مقدمه:
رایانه در زندگی امروز به عنوان جزء جدا نشدنی از زندگی مطرح شده و علم و آشنایی با آن یکی از مسائل مهم در جامعه امروزی به حساب میآید. به همین دلیل سعی کردهایم با آموزش قسمت کوچکی از این دنیای بزرگ شما را با یکی از چندین شاخه این علم آشنا کنیم.
رایانه در جای جای زندگی ما رخنه کرده و هر فردی به نوعی با آن سر و کار دارد. به عنوان مثال این علم در پزشکی، آموزش، سینماو… کاربرد دارد.
علم رایانه به دو بخش عمده تقسیم می‌شود که عبارتند از نرمافزار و سختافزار که در این کتاب میخواهیم با یکی از شاخههای علم نرمافزار آشنا شویم.
خود نرمافزار به چندین جزء کوچکتر تقسیم می‌شود که از جمله
آن میتوان به سیستمهای عامل، بازی، آموزشی، کاربردی، گرافیکی، صوتی و تصویری و… اشاره کرد.
از ابتدای ساخت رایانهها، سیستم عامل به عنوان رابط بین کاربر(انسان)و رایانه(ماشین) مطرح بودهاست. به همین دلیل این بحث به عنوان یک بحث پایهای در تمامی دورهها مد نظر بوده و در این کتاب به صورت ساده به توضیح این مبحث خواهیم پرداخت.
در ابتدا مقدمهای کوتاه در مورد سیستم عامل آوردهایم.
همان طور که قبلاً نیز گفته شد تعریف کلی و عمده در مورد سیستم عامل عبارت است از سیستم عامل رابط بین کاربر(انسان) و رایانه(ماشین) است. به عبارت دیگر میتوان گفت سیستم عامل به عنوان مترجم عمل میکند و خواستههای کاربر را به زبان ماشین تبدیل میکند و در نتیجهی تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط رایانه آنها را دوباره به زبان قابل فهم برای کاربر نمایش می‌دهد.
به صورت ساده میتوان گفت سیستم عامل آشنا به دو زبان (انسان و رایانه) است و به همین دلیل میتواند مانند یک مترجم عمل کند.
اجازه دهید در ادامه با مثالی ساده این مطلب را بیشتر توضیح دهیم. فرض کنید یک مربی فوتبال از کشور انگلستان برای راهنمایی و هدایت تیم ملی فوتبال ایران به کشور ما آمده باشد.
یکی از مشکلات این امر آشنا نبودن مربی و بازیکنان به زبان یکدیگر است، اگر مترجمی وجود نداشته باشد هر قدر مربی و بازیکنان شایستگی داشته باشند نمیتوانند شایستگیهای خود را به نمایش بگذارند، پس میتوان گفت در این موضوع نقش مترجم مهمترین عامل موفقیت تیم است.
حالا مثالرا با موضوع مورد نظر خودمان مطابقت می‌دهیم، فرض کنید بازیکنان، کاربران رایانه باشند، مترجم سیستم عامل و مربی رایانه باشد میتوان نتیجه گرفت در علم رایانه هم سیستم عامل مهمترین و اساسیترین مسئله است.
تاریخچهی سیستم عامل:
1.سیستم عاملMS_DOS
این سیستم عامل اولین سیستم عاملی بود که بر روی رایانههای شخصی ساخت شرکتI BM نصب شد، این سیستم عامل توسط شرکت ماکروسافت تولید شد.
دارای نگارشهای مختلفی بود، در نگارشهای اولیه قابلیتهای گرافیکی کمی گنجانده شده بود ولی رفته رفته برنامههایی با طرحهای گرافیکی مختلف به بازار آمد و بر روی این سیستم عامل اجرا شد.
این سیستم عامل دارای صفحهای سیاه رنگ بود. کلماتی خاص به عنوان کلمات رزرو شده وجود داشت و کاربران می‌بایست با تایپ این دستورات و کلمات درخواستهای خود را اعلام میکردند.
2.سیستم عامل ویندوز
پس از سالها سختی گروهی از برنامهنویسان شرکت ماکروسافت به فکر افتادند که با تولید نوعی سیستم عامل از تکرار تایپ دستورات جلوگیری کنند. این سیستم عامل تحول عظیمی در صنعت رایانه به وجود آورد. ویندوز داراییک رابط گرافیکی است و ویژگیها و امکانات بسیاری را به کاربران عرضه کرده است.
فصل اول
مقدمات ویندوز
در این فصل می‌خوانیم:
علت نامگذاری ویندوز
ورود به ویندوز
نمای کلی و شکل ظاهری ویندوز
خروج از ویندوز
و…
علت نامگذاری ویندوز:
این سیستم عامل برای پنجرههای متعدد نمایش می‌دهد. به همین خاطر نام سیستم عامل را ویندوز(مجموعهای از پنجرهها) نهادند.
ورود به ویندوز:
پس از روشن کردن رایانه (فشردن کلید پاور کیس) اگر سیستم عامل ویندوز بر روی هارد دیسک شما نصب شده باشد پس از چند ثانیه وارد صفحه اصلی ویندوز خواهید شد.
نمای کلی و شکل ظاهری ویندوز:
همان طور که در شکل ملاحظه میکنید صفحهی ابتدایی ویندوز از چهار قسمت عمده تشکیل می‌شود که عبارتند از:
1.میز کار (desktop): سیستم عامل ویندوز قسمت عمدهی صفحه نمایش شما را به میز کار تبدیل میکند که می‌توانید آیکونها و پنجرهها را در این قسمت مشاهده نمایید.
2. نوار وظیفه (task bar):در این قسمت ساعت ویندوز، منوی استارت (شروع) و پنجرههای کوچک شده قرار میگیرد.
3. آیکونها (icons): آیکونها نمادهای گرافیکی هستند که هر کدام وظیفه خاصی را انجام می‌دهند که در فصول آتی به تفضیل با کاربرد آنها آشنا خواهیم شد.
4.منوی شروع (start menu): بسیاری از بخشهای مهم ویندوز در این قسمت قابل دسترسی هستند و گفته می‌شود پر کاربردترین منو در ویندوز همین منو میباشد.
خروج از ویندوز:
برای خروج از ویندوز می‌بایست از منوی شروع گزینه (shut down) را انتخاب کنید برای این کار می‌بایست کلید سمت چپ موس راروی منوی شروع یک بار بفشارید. به این عمل کلیک میگویند.
در تمامی ویندوزها اعمالی راکه با موس انجام می‌دهیم به صورتهای زیر صورت میپذیرد.
1.کلیک (click): فسردن یک بار کلید سمت چپ موس را کلیک میگویند.
2.دو بار کلیک(double click): فشردن دو بار بی وقفه کلید سمت چپ موس را میگویند.
3.راست کلیک(right click): فشردن یک بار کلید سمت راست موس را میگویند.
با انجام این عمل (فشردن کلید سمت چپ موس بر روی گزینه(shut down) پنجرهای مانند گشوده خواهد شد.
توجه داشته باشید که در تمامی منوهای ویندوز هر جا علامت (…) را جلوی یکی از گزینههای منو مشاهده کردید به این معنی است که در صورت کلیک کردن بر روی این گزینه‌ها پنجرهای گشوده خواهد شد.
در ویندوزهای مختلف شکل این پنجره متفاوت است.
شکل بالا این پنجره را در ویندوز (me) نمایش می‌دهد. در هر حال در تمامی ویندوزها در این پنجره می‌بایست گزینه (shut down) را مجددا انتخاب نمود. و سپس روی گزینه (ok) کلیک کرد.
در ویندوز 98 برای انتخاب هر یک از گزینه‌ها ابتدا باید بر روی دگمه رادیویی آن یک بار کلیک کنید و سپس بر روی گزینه (ok) کلیک کنید.
در ویندوز (xp) نیز می‌توانید با کلیک بر روی هر یک از گزینه‌ها به طور مستقیم اعمال مورد نظر را انجام دهید.
فصل دوم
منوی شروع
در این فصل می‌خوانیم:
آشنایی با منوها و زیر منوها
آشنایی با منوی شروع
آشنایی با منوی program
آشنایی با منوی Accessories
و…
منوی شروع (start) پرکاربردترین منو در ویندوز میباشد.
در این فصل قصد داریم با قسمتهای مهم این منو آشنا شویم. توجه داشته باشید که در این قسمت فقط به توضیح مختصری از هر گزینه میپردازیم و در فصول آتی به تفضیل هر یک را توضیح می‌دهیم.
ابتدا با برخی از اصطلاحات مهم در مورد منوهای ویندوز آشنا میشویم.
گزینه: هر منو دارای یک یا چند گزینه است که کاربر میتواند یکی از آنها را انتخاب نماید.
زیرمنو: امکان دارد برخی از منوها دارای گزینههایی باشند که با انتخاب آنها منوی جدیدی گشوده شد که به منوهای دوم به بعد زیر منو گفته می‌شود.
در ادامه با برخی از مهمترین گزینههای منوی شروع آشنا خواهید شد.
گزینه Shut down: با انتخاب این گزینه پنجرهای گشوده خواهد شد که دارای گزینههای زیر میباشد.