اشاره
فاطمه ، دخت گرامی پیامبر ( ص ) هم به جهت شخصیت ممتاز اخلاقی و هم به سبب بالابردن درک و فهم جامعه ی آن روز مردم عربستان که برای دختران و زنان ارزشی قائل نبودند مورد محبّت و احترام خاص رسول مکّرم اسلام قرار داشت . فاطمه زهرا ( س ) نمونه ی کامل تربیت اسلامی و برخوردار از حدّ اعلای درخشندگی زن در تاریخ اسلام است . وی مادری مهربان ، دانا ، بردبار و با ایمان و در حد کمال پارسایی و پرهیزگاری است . توصیف ابعاد وجودی وی از دیدگاه های محدود امکان پذیر نیست . این محبوبیّت از سویی و مظلومیت از جهتی او را محبوب دل ها قرار داده است . شمار دلبستگان و ارادتمندان به اهل بیت علیهم السلام ، به ویژه حضرت فاطمه ( سلام الله علیها ) در بین شیعیان جهان و به طور کلی در میان مسلمانان در حدّی است بسیار گسترده و بر افزون . در سیر ادب فارسی و آثار و دواوین شعرای سخن پرداز ایرانی به مناقب فاطمه زهرا ( س ) بر می خوریم و حال به نمونه هایی از اثر پذیری قرآن در ابیات شاعران پارسی گو اشاره ای گذرا می اندازیم :
1 . محمد بن حسام الدین خوسفی ( قرن نهم هجری )
از شاعران قرن نهم هجری و همزمان با عهد شاهرخ تیموری است . ابن حسام مذهب شیعه داشته و در مدایح حضرت رسول اکرم ( ص ) و ائمه معصومین اشعار زیادی سروده است .
او دسته گل باغ ریا حین پیمبر او دختر شایسته بایسته بابا
او تخت نشین حرم مسند یاسین او سرو چمان چمن روضه طاها
تا ظلمت شب در پس انوار بماند تا ظلّه آن شب که بود ، جعد مطرّا
« سین » و « طه » از القاب حضرت رسول ( ص ) در قرآن کریم است .
طُرّه : زلف و موی جلوی پیشانی ؛ واللیل اشاره است به آیه اول سوره و اللیل اِذا یَغشی : قسم به شب تار که جهان را در پرده سیاه شب بپوشاند .
یا در جایی دیگر :
از مائده نعطعمکم مشتهیان را یک گرده عطا کن که چنین است تمنّا
مائده ی نُعطِعُمکُم . . . اشاره دارد به آیه شریفه ی : « اِنَّما نُطعِمُکُم لوجهِ اِللهِ لانُریدُ مِنکُم جَزاءً و لاشُکوراً . . . » جز این نیست که می خورانیم شما را برای رضای خدا و نمی خواهیم از شما پاداش و نه شکر کردنی را . ( سوره دهر آیه 9 ) که درباره ی اطعام کردن حضرت علی ( ع ) و فاطمه ( س ) و حسین ( ع ) فقیر و یتیم و اسیر است .
2 . عاشق اصفهانی ( 1111 ه . ش 1181 ه . ش )
محمد عاشق اصفهانی در سال 1111 هجری متولّد شد و به سال 1181 هجری در اصفهان جهان را بدرود گفت . عاشق اصفهانی در شیوه ی غزلسرایی نیز پیرو شاعران قرن هفتم و هشتم هجری است .
من چگویم در ثنایت ای ثنا خوانت خدا مدحتت گیرم توانم گفت عمری بردوام
در این بیت اشاره دارد به « انّما یُریدُ الله لِیذُهِبَ عَنکُمُ الرّجسَ اَهلَ البَیتِ و یُطَهِّرکُم تَطهیراً » .
« خدا چنین می خواهد که رجس هر آلایش را از شما خانواده ی نبوّت ببرد و شما را از هر عیب پاک و منزّه گرداند . » بخشی از آیه 33 سوره احزاب .
3 . علّامه محمد اقبال لاهوری ( 1289 ه )
اقبال شاعر متفکّر پاکستانی است . بلندی اندیشه و رقّت خیال و تنوع احساسات وی در مسائل مختلف ، به ویژه در وحدت اسلامی در خور تحسین است . آثار او در مجموعه هایی به نام « پیام مشرق » ، « زبور عجم » ، « اسرار و رموز » و « جاوید نامه » بارها به طبع رسیده است .
آنکه جان در پیکر گیتی دمید روزگار تازه آیین آفرید
بانوی آن تا جدار هَل اَتی مرتضی مشکل گشا شیر خدا
تا جدار هَل اتی : منظور حضرت علی ( ع ) است که بنا به مشهور سوره هَل اتی ( دهر ) درباره ی آن حضرت فاطمه ( س ) و دو فرزندش : حسنین ( علیها السلام ) نازل شده و تفصیل آن چنین است :
که حسنین مریض شدند علی ( ع ) به امر پیامبر ( ص ) نذر کرد اگر شفا یابد سه روز روزه بدارد . و فضّه ی خادمه هم نذر کردند . چون شفا یافتند همه روز گرفتند . شب اول فقیری ، شب دوم یتیمی و شب سوم اسیری بر در خانه ی علی آمد و سؤال کرد . علی نان جوینی به قرض از یهود برای افطار آماده کرده بود هر سه شب به این سه تن سائل داد و فاطمه ( ع ) و دیگران هم اقتدا کردند . روز چهارم حسنین ( ع ) بی تاب شدند که مائده ی بهشتی آمد و این آیات در شأنشان نازل شد : و یُطمِعونَ الطّعَامَ عَلی حُبِّهِ مِسکیناَ و یتیماً و اسیراً . ( آیه 8 ، سوره دهر )
سعدی نیز به مطلب بدین صورت اشاره می کند .
کس را زور و زهره که مدح علی کند جبّار در مناقب او گفته هل اتی
4 . فتحعلی کرمانی
درویش فتحعلی فرزند مرحوم درویش محمد کرمانی است . وی دوره ی قاجار در سلک دراویش به ارشاد و وعظ می پرداخت و گاهگاهی اشعاری در مناقب اهل بیت و مضامین عرفانی و اخلاقی می سرود .
تا که دو بحر شگرفت عالم هستی کرده تلاقی ، شوند جمع به یکجا
بحر نبوّت بود رسول مکّرم بحر ولایت علیِّ عالی اعلا
برزخ ما بین این دو بحربه هستی نیست بغیر از وجود زهره ی زهرا
شاعر اشاره دارد به آیات مبارکه مَرَجَ البَحرَینَ یَلتَقیانِ بَینَهُما بَرزَخٌ لا یَبغیان فَبِایّ آلاَءِ رَبّکُما تُکَذّبان یَخرُجُ مِنهُما اللؤُ لؤُ والمَرجان . . . ( سوره رحمن ، آیه 18 و 19 و 20 و 21 ) .
که بحر نبوّت ( رسول مکرم ( ص ) و بحر ولایت ( علی ( ع ) ) با هم پیوند پیدا می کنند و برزخ ما بین آن ها فاطمه اطهر است .