مقدمه
در بسیاری از برنامه های تدوین شده توسط سازنده جهت کنترل کیفیت جوش محصولات سازه ای در مهندسی عمران، از آزمون چشمی (Visual Test که باختصار VT نیز گفته می شود) به عنوان اولین تست و یا در بعضی موارد به عنوان تنها متد ارزیابی بازرسی فنی جوش، استفاده می شود. اگر آزمون چشمی در جوشکاری و اتصالات جوشی بطور مناسب اعمال شود، ابزار ارزشمندی می تواند واقع گردد. بعلاوه یافتن محل عیوب سطحی جوش، بازرسی چشمی می تواند بعنوان تکنیک فوق العاده کنترل پروسه برای کمک در شناسایی مسائل و مشکلات ما بعد از ساخت بکار گرفته شود. آزمون چشمی روشی برای شناسایی نواقص و معایب سطحی جوش در سازه می باشد. نتیجه حاصل شده، هر برنامه کنترل کیفیت که شامل بازرسی چشمی می باشد، باید محتوی یک سری آزمایشات متوالی انجام شده در طول تمام مراحل کاری جوش در ساخت سازه باشد. بدین گونه بازرسی چشمی سطوح معیوب جوشکاری شده که در مراحل ساخت اتفاق می افتد، میسر می شود.
کشف و تعمیر این عیوب در زمان فوق، کاهش هزینه قابل توجهی را در بر خواهد داشت. بطوری که نشان داده شده است بسیاری از عیوبی که بعدها با روش های تست های پیشرفته تری کشف می شوند، با برنامه بازرسی چشمی قبل، حین و بعد از عملیات جوشکاری به راحتی قابل کشف می باشند. سازندگان فواید یک سیستم کیفیتی که بازرسی چشمی منظمی داشته است را بخوبی درک کرده اند. میزان تاثیر بازرسی چشمی جوش هنگامی بهتر می شود که یک سیستمی تمام مراحل پروسه جوشکاری (قبل، حین و بعد از جوشکاری) را بپوشاند و نهادینه شود.
بازدید یا بازرسی چشمی جوش (visual-weld-inspection) یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشهای بازرسی است. بازرسی چشمی ساده و ارزان است و به دستگاههای گران احتیاج ندارد.
بازرسی چشمی در هیچ زمانی نباید دست کم گرفته شود. بررسی نقشه های سفارش، قبل از ساخت نیز از اشتباهات اجتناب پذیر پرده بر میدارد. پی بردن به اشتباه و رفع نواقص طرح قبل از ساخت از دوباره کاری و اتلاف سرمایه جلوگیری میکند.
از شرایط سطحی قطعه و ارزیابی دقیق ظاهر آن خیلی موارد مشخص میشود. بعضی از شرایط ظاهری میتواند تعیین کننده پذیرش یا عدم پذیرش قطعه شود به ویژه زمانی که اطلاعات بدست آمده از بازرسی چشمی با استفاده از روشهای دیگر بازرسی تکمیل گردد. برای کشف ناپیوستگیهای غیر قابل مشاهده توسط چشم و یا ناپیوستگیهای موجود در زیر سطح خارجی ممکن است نیاز به مراحل دیگر بازرسی باشد. به هر حال هر روش نوع بازرسی غیر مخرب (non-destructive inspection) که انجام شود، تنها پس از انجام کامل بازرسی چشمی انجام میپذیرد.
برای بازرسی چشمی نور خیلی اهمیت دارد. زیرا بعضی از عیوب سطحی فقط زیر تابش نور صحیح (تابش نور تحت زاویه مناسب) آشکار میشوند. چراغ های بازرسی متعدد و متنوعی به بازار عرضه شده است. این چراغ ها میتوانند شدت نور را به منظور ایجاد بهترین کنتراست (سایه روشن) جهت بازرسی چشمی موفقیت آمیز تنظیم نمایند.
بازرسی چشمی جوش در دو شکل مختلف انجام میشود:
1. بررسی چشمی ظاهر خارجی جوش: ظاهر جوش باید با ملزومات نقشههای مهندسی منطبق باشد و باید در مقایسه با بهترین جوشکاری ممکن انجام گردد.
این کار قبل از همه باید به وسیله خود جوشکار انجام گیرد. جوشکاری باید به محصولی که از زیر دستش بیرون میآید افتخار کند. هر مسالهای که باعث شود که جوش از نتیجه ایدهآل خود فاصله بگیرد، از چشم جوشکار دیده میشود و باید باعث شود که به دنبال افزایش مهارت جوشکاری خود برود.
2. بررسی طبق مدارک رسمی بازرس جوش: معمولا بازرس باید به صورت رسمی آموزش دیده و تایید شده باشد و حداقل توان بینایی مورد نیاز او به وسیله یک متخصص بیناییسنجی رسمی مورد بررسی، تایید و مستند شده باشد. بازرسی چشمی باید مطابق با روال تعریف شده رسمی انجام گیرد.
زمانی که بازرسی چشمی جوش انجام میشود، بازرس مورد تایید جوش باید مطمئن شود که تمام ملزومات اسپک روند جوشکاری (welding procedure specification) یا WPS به درستی در نظر گرفته شدهاند. این کار به وسیله چک کردن لیست آماده شده و تایید این که تمام عبارات تحقق یافتهاند انجام میشود.
بازرسان چشمی جوش باید از ملزومات کدها و استانداردها آگاه باشند، توانایی تشخیص مواد پایه و مصرفی را مطابق با مدارک و نشانهها داشته باشند، ابعاد را اندازهگیری کنند و تلرانسها را کنترل نمایند، فیتآپ شدن مناسب، آمادهسازی، فرآیند، محلها، پیشگرمایش جوش و پارامترهای جوشکاری را در زمان لازم مورد بررسی قرار دهد.
مواردی که به وسیله بازرسی چشمی قابل تشخیص هستند:
بازرسی چشمی جوش، میتواند نقاط بحرانی را که در خواص خارجی قابل دیدن در تمام جوشها به وجود میآید نشان دهد. بازرسی چشمی فقط عیوب ماکروسکوپی سطحی را کشف مینماید و آمادگی سطحی قطعه را برای آزمایشهای غیرمخرب بعدی نشان میدهد. این عیوب میتوانند شامل ترک های سطحی، ، شکل نادرست جوش و ، انحراف در اندازه باشند.
وسایل مورد استفاده در بازرسی چشمی:
برای انجام بازرسی چشمی مناسب، نیاز به نورپردازی کافی و احتمالا ذرهبین کم قدرت داریم. سطوحی که برای دید بدون مانع قابل دسترسی نیستند نیاز به کمک اضافی مانند آینه (دندانپزشکی یا مانند آن)، بوراسکوپ (borescope) و ابزار باریکی که دارای نورپردازی و ذرهبینی هستند و میتوانند وارد منفذهای باریک شوند میباشد. برخی از وسایل متداول بازرسی چشمی به شرح زیر هستند:
ذره بین با بزرگنمایی تا حدود 10
وسایل اندازهگیری
الگو یا شابلن مخصوص
چراغ سیار یا چراغ قوه
بورسکوپ (borescope)
اطلاعات عمومی .در بسیاری از برنامه های تدوین شده توسط سازنده جهت کنترل کیفیت محصولات،از آزمون چشمی به عنوان اولین تست و یا در بعضی موارد به عنوان تنها متد ارزیابی بازرسی ،استفاده می شود.اگر آزمون چشمی بطور مناسب اعمال شود،ابزار ارزشمندی می تواند واقع گردد.
بعلاوه یافتن محل عیوب سطحی، بازرسی چشمی می تواند بعنوان تکنیک فوق العاده کنترل پروسه برای کمک در شناسایی مسائل و مشکلات مابعد ساخت بکار گرفته شود.
آزمون چشمی روشی برای شناسایی نواقص و معایب سطحی می باشد.نتیجتا هر برنامه کنترل کیفیت که شامل بازرسی چشمی می باشد،باید محتوی یک سری آزمایشات متوالی انجام شده در طول تمام مراحل کاری در ساخت باشد.بدین گونه بازرسی چشمی سطوح معیوب که در مراحل ساخت اتفاق می افتد،میسر میشود.
کشف و تعمیر این عیوب در زمان فوق،کاهش هزینه قابل توجهی را در بر خواهد داشت.بطوری که نشان داده شده است بسیاری از عیوبی که بعدها با روشهای تست پیشرفته تری کشف می شوند،با برنامه بازرسی چشمی قبل،حین و بعد از جوشکاری به راحتی قابل کشف می باشند.سازندگان فایده یک سیستم کیفیتی که بازرسی چشمی منظمی داشته است را بخوبی درک کرده اند.
میزان تاثیر بازرسی چشمی هنگامی بهتر می شود که یک سیستمی که تمام مراحل پروسه جوشکاری(قبل،حین و بعد از جوشکاری) را بپوشاند،نهادینه شود.
قبل از جوشکاری. قبل از جوشکاری ،یک سری موارد نیاز به توجه بازرس چشمی دارد که شامل زیر است:
مرور طراحی ها و مشخصات
چک کردن تاییدیه پروسیجرها و پرسنل مورد استفاده
بنانهادن نقاط تست
نصب نقشه ای برای ثبت نتایج
مرور مواد مورد استفاده
چک کردن ناپیوستگی های فلز پایه
چک کردن فیت آپ و تراز بندی اتصالات جوش
چک کردن پیش گرمایی در صورت نیاز
اگر بازرس توجه بسیار دقیقی به این آیتم های مقدماتی بکند،می تواند از بسیاری مسائل که بعدها ممکن است اتفاق بیافتد،جلوگیری نماید.مساله بسیار مهم این است که بازرس باید بداند چه چیزهایی کاملا مورد نیاز می باشد.این اطلاعات را می توان از مرور مستندات مربوطه بدست آورد.با مرور این اطلاعات،سیستمی باید بنا نهاده شود که تضمین کند رکوردهای کامل و دقیقی را می توان بطور عملی ایجاد کرد.
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)