عنوان آزمایش: اندازه گیری کراتینین به روش jaffe (ژافه) یا یافه
هدف آزمایش: میخواهیم ببینیم کلیرنس یا کراتینین موجود در ادرار فرد موردآزمایش در حد نرمال است یا خیر؟، چون اگر فرایندتصفیه ی کلیه هابه درستی انجام نگیرد میزان کراتینین در خون بالا می رود به این ترتیب ممکن است مقداری کراتینین در ادرار وجود داشته باشد.(بیش از حد نرمال)
مقدمه :
کراتینین یکی از فرآورده هایی است که از تفکیک کراتین فسفات در ماهیچه ها با یک سرعت ثابت تولید می شود.
کراتینین توسط کلیه هاتصفیه می شوداگر فرایند تصفیه ی کلیه هابه درستی انجام نگیرد میزان کراتینین در خون بالا می رود به این ترتیب ممکن است مقداری کراتینین در ادرار وجود داشته باشد.
کراتینین ، پروتئینی است که توسط عضلات تولید و وارد جریان خون می شود . و میزان آ ن در هر فردی تقریبا ثابت است . و چون حذف کراتینین در جریان خون توسط کلیه ها صورت می گیرد بنابراین اندازه گیری میزان کراتینین در سرم خون می تواند نشان دهنده عملکرد کلیه ها باشد . هر گاه عملکرد کلیه ها کاهش پیدا کند مثلا در مواردی که یکی از کلیه ها از بدن خارج می شود تا به یکی از اعضای خانواده اهداء شود سطح کراتینین افزایش می یابد مقدار معمول آن در بزرگسالان 1 است در اطفال که عضلات کمتری دارند این میزان باید 2/ 0 باشد . عضلات افرادی که وزنه برداری می کنند ممکن است مقدارکراتینین بیشتری تولید کند .به هر حال در حالت طبیعی مقدار کراتینین سرم خون ، همانطوریکه گفته شد نشان دهنده وضعیت عملکرد کلیه ها است . یک روز بعد از برداشتن یکی از کلیه ها درمقدار کراتینین سرم خون به حالت پایدار : 8/1 می رسد . هر گاه هر دو کلیه برداشته شوند ( مثلا در مواردی که شخص دچار سرطان شده است ) مقدار کراتینین بطور روزانه شروع به افزایش می کند تا زملانی که بیمار تحت دیالیز قرار گیرد . سرعت بالا رفتن کراتینین در خون بستگی به مقدار عضلات شخص دارد . یک کودک را باید هنگامیکه کراتینین خون او به 2 رسید مورد دیالیز قرار داد در صورتیکه در مورد بزرگسالان این رقم باید به 10 یا حتی بالاتر برسد تا دیالیز را شروع کنند.
کلیرنس یا میزان دفع کراتینین یعنی میزان کراتینینی که در یک دوره زمانی در خون وجود دارد و بر حسب میلی لیتر بر دقیقه محاسبه می شود . مقدار طبیعی ان : 120ml/min برای بزرگسالان است که نسبت معکوس با سرم خون دارد . هر گاه میزان کلیرنس کراتینین به نصف مقدار طبیعی خود کاهش پیدا کند میزان سرم خون دو برابر می شود و وقتی کراتینین خون به 3 برسد به این معنی است که کلیرنس آن به 30 رسیده است وقتی 4 شود به 15 و به همبن ترتیب ... اما اینکه چرا وقتی یکی ز کلیه ها برداشته می شود بجای اینکه کراتینین 2 شود عدد8/1 را نشان می دهد بدلیل این است که عمل فیلتر و تصفیه در کلیه به حداکثر خودش می رسد ( در واقع نوعی جبران کردن ) و بنظر می رسد بدلیل کار سخت تری که تنها کلیه موجود در بدن شخص انجام می دهد باعث می شود که عملکرد کلیه کمی بیشتر از نصف افزایش پیدا کند .
معمولا هنگامیکه در بزرگسالان شواهدی دال بر نارسایی در کار کلیه مشاهده می شود و مثلا میزان کراتینین خون به حدود 10 میلی لیتر در دقیقه می رسد باید دیالیز را شروع کرد . . میزان دفع کراتینین از بدن ( کلیرنس ) را بایداز طریق جمع آوری ادرا در طی 12 تا 24 ساعت و آزمایش آن اندازه گرفت . از این طریق می توان تخمین دقیق تری از عملکرد کلیه ها بعمل آورد چون این حالت دیگر بستگی به میزان عضلات شخص ندارد.
اندازه گیری کراتی نین در ادرار 24 ساعته معمول است ولی گروهی از دانشمندان آنرا معیار تشخیص خوبی ندانستند .
مقدار کراتی نین سرم نسبتا ثابت است و بیشتر اوقات در مردان بیش از زنان است .مقدار کراتی نین در مردان بالغ بین 0.6تا 1.2میلی گرم درصد یا 53تا106 میلی مول در لیتر ودر زنان بالغ 0.5تا1 میلی گرم درصد معادل 44 تا 88 میلی مول در لیتر گزارش شده است.
برای اندازه گیری کراتی نین باید روشهای اختصاصی بکاربرد.درغیر اینصورت ترکیبات زیادی در روشهای رنگی معمول در واکنش دخالت می کنند واین دخالت حدود 0.3میلی گرم درصد را شامل است.
غلظت کرآتین سرم متغیرتر از کرآتی نین بوده و غلظت این ماده در سرم زنان بیش از مردان است بدین معنی که در مردان بالغ 0.2تا0.6 میلی گرم درصد معادل 15 تا45 میکرومول در لیتر و در سرم زنان غلظت کرآتین 0.6تا 1میلی گرم درصد معادل 45 تا 76 میکرومول در لیتر می باشد.در کودکان و زنان آبستن غلظت کراتین سرم بالاتر است .مصرف کراتین موجب افزایش سریع غلظت این ماده در پلاسما می شود.
در آتروفی و نکروزه شدن عضلات غلظت کراتین پلاسما ودفع ادراری کراتین بطور واضح افزایش می یابد.
روش انجام آزمایش:
در ابتدا همانطور که در کیت کارمون توصیه شده دستکش دستمان کردیم.
سپس مشغول آماده کردن معرف کاری شدیم.با توجه به مقدار معرف کاری چون اندازه اش کمتر از 2 است (1 میلی لیتر در کیت_روش انجام آزمایش)ودستگاه معرف 1میلی لیتر را نمی خواند.بهمین دلیل مقادیر را در 2 ضرب میکنیم .یعنی ما باید 4میلی لیتر(2 بار با سمپلر 1000 از هر معرف برداشته وباهم مخلوط میکنیم.) معرف کاری آماده کنیم.فرمول آماده سازی معرف کاری ما اینگونه است که :
2ml A1(sodium hydroxide+disodium phosphate)+2mlA2(picric acid)
این کارها را در کنار میز کارمون انجام دادیم بقیه ی مراحل را در کنار دستگاه اسپکتروفوتومتر انجام میدهیم.(چون اولا که ما در این آزمایش تغییر رنگ را نمی بینیم چون بسیار سریع اتفاق می افتد ودیگر اینکه چون آزمایش طی زمان 10 ثانیه باید در اسپکتروفتومتر خوانده شود بهمین دلیل ما کارها را در مقابل همان اسپکتروفتومتر انجام میدهیم.)
دقت هم شود که سر لوله ی محتوی معرف کاری خود را با پارافین بسته و به روش مخصوص خود مخلوط میکنیم.
ما هم در این آزمایش مثل بقیه ی آزمایش های خود سه تا لوله داریم : بلانک ، لوله استاندارد ، لوله تست
توجه:دمای 37 درجه،طول موج 492 نانومتر،کوت 1سانتی متر
توجه:جذب نوری طی انجام واکنش افزایش می یابد.
دستگاه در مقابل آب مقطر صفر کنید.
دستگاه اسپکتروفتومتر را قبل از انجام آزمایش کالیبره میکنیم(چک کردن).در صورت عملکرد صحیح دستگاه 100% نور از محلول شاهد(آب مقطر)عبور میکند.یعنی بعبارتی جذب نوری ((absorbanceصفر است.(ما 75% کوتی را آب مقطر ریختیم و با آن دستگاه را چک کردیم.)
نکته:در دستگاه ابتدا همیشه تست سپس استاندارد و سپس شاهد را میگذاریم.
در ابتدا، کار را با نمونه (تست )شروع میکنیم . با سمپلر 200 از نمونه داخل کوت دوم میریزیم سپس کووت را داخل دستگاه اسپکتروفتومتر گذاشته، 2 سی سی با پیپت از معرف برمی داریم،توجه شود که وقتی میخوایم با پیپت از معرف بکشیم پیپت رو به انتهای لوله بچسبانیم (باید پیپت انتهای لوله را لمس کند)وگرنه در حین کشیدن حباب ایجاد می شود و دقیق تا 2 سی سی از آن بکشیم داخل کووتی که در دستگاه اسپکتروفتومتر گذاشته و انتظار آن را میکشد بریزیم،دقت شود دستگاه هم باید روی 492 نانومتر تنظیم شده باشد،وقتی معرف را به کوت حاوی نمونه افزودیم سریعا در دستگاه را میبندیم و از همان لحظه که معرف را ریختیم شروع به شمارش میکنیم تا 10 ثانیه شمردیم و عدد 0.476بدست آمد و بعد از 1 دقیقه و پنجاه ثانیه عدد بعدی را خواندیم که1.894 بود. دقت شود کل زمان اولیه برای اندازه گیری طول موج های دستگاه برای هرکدام از نمونه و استاندارد 2 دقیقه است.
سپس همینگونه کارها را برای استاندارد انجام دادیم و عدد اول که پس از طی 10 ث بود 0.152 وعدد دوم که پس از گذشت 1 دقیقه و پنجاه ث بود 0.203 شد.
در ادامه اعداد بدست آمده را در فرمول گذاشتیم و محاسبات را انجام دادیم.
در انتها محیط کار خود را تمیز کرده و سرسمپلرهای استفاده شده را داخل بشر مشخصی ریخته ودستکش هایمان را داخل سطل آشغالدانی انداخته و لوله ها کوت های استفاده شده را شستیم.
بحث ونتیجه گیری:فرد مورد آزمایش چون مقدار کلیرنس اش در رنج طبیعی بود پس فردی سالم است.