کنترل فاز یک وسیله حفاظتی الکترونیکی است ، که در مدار فرمان تابلوهای برق مورد استفاده قرار می گیرد . هر کنترل فاز دارای اتصالات MP، L،L،L، یک کنتاکت جهت مدار فرمان ، یک کنتاکت خبر (آلارم) و چند لامپ سیگنال است . در صورتی که برای برق ورودی اشکالات ذکر شده در زیر انجام گیرد کنترل فاز ، مدار فرمان را قطع می کند و به وسیله ی لامپی اشکال مربوط را نشان می دهد .
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)
1. قطع شدن فاز
2. تغییر ترتیب فازها
3. افزایش و یا کاهش ولتاژ بیش از حد مجاز
4. عدم تقارن بیش از حد ولتاژ سه فاز
5. شوک های ناشی از قطع و وصل برق
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)
· مختصری درباره ی کنترل فاز
1) تشخیص قطع یک یا دو فاز
2) تشخیص جابجایی فازها
3) قطع مدار در صورت متقارن نبودن ولتاژ سه فاز
4) اعلام کاهش ولتاژ ( با نشانگر >U )
5) اعلام افزایش ولتاژ ( با نشانگر
6) قطع مدار در صورت وجود شوک های ناشی از قطع و وصل متوالی برق
عملکرد رله :
پس از وصل شدن سه فاز و نول به ترمینال های L1 و L2 و L3 و MP در صورت مناسب بودن ولتاژها و صحیح بودن توالی فازها نشانگر U روشن می شود در صورت صحیح نبودن توالی فازها ( روشن شدن نشانگر PH ) میتوان با عوض کردن جای دو فاز این مشکل را رفع کرد و بعد از طی شدن زمان تاخیر (حوالی 10 ثانیه) با روشن شدن چراغ RLY کنتاکت 15 رله از 16 قطع و به 18وصل می شود.
در صورت بروز هر گونه اشکالی در شبکه نشانگر مربوط به آن اشکال روشن میشود ( برای مثال برای خطای دو فاز شدن و جابجایی فاز چراغ PH و برای افزایش یا کاهش ولتاژ چراغ های U روشن می شود ) و با خاموش شدن نشانگر RLY رله داخلی قطع می شود. ( اتصال 15 از 18 جدا شده و به 16 وصل میشود )
تنظیمات رله :
بر روی اغلب کنترل فازها دو پیچ تنظیم وجود داردکه کاربرد آنها را شرح می دهیم:
زمان عکس العمل : با این پیچ تنظیم می توان زمان تاخیر در قطع را تنظیم نمود که از آن برای پوشش دادن زمان استارت وجلوگیری از عمل رله در مواقع نامطلوب استفاده میشود.
1- حساسیت قطع فاز : با این پیچ تنظیم می توان نامتقارنی و ولتاژ برگشت را جهت قطع خروجی انتخاب کرد. ( در اکثر موارد حساسیت بین 15 تا 20 درصد مناسب است اما در موتور هایی که ولتاژ برگشت زیادی دارندمی توان از حساسیت 5 درصد استفاده کرد و در صورتی که عدم تقارن ولتاژ موجود در شبکه مزاحم عمل عادی رله باشد می توان از حساسیت های 25 تا30 درصد استفاده کرد.)
در انتها برای اطمینان از صحت تنظیم رله می توان در حالی که موتور در حال کار است فیوز یکی از سه فاز را قطع کرد تا شبکه دو فاز شود و رله کنترل فاز عمل کند.
رله کنترل فاز
- رله کنترل فاز (phase monitor) :با کنتاکت خروجی و عملکرد در زمان قطع شدن فاز
- رله کنترل توالی فازی (sequence) : دارای رنج اندازه گیری 100-750 V/ AC
- رله عدم تقارن فازی (symmetric) : با قابلیت تنظیم حساسیت رله به افت ولتاژ و تغیرات جریان
رله های کنترل اتصال زمین ( Earthing)
- قابلیت تنظیم مقاومت 10….440 کیلو اهم
- ولتاژ تغذیه 24…..240 V AC/DC
- قابلیت نمایش تفاوت جریان از0.3….10 آمپر (Core-balance)
کنترل مقاومت عایقی سیستم و Earth Fault در پروسه های صنعتی :
همواره انرژی مصرفی ماشین آلات از طریق انرژی الکتریکی ( بصورت متناوب و مستقیم ) تامین می گردد.
خطر برق گرفتگی می تواند خسارتهای جانی و مالی را در پی داشته باشد که در سیستم های صنعتی عبور جریان بیشتر از 100 میلی آمپر از بدن انسان می تواند کشنده باشد. یکی از راههای حفاظت سیستم ، الکتروموتورها و اپراتور در برابر خطر برق گرفتگی ، قرار دادن رله های Insulation می باشد.
با توجه به نوع ارتینگ سیستم این رله ها به دو نوع تقسیم بندی می شوند.
1- Differential Current Relay
این گونه حفاظت ها برای شبکه های TT و TN بکار برده می شوند که اصطلاحاً سیستم Ground شده است.بدین معنی که قسمت ثانویه ترانسفورماتور تغذیه شبکه زمین می شود و نول سیستم با زمین هم پتانسیل می شود .
در چنین شبکه هایی از رله های Differential Current استفاده می شود. بدین صورت که از یک هسته ترانس Core Balance استفاده می شود و کابل 4 رشته، شامل 3 فاز و 1 نول از داخل هسته ترانس عبور داده می شود . این ترانس با عبور جریان اشباع شده و در ثانویه آن ولتاژ القاء می شود . در صورتیکه سیستم دارای هیچگونه جریان نشتی ( اتصال بدنه ) نباشد ، مجموع جریانهای سه فاز و نول همواره صفر می باشد و هیچ القائی در ترانس صورت نمی گیرد . در غیر این صورت نشتی جریان باعث بوجود آمدن اختلاف جریان شده و در هسته ترانس ولتاژ القاء می شود در نتیجه رله عمل می کند.رنج اندازه گیری جریان نشتی در این رله 10 میلی آمپر تا 10 آمپر است .
طریقه اتصال الکتریکی رله ها
طریقه اتصال الکتریکی رله ها
2- Insulation Monitor Relay
این گونه حفاظتها برای شبکه های IT استفاده می شود که اصطلاحاً سیستم ungrounded می باشد و ثانویه ترانس تغذیه شبکه به زمین متصل نمی شود . از جمله این موارد ترانسهای اتاقهای عمل و موتورهای DC می باشند این گونه رله ها در دو رنج AC متناوب ، DC مستقیم طبقه بندی می شوند و قابلیت کنترل مقاومت عایقی بین فاز با زمین ( سیستم های AC) و یا + L- ، L با زمین (سیستم های DC) را دارا می باشند . مقدار مقاومت مطلوب را می توان از طریق پتانسیومتر 440-10 کیلو اهم برروی رله تنظیم نمود.این رله ها بصورت ON-Line می تواند شبکه را از نظر مقاومت عایقی کنترل و حفاظت نمایند.
طریقه اتصال الکتریکی رله ها
Dry running (خشک کار کردن پمپ ها)
هنگامی که یک پمپ بدون بار کار می کند باعث صدمه دیدن و از بین رفتن اجزاء آب بندی (Seal) پمپ ها می شود بطور مثال هنگامی که بعلت گرفتگی فیلتر سیال وارد پمپ نمی شود و در این حالت موتور Under load می شود. مشخص کردن این حالت با رله های جریانی متداول دشوار می باشد زیرا افت جریان در این حالت مقدار کمی می باشد. توسط رله BA9065 می توان حالت بی باری را کنترل کرد که براساس اندازه گیری تغییرات Cosθ می باشد. چون تغییرات Cosθ در این حالت بیشتر از تغییرات جریان مشهود و قابل اندازه گیری می باشد، توسط این رله می توان به سادگی از صدمه دیدن پمپ و همچنین بوستر پمپ ها در این حالت جلوگیری کرد.