نانو، تکنولوژی برترسیر تحول و پیشرفت علوم و فنون در عصر حاضر شتابى روزافزون یافته است. امروزه فناورى هاى نوین بیشتر از گذشته زندگى انسان ها را تغییر داده و آنها را وابسته به خود مى سازند. در دو دهه اخیر ، پیشرفتهایی در تکنولوﮋی وسایل و مواد با ابعاد بسیار کوچک بدست آمده است و بسوی تحولی فوق‌العاده که تمدن بشر را تا پایان قرن دگرگون خواهد کرد ، ﭘیش می‌رود. تکنولوﮋی و مهندسی در قرن پیش رو با وسایل ، اندازه گیریها و تولیداتی سر و کار خواهد داشت که ابعاد فوق ریزی دارند. تکنولوﮋی در قرن گذشته در هر چه ریزتر کردن دانه‌های بزرگتر ﭘیشرفت چشمگیری داشت. تکنولوﮋی نو درقرن حاضر مسیر عکس را طی می‌کند. یعنی مواد فوق ریز را باید ترکیب کرد تا دانه‌های بزرگتر و کارآمد بوجود آ ورد. درست همان روشی که در طبیعت برای تولید کردن حاکم است. این فرایند که همان فناوری نانو تکنولوژی نامیده می شود موضوع بحث است که به آن اشاره خواهد شد.
آشنایی با نانو
"نانو تکنولوژی" (Nanotechnology) در ترجمه لفظی، به معنی تکنولوژی بسیار کوچک ( "نانو" به معنی بسیار بسیار کوچک، مقیاس10 به توان 9- بار کوچک تر) می باشد. به وسیله نانو تکنولوژیی می توان در خواص مولکولهای تشکیل دهنده مواد تغییر ایجاد نمود تا از این مواد بهتر استفاده کرد.یا به عبارتی دیگر پیوند علم مواد، شیمی و علوم مهندسی فناوری نانو نامیده می‌شود. هدف این فناوری تولید مولکولی یا ساخت اتم به اتم و مولکول به مولکول اشیاء توسط بازوهای روبات برنامه‌ریزی شده در مقیاس نانومتریک است (نانومتر یک میلیاردم متر است یعنی پهنای معادل با ۳ تا ۴ اتم.) این علم بزرگترین عرصه علمی بشر در قرن بیست و یکم می باشد و تازه ترین فن آوری است که بشر به آن دست یافته، و در آن سعی می شود تا با استفاده از خواص مولکولی مواد موجود در طبیعت، وسایلی ساخته شود تا مشکلات این وسایل را که در حال حاضر گریبان گیر بشر است مرتفع ساخته و همچنین کارایی آنها را نیز بالاتر ببرد. اکثر افراد جامعه نانو تکنولوژی را ساختن اشیاء در ابعاد کوچکتر می دانستند اما اکنون بعد از گذشت چند سال مفهوم آن برای افراد ملموس تر خواهد بود. چراکه می توان توسط این تکنولوژی بسیاری از مشکلات روزمره بشر را حل کرد.
این تکنولوژی نگاهی تازه به علوم٬ از زوایای مرموز طبیعت می باشد. این نگاه تازه به جهان هستی، تمدن بشر را متحول خواهد ساخت به طوریکه شاید بتوان "راه هزار ساله را یک شبه پیمود" و به تعبیر دقیقتر "نانوتکنولوژی بخشی از آینده نیست بکله همه آینده است" .
انسان در معرض یک انقلاب اجتماعی تسریع شده و قدرتمند است که ناشی از توانمندی تولید مواد، ابزارها و سیستمهای جدید با در دست گرفتن کنترل در سطوح اتمی و استفاده از خواص آن است . همانطور که می دانید برای شکوفایی یک علم تنها پیشرفت جنبه تئوری٬ کافی نیست بلکه برای گسترش یک تکنولوژی عوامل گوناگونی باید مهیا شود تا بتوان به یک قطب صنعتی در زمینه آن تکنولوژی مبدل گشت. از اینرو آزمایشها و تحقیقات پیرامون نانوتکتولوژی از ابتدای دهه 80 قرن بیستم بطور جدی پیگیری شد، اما اثرات تحول آفرین، معجزه آسا و باورنکردنی نانوتکنولوژی در روند تحقیق و توسعه باعث گردید که نظر تمامی کشورهای بزرگ به این موضوع جلب گردد و فناوری نانو را به عنوان یکی از مهمترین اولویتهای تحقیقاتی خویش طی دهه اول قرن بیست و یکم محسوب نمایند . بعد از دهه نود که فن آوری اطلاعات هیاهوی بسیاری در جهان بپا نمود، در آغاز قرن بیست و یکم دانشمندان تمرکز خود را بر روی فن آوری نوینی معطوف کرده اند که به عقیده عده ای آینده بشر را متحول خواهد ساخت. نانو تکنولوژی دارای سابقه زیادی نمی باشد. در سال 1959 "Richard Feynman" دانشمند کوانتوم نظری و دارنده جایزه نوبل مطرح نمود که اگر دانشمندان ترانزیستور‌ها را ساخته اند، ما با علم اتمی می توانیم همین ترانزیستور ها را با مقیاس بسیار کوچک بسازیم. او قصد داشت تا با قرار دادن اتم ها در کنار یکدیگر کوچکترین مصنوعات بشری را بسازد. بعدها یک دانشجو رشته کامپیوتر برای انجام پروژه فارغ التحصیلی خود، دانشمند بزرگ هوش مصنوعی دکتر "Minsky" که پدر علم هوش مصنوعی نیز شناخته می شود را به عنوان استاد راهنمای پروژه فارغ التحصیلی خود برگزید. این دانشجو آقای "Eric Drexler" نام داشت. او که علاقه زیادی به ساخت سیستمها در ابعاد نانو داشت بعد از اخذ درجه استادی علوم کامپیوتر٬ نظریه نانو تکنولوژی را بنا نهاد. وی اولین کسی بود که در سال 1991 از دانشگاه MIT مدرک دکتری نانوتکنولوژی را دریافت کرد.
بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه (در حدود 30 کشور)، برنامه‌هایی را در سطح ملی برای پشتیبانی از فعالیتهای تحقیقاتی و صنعتی نانوتکنولوژی تدوین و اجرا می‌نمایند. زیرا نانوتکنولوژی به عنوان انقلابی در شرف وقوع، آینده اقتصادی کشورها و جایگاه آنها در جهان را تحت تأثیر جدی قرار خواهد داد و این مسأ له در این کشورها توسط صاحب‌نظران و محققان تبیین‌شده و برای مدیران اجرایی به صورت یک امر شفاف و قطعی درآمده است.
در ایران چند سالی است که تکنولوژی نانو به عنوان یکی از مهمترین تحقیقات زیر بنایی کشور مورد توجه قرار گرفته است. اما آیا تاریخچه نانو در ایران به همین چند سال گذشته می رسد؟ همانطور که گفته شد نظریه نانو حدود 40 سال پیش در دنیا مطرح شد و با تلاش های اریک درکسلر در دهه های 80 و 90 بسیار رشد یافت و به عنوان یک تکنولوژی نوین به بشر معرفی شد. در کشور ما نیز برای برخورداری از فن‌آوری‌های نوین تلاش هایی صورت پذیرفته است. در سال 1362 هجری شمسی (1984 میلادی)یکی از بزرگترین دولتمردان ایران آقای میرحسین موسوی(نخست وزیر وقت) با توجه به اهمیت فن آوری روز در دنیا «دفتر بررسی ها و مطالعات علمی و صنعتی» را تأسیس نمود و با اینکار گام ارزنده ای را در پیشرفت تکنولوژی در ایران برداشت.در چند سال اخیر برنامه ریزان کشور بنا بر اهمیت بسیار زیاد نانو تکنولوژی، سیاست های تشویقی خوبی را برای حمایت از تحقیقات در این بخش بکار برده اند. شاید آخرین اقدام دولت برای حمایت از نانو تکنولوژی اختصاص بودجه ای برای تشویق محققان این بخش باشد. در جشنواره های خوارزمی نیز به خوبی مشهود است که برخی مواقع تحقیقات بسیار موثری در این زمینه در ایران صورت می گیرد که البته با توجه به نقش این فن آوری نوین در توسعه یافتگی کشورها بسیار حائز اهمیت خواهد بود. به نظر می رسد که محققان ایرانی پاسخ مناسبی به سرمایه گذاری دولت در بخش نانو تکنولوژی داده اند و رسیدن به اهدف برنامه دولت جمهوری اسلامی ایران که همانا قرار گرفتن کشور ایران در میان 15 کشور برتر دنیا در زمینه نانو تکنولوژی است روز به روز به واقعیت نزدیک می شود. فن آوری نانو در ایران به همه اثبات کرد که در این کشور به هر بخشی اهمیت داده شود در طی مدت زمان کوتاهی می توان پیشرفتهای چشم‌گیر جوانان را مشاهده کرد. نانو تکنولوژی و فن آوری اطلاعات به همه ما ثابت نمود که ایرانی اگر دارای امکانات هرچند کم باشد گام های بزرگی بردارد.