما، سرطان ریه، دیگر سرطان ها
-نکته: بیماری های ناشی از آزبست درمان ندارد و فرد پس از مدتی جان خود را از دست می دهد.
-معمولاً 15 تا 20 سال طول می کشد تا علائم خود را نشان دهند(تنگی نفس، سرفه و ...).
-اثرات بهداشتی ناشی از مواجهه با آزبست حتی می تواند پس از قطع مواجهه نیز پیشرفت کنند.
مواجهه با آزبست
راه اصلی:
-دستگاه تنفسی یا شش ها(راه اصلی)
راههای فرعی:
-بلعیدن یا دستگاه گوارش
-پوست (برخی کارگران ساختمانی)
آزبست به خصوص زمانی خطرناک تر می شود
که ترد و شکننده شود. در این حالت به راحتی می تواند در فضا آزاد گردد. الیاف ریز تر می توانند برای مدّتهای زیادی در هوا باقی بمانند. آنها سپس از راه دهان و بینی به کیسه های هوایی بسیار کوچک شش ها رفته و باعث بیماری می شوند.
-سالانه بیش از صد میلیون نفر در جهان در مواجهه با آزبست قرار می گیرند که بیش از صد هزار نفر از آنها در هر سال فوت می کند.
-(حتّی کارگرانی که با لباس های خود آزبست را به منزل برده بودند کودکشان دچار مزوتلیوما شده است)
عواملی که خطر بیماری های مرتبط با آزبست را افزایش می دهد:
• تنفس مقدار زیاد الیاف
• مدت زمان طولانی مواجهه
• کشیدن سیگار
• سن پایین به خصوص کودکان
چه مشاغلی در خطرند؟
اگر شما کارفرمای یکی از کارخانجات تولید محصولات آزبستی، معادن حاوی آزبست، ساخت و تعمیر لنت ترمز و کلاچ و یا برخی کارهای ساختمانی هستید باید بدانید که کارکنان شما در معرض خطر آزبست قرار دارند.
کارکنان شما زمانی بیشتر در مواجهه قرار می گیرند که:
-آنها اطّلاعی از خطرات این مادّه نداشته باشند.
-تازه کار باشند و همچنین موادّ دارای آزبست را نشناسند.
-روش هایی که باعث کاهش خطر می شوند را استفاده نکنید و یا به آنها نیاموزید.
-آنها سیگار بکشند و در حین کار با آزبست یا در محل کار غذا بخورند.
چرا باید آزبست را از فرایند خارج سازیم؟
-آزبست ریسک بزرگی برای سلامتی کارکنان شماست (با ارزش ترین سرمایه هر سازمان). حذف یا جایگزینی آزبست با مواد کم خطر یا بی خطر قدم بزرگی در راستای سلامت شاغلین شماست.
-قانون الزام می دارد که سلامت کارگران حفظ شود ودر غیر این صورت شما متخلف خواهید بود.
-هیچ انسانی حاضر به دیدن درد انسان دیگر نیست!
راههای پیشگیری
بهترین راه پیشگیری کارکنان شما قطع کامل مواجهه با آزبست می باشد. این شرایط را شما باید طبق قانون ایجاد کنید. به این منظور می توانید از مادّه جایگزین آزبست استفاده کنید و تا زمانی که این کار را انجام دهید باید آن را محصور کنید، از تهویه موضعی استفاده کند و ... تا مواجهه به حدّ مجاز 1/0 فیبر بر سانتی متر مکعب برسد؛
کارهایی که کارکنان شما نباید انجام دهند:
-انجام اعمال و روش هایی که باعث گرد و غبار زیادی می شوند(مثل نظافت محل با جاروهای دستی، الک کردن آزبست و ...).
-سیگار کشیدن چرا که خطر را نزدیک به 30 برابر می کند.
-خوردن و آشامیدن در محل های کاری که آزبست وجود دارد.
کارهایی که کارکنان شما باید انجام دهند:
-پیش از شروع به کار از وجود آزبست در محل اطّلاع یابند.
-قبل از رفتن به منزل دوش بگیرند تا خطر را با خود به منزل نبرند.
-از وسایل حفاظت فردی مناسب استفاده کنند.
وسایل حفاظت فردی
تا زمان حذف آزبست از فرایند در صورت لزوم کارکنان شما باید از وسایل حفاظت فردی مثل ماسک های مخصوص استفاده کنند(به عنوان آخرین راه چاره یا به عنوان راهی مکمّل). به یاد داشته باشید که ماسک های معمولی پارچه ای یا بستن دستمال نمی-تواند مفید واقع شود.
به خاطر داشته باشید:
-الیاف آزبست با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند.
-شما نمی توانید بوی الیاف آزبست را استنشاق کنید.
-علائم و بیماری های مربوط به آزبست چندین سال طول می کشد تا مشخص شوند.
-سیگار کشیدن خطرات مربوط به آزبست را چندین برابر افزایش می دهد.
-آزبست وقتی وارد هوا شود بسیار خطرناک می شود.
-طبق قانون شما موظّف به تأمین سلامتی کارگران خود هستید.