آبآوردگی شکم یا آسیت (Ascites) به معنای جمع شدن مایع اضافی در شکم و ورم شکم است. آب آوردگی شکم دلایل گوناگونی میتواند داشته باشد از جمله سیروز کبدی و سرطانهای گوارشی.
تشخیص آسیت با ماتیته جابجا شونده در دق (پزشکی) و سونوگرافی قابل انجام است. از نظر بالینی وقتی آسیت قابل تشخیص است که حجم مایع بیش از 500 سی سی باشد.
علل آسیت
آسیت میتواند فرم پیشرفته ورم اندامها به دنبال بیماری نارسایی قلبیباشد، یعنی وقتی نارسایی قلبی به درجات خیلی شدید میرسد، ورم پاهااز مچ به ساق و از ساق به ران و در نهایت به شکم گسترش مییابد.
در مورد بیماریهای کلیه که یکی از آنها دفع شدید پروتئین از کلیههاست نیز در صورت وخامت میتواند بیماری آسیت ایجاد شود.
اما عامل اصلی آسیت، سیروز کبدی است، سیروز کبدی به معنای آسیب ساختمان و عملکرد کبدی است.
اما سیروز چگونه باعث تجمع مایع در شکم یا آسیت میشود؟
درمان اولیه با محدودیت سدیم در غذا (کاهش مصرف نمک)، کاهش مصرف مایعات و استفاده از داروهای ادرارآور انجام می شود
از آنجا که خون سیاهرگی بیشتر احشای شکمی باید قبل از رسیدن به قلب از کبد رد شود و در آنجا فیلتر شود، وقتی ساختمان کبد در اثر سیروز به هم میریزد، راه رسیدن خون به قلب سد میشود و به این ترتیب مایع در شکم تجمع میکند.
از طرفی کبد که محل اصلی ساختن آلبومین است، در اثر بیماری سیروز نمیتواند آلبومین بسازد و کم شدن آلبومین خون باعث خروج پلاسما از داخل رگها به بیرون آنها و بروز ورم میشود.
علت دیگر آسیت میتواند انواع سرطانهای داخل شکم مثل سرطان معده، سرطان کبد و سرطان روده بزرگ باشد که البته شیوع کمتری نسبت به سیروز کبدی دارند، ولی به عنوان اولین تظاهر این بیماریها اهمیت دارند.
درمان آسیت
1- درمان اولیه با محدودیت سدیم در غذا (کاهش مصرف نمک)، کاهش مصرف مایعات و استفاده از داروهای مدر (ادرارآور) یا دیورتیک مانند اسپیرونولاکتون و فورزماید، برای کم کردن حجم خون است که باعث میشود مقداری از حجم خون کم شود و مایع داخل شکم به تدریج کمتر شود.
این روش برای بیمار آسان است، ولی داروهای مدر دارای عوارضی هستند که میتواند باعث آزار بیمار شود و از طرفی در برخی موارد، بیماری با این داروها خوب کنترل نمیشود.
2- کشیدن مایع آسیت به تناوب مثلا هر دو هفته یا هر ماه نیز برای درمان آسیت مفید است.
اگر چه این روش برای بیمار اندکی سخت است و نیاز به بستری شدن موقت دارد، ولی گاهی تنها راه درمان است.
در آسیت مقاوم گاهی نیاز به تخلیه مکرر آسیت یا ایجاد شنت داخل صفاقی و آناستوموز ورید باب به ورید اجوف تحتانی می باشد.
3- در نهایت اگر بتوان علت اصلی بیماری را بر طرف کرد، مثلا پیوند کبد برای درمان سیروز انجام شود، آسیت به کلی درمان خواهد شد.