چکیده
امروزه اهمیت فن نویسندگی برکسی پوشیده نیست . نویسندگی در سطح بالا مستلزم دارا بودن استعداد ویژه و سال ها کوشش و تحقیق و مطالعه و بسیار نوشتن است و اساس آن متکی بر ذوق ، خیال ، احساس و آفرینش و بسیار خواندن آثار نویسندگان بزرگ و موفق است .
نوشتن امری اجتماعی است و یکی از ابزارهای ارتباط با دیگران است و یکی از مهم ترین راه هایی است که به یاری آن ، اندیشه ها ، احساسات و عواطف ، افکار و عقاید و آگاهی ها به جوامع بشری منتقل می شود .
« کُلُ علمٍ لَیْسَ فی القرطاس صَاع »
« هر دانشی که روی کاغذ نرود ضایع می شود »
مقصود از نگارش :
اگر نویسنده ای بتواند آن چه را که در ذهن دارد . بی کم و کاست روی کاغذ بیاورد ، به نگارش دست زده است . پس مقصود از نگارش « رسانیدن پیام نویسنده است به خواننده » بنابراین رعایت هر نکته ای که این پیغام را درست تر و زودتر به خواننده برساند ، شایسته خواهد بود .
ارزش نوشتن از دیدگاه قرآن
برای فهم ارج و قدر نگارش به بهترین و مطمئن ترین مأخذ و مرجع مسلمانان ، قرآن ، رجوع می کنیم و ارزش « کتاب » ( نگارش ) را زبان آفریننده ی دادار بیان می کنیم . در اولین آیاتی که بر پیامبر (ص) نازل شده اند ، مسأله ی « قرائت » و « کتاب » ( خواندن و نوشتن ) و به تعبیر دیگر سواد ، مورد بحث قرار گرفته است . اولین دستور خداوند به پیامبر مکتب نرفته اش ، امر قرائت ( خواندن ) است : اقرأ در آیات چهارم و پنجم از نخستین آیات مُنْزَل ، به ارزش و اهمیت تعلیم علم به وسیله ی قلم : یعنی ، اهمیت خط و نگارش ( رکن چهارم زبان ) ، اشاره شده است :
الذی عَلَّمَ بالقلم عَلَمَ الاِنسانَ ما لَم یَعلَم .
خداوند در جایی دیگر ، برای جلب توجه ما به ارجمندی قلم و نگارش ، بدان ها سوگند خورده است :
ن و القلم و یسطرون : سوگند به قلم و سوگند به آنچه می نویسند !
رمز موفقیت در نوشتن و چگونگی تعلیم نویسندگی
هدف از زبان آموزی در مدارس ، هدایت و کنترل دانش آموزانی است که با اِعمال راهکارهای مناسب از دوره ی دبستان ، آنان را به گونه ای آموزش دهند که نه تنها کتاب خوانانی مشتاق ، بلکه نویسندگانی اندیشمند بار آیند .
یکی از اهداف آموزش زبان فارسی این است که « دانش آموز به آن حد از توانایی نگارش برسد که بتواند دیده ها ، شنیده ها ، خوانده ها و حاصل اندیشه ی خود را با کلمات و جملات صحیح بنویسد . » راه رسیدن به این هدف عبارت است از تقویت ارکان چهارگانه ی زبان و ارتباط متقابل آن ها . شنیدن توأم با دقت ( گوش دادن ) اولین و ساده ترین طریق یادگیری است . در قرآن هم به این امر اشاره شده است : « . . . فبشر عبادالذین یستمعون القول فیتبعون احسنه . . . » ( سوره زمر ) گوش شنوا با اندیشه سالم ، در یادگیری بسیار مؤثر است : « آدمی فربه شود از راه گوش»
اکنون نوبت خواندن است . « یکی از بهترین و مؤثرترین وسایل مهارت در نوشتن خواندن است .. با خواندن نوشته های مختلف ، انشای روان تر و خامه ی ما تواناتر می شود و درست نوشتن و خوب نوشتن برای ما عادت و ملکه ذهنی می گردد . » پس وظیفه ی معلم است که انگیزه ی خواندن را در فراگیر ایجاد کند ؛ مثلاً با معرفی کتاب های خوب و خواندن قسمت های کوتاه از آن ها در کلاس بنابراین یادگیری نگارش و پیشرفت در آن نیازمند تمرین ممارست بسیار است در خواندن و غور و تأمّل در آثار نویسندگان بزرگ و بعد هم نوشتن بسیار .
عوامل ضعف در نگارش و راه چاره
علت اصلی ضعف در نگارش ، نبودن اندیشه و احساس به دلیل بی دقّتی و نبودن گوش شنواست که آن هم معلول غلط است . علت دیگر متخلق نبودن معلم به خلقِ درست و زیبانویسی ، از بزرگ ترین عوامل ضعف دانش آموزان به شمار می رود . عامل دیگری که سبب تنفّر دانش آموزان از انشا و نگارش شده است ، تعیین موضوعات انتزاعی و ذهنی برای دانش آموزان سنین پایین . مانع دیگری که بر سر راه است ، صادق نبودن معلم و دانش آموزاست . در واقع صاقانه نوشتن و اهتمام به « به حرف دل » یکی از بهترین راه های تقویت نگارش است . باید به دانش آموز آموخت که : به جا و به موقع حرف دلش را بنویسد . تهیه دفتری مخصوص و تا حدودی دور از دسترس ، برای این کار مناسب به نظر می رسد . هرگاه از دانش آموزان بخواهیم حرف دلشان و آن چه را که دل تنگشان می خواهد بنویسند ؛ نوشته های جالبی از آن ها به دست آمده است .
نکته ی دیگر این که باید به تفاوت های زبان و زبان نوشتار توجه نمود و فراگیر را متوجه ساخت که نوشتن همان گفتن است ، البتّه با تفاوت هایی . بعد هم ساده نویسی و حذراز تکّلف در نوشتن یاد داده شود به این ترتیب فراگیران دیگر از نوشتن نخواهد ترسید و نوشتن که رکن پیچیده ی زبان است ، برایش کاری سهل و ساده خواهد شد . « آئین نگارش » و « دستور زبان» نیز پلی است که گذر از آن بعضی از معضلات را مرتفع می سازد ؛ گرچه با یاد دادن دستور و آئین نگارش نمی توان نویسنده تربیت کرد .