روزی آنها را خواهیم یافت
Grid Computing
نزدیک به صد سال پیش، چیزی بیشتر یا کمتر، دو دانشمند به نام تسلا و مارکونی، کار بر روی امواج رادیویی را آغاز کردند و از حاصل کار آنها، رادیو پدید آمد. شاید از همان زمان بود که کره زمین، دیگر از دید ناظران بیرونی، اگر باشند، به آن حدی از تکامل رسید که بتواند چیزی را به ماورای جو بفرستد؛ امواجی که نشانه‌هایی از تمدن را با خود داشتند.
گفتگوی اختصاصی با دانشمند ارشد پروژه SETI@Home درباره بزرگ ترین پروژه Grid Computing دنیا برای یافتن موجودات فرا زمینی. نزدیک به صد سال پیش، چیزی بیشتر یا کمتر، دو دانشمند به نام تسلا و مارکونی، کار بر روی امواج رادیویی را آغاز کردند و از حاصل کار آنها، رادیو پدید آمد. شاید از همان زمان بود که کره زمین، دیگر از دید ناظران بیرونی، اگر باشند، به آن حدی از تکامل رسید که بتواند چیزی را به ماورای جو بفرستد؛ امواجی که نشانه‌هایی از تمدن را با خود داشتند. دیر زمانی پس از آن، کارل ساگان به این اندیشه درآمد که اکنون، دیگرانی که موجودات فرازمینی یا E.T می‌خوانیمشان، می‌توانند ما را ببینند، پس ما چرا چشم نگردانیم و در پی آنان نباشیم. آیا وسیله‌ای برای این جستجو مهیا است؟ آرسیبو (Arecibo)، رادیو تلسکوپی با قطر سیصد متر، در عمق دره‌ای در پورتوریکو، این چشم زمینیان است، نگران به آسمان، حریص دیدن امواج کیهانی و مترصد یافتن نشانه‌‌ای ازE.T. اصطلاح “جستجو برای یافتن هوش فرازمینی” یا Search for ExtraTerrestrial Intelligence که به اختصار SETI نامیده می‌شود، عنوان پروژه‌ای است که به منظور تحقق بخشیدن به این رویای شاید دست نیافتنی برپا شده است. SETI پروژه‌ای که مدت‌هاست به راه افتاده ولی کمتر درباره آن صحبت شده است. پروژه‌ای بزرگ و پیچیده که در پی یافتن پاسخ سؤالاتی ساده است: "آیا ما تنها هستیم" و "آیا کسی آنجا هست؟" اگر پی‌گیر مباحثی این چنینی باشید و یا از خوانندگان دائمی باشید، مطلع هستید که پروژه‌های SETI و SETI؛home در شماره ۳۲ (اردیبهشت ۸۲) معرفی شدند و در آن به تشریح عملکرد و نحوه مشارکت در آن پرداخته شده است. اکنون که در حدود دو سال از آن زمان می‌گذرد، بی‌مناسبت ندیدیم که بار دیگر SETI؛home را مطرح کنیم ولی این‌بار از زبان یکی از دانشمندان دست‌اندرکار آن. لذا پس از انجام مکاتبات متعدد با انجمن سیاره‌شناسی آمریکا و دانشگاه کالیفرنیا، موفق شدیم مصاحبه‌ای اختصاصی را با آقای دکترDan Werthimer ، مدیر پروژه SEREDIP و دانشمندان ارشد پروژه SETI؛home ترتیب دهیم. در ضمن لازم است که از همکاری‌های آقای دکترAmir Alexander و خانم Sussan Lendroth از انجمن سیاره‌شناسی که هماهنگی‌های زیادی را در این خصوص انجام دادند، تشکر نماییم.
●دان ورتیمر
یکی از فعال‌ترین و مؤثرترین افراد پروژه SETI@home و چندین پروژه نوری و رادیویی دیگر مرتبط با برنامه SETI در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی. ورتیمر استادیار دپارتمان‌های مهندسی و فیزیک دانشگاه ایالتی سان‌فرانسیسکو و استاد مهمان در دانشگاه پکن، دانشگاه سنت‌چارلز مارسل، دانشگاه اتووس بوداپست و تعدادی از دانشگاه‌های معتبر پرو، مصر، غنا، اتیوپی، زامبیا، اوگاندا و کنیا است. وی همچنین دارای تألیفات متعددی نیز درباره SETI و رادیو اخترشناسی می‌باشد که از جمله تألیفات مهم وی می‌توان به کتاب ۲۰۲۰ SETI و ویرایش کتاب Origins and the Search for life in the Universe "Astronomical and Biochemical اشاره کرد. دکتر دان ورتیمر در حال حاضر دانشمند ارشد پروژه SETI@home و مدیر پروژه SERENDIP می‌باشد.
● آقای دکتر ورتیمر، با تشکر از اینکه با وجود مشغله کاری فراوان، فرصتی برای طرح سؤالات در اختیار ما قرار دادید، اگر بخواهید به اختصار SETI را معرفی کنید، آن را چگونه بیان خواهید کرد؟
● با تشکر متقابل از شما، همان‌گونه که می‌دانید SETI سرنام کلمات Search for Extra Terrestrial Intelligance (جستجو برای یافتن هوش فرازمینی) است که هدف از آن یافتن پاسخ سؤالاتی مانند اینکه "آیا ما تنها هستیم" می‌باشد. همه می‌دانیم که از کره زمین مقادیر بسیار زیادی امواج رادیویی و تلویزیونی و سیگنال‌های مختلف منتشر می‌شود. یعنی بیش از پنجاه سال است که امواج تلویزیونی منتشره از سوی زمین به سمت ده‌ها هزار ستاره روان است و از جانب آنها (وقتی که به آنها برسد) قابل‌دریافت. برای همین هم نامعقول نخواهد بود اگر فکر کنیم که تمدن‌های دیگری در سطح کهکشان هم ممکن است چنین امواجی را ارسال کرده باشند. پس می‌توانیم به دنبال یافتن امواج رادیویی، تلویزیونی، لیزری و ... باشیم. برای همین هم مهمترین ابزاری که داریم تلسکوپ رادیویی آرسیبو(Arecibo) به قطر ۳۰۰ متر در پورتوریکو می‌باشد. برای پردازش و تحلیل یافته‌ها نیز از قوی‌ترین ابرکامپیوتر دنیا استفاده می‌کنیم.
مختصری درباره سه پروژه مهم
● SETI
جستجو برای یافتن هوش فرازمینی. پروژه جستجو میان امواج رادیویی و الکترومغناطیسی که از جانب ستارگان و اجرام آسمانی به سمت زمین گسیل می‌شوند، جهت یافتن نشانه‌هایی از حیات یا تمدن فرازمینی.
● SETI@home
جستجو برای یافتن هوش فرازمینی در خانه. مرحله جدید پروژه SETI برای جلب مشارکت همه دارندگان کامپیوترهای متصل به اینترنت جهت یافتن نشانه‌های هوش فرازمینی راه‌اندازی شد.
● SERSNDIP
جستجو برای یافتن علائم رادیویی فرازمینی از منابع هوشمند نزدیک به زمین. پروژه دیگری برای جستجو میان علائمی که از جانب ستارگان دریافت می‌شود به جهت یافتن نشانه‌هایی از زندگی هوشمند. در این پروژه فقط کانال‌های رادیویی خاصی مورد بررسی قرار می‌گیرند، یعنی ۱۶۸ میلیون کانال باند باریک (۶/۰ هرتز) در هر ۷/۱ ثانیه.
● شما چگونه به SEIT علاقمند شدید؟
● من زمانی که دانش‌آموز دبیرستان بودم، به داستان‌های علمی تخیلی و موضوعات ستاره‌شناسی علاقمند بودم و آثار کارل ساگان، ایزاک آسیموف و جورج گاموف را مطالعه می‌کردم. در ادامه همین علائق و کنجکاوی‌ها، به باشگاهی به نام HomebrewComputer پیوستم که کار آن طراحی الگوریتم‌ها و ریزکامپیوترهایی بود برای یافتن علائمی که احتمالا از موجودات فرازمینی دریافت می‌شد. اگر بخواهم شما را با حال و هوای آن باشگاه آشنا کنم، باید بگویم که تعدادی از افراد مؤثر در دره سیلیکون نظیر استیوجابز و استیو وزنیاک هم کارشان را از همان‌جا و با همان ماجراجویی‌های علمی شروع کردند.
● پروژه SETI از کجا شروع شد؟
● می‌دانید که جمع‌آوری داده‌های رادیویی دریافتی از آسمان و پردازش آنها، به پروژه SEREDIP باز می‌گردد. پروژه‌ای که اکنون مدیر آن هستم و در آنجا از دوازده رادیو تلسکوپ برای جستجوی آسمان‌ها استفاده می‌کنیم. همان تجهیزات اکنون در پورتوریکو، استرالیا و ایتالیا در خدمت SETI هستند.
آرسیبو(Arecibo) بزرگترین رادیوتلسکوپ جهان با قطر ۳۰۰ متر که در پورتوریکو واقع است
● و SETI@home چگونه شکل گرفت؟
● فکر اصلی پروژه متعلق به دانشمند علوم کامپیوتر یعنی David Gedye در سیاتل است. وی سپس یک تیم چهار نفره متشکل از خودش، بنده، Woody Sullivan و David Anderson را برای عملیاتی‌کردن پروژه سازماندهی کرد که نتیجه آن چیزی است که اکنون می‌بینید. ما تلاش کردیم که با طراحی روش‌هایی، مشارکت همه ساکنان کره زمین را در این امر جلب نماییم.
● حامیان اصلی پروژه چه سازمان‌هایی هستند؟
● انجمن سیاره‌شناسی، شرکت سان‌مایکروسیستمز، بنیاد ملی علوم و دانشگاه کالیفرنیا.
●موجودات فرازمینی چگونه هستند؟
هنوز هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر یافت شدن زندگی ماورای زمینی نظیر آنچه روی کره زمین وجود دارد، پیدا نشده است و هرگونه علایم رادیویی از سایر سیاراتی که ستاره‌های دیگر در گردش هستند، دریافت شده است. یعنی هنوز هیچ‌گونه علایم حیات در سایر نقاط عالم دیده نشده است. مطالعات نشان می‌دهد که حیات برروی کره زمین در حدود ۴ میلیارد سال قبل آغاز شده است یا به عبارت بهتر شرایط ایجاد حیات از آن زمان پدید آمده است. به همین خاطر به نظر می‌رسد که چنین شرایطی ممکن است در سایر سیارات که به دور ستاره‌های دیگری نیز به وجود آمده باشد. در منظومه شمسی، بعضی قمرهای سیاره مشتری نظیر اروپا و همچنین سیاره مریخ دارای چنین شرایطی بوده‌اند. اکتشافات دو دهه اخیر که توسط فضاپیماهای متعدد صورت گرفته این نظریه را قوت بخشیده است. ضمن آن که سیارات دیگری خارج از منظومه شمسی کشف شده‌اند که به دور ستاره‌هایی در گردش بوده‌اند و اندازه‌هایی بزرگ‌تر از زمین داشته‌اند. شاید اگر سیاره‌ای در حجم و اندازه کره زمین در جای دیگری از کهکشان یافت شود، احتمال مشاهده موجودات فرازمینی افزایش یابد. اما چگونه می‌توان به وجود چنین موجوداتی پی برد؟ هر چند که بین تمدن انسانی و یک تمدن ماورای زمینی احتمالاً هیچ زبان مشترکی وجود ندارد، اما راه‌هایی برای تشخیص هوشمند بودن آنها وجود دارد. ریاضیدانان، فیزیکدانان، شیمیدانان و اخترشناسان قانونی ساخته‌اند که ثابت می‌کند یک <زبان عمومی> در سراسر کیهان وجود دارد. تصاویر تلویزیونی یکی از راه‌‌ها برای ایجاد ارتباط هستند که احتمالاً قابل‌درک هستند و نیازی به فهمیدن زبان طرف مقابل ندارند.
● آیا تأکید پروژه SETI فقط بر روی دریافت امواج رادیویی است؟
● ببینید، امواج رادیویی (شامل امواج رادارها، رادیوها و تلویزیون‌ها) متحمل‌ترین نوع امواجی هستند که یک تمدن می‌تواند تولید کند. این امواج ممکن است جهت کاربردهای ارتباطی باشند یا حتی به منظور معرفی تمدن خودشان به سایر نقاط کهکشان ارسال شده باشند. اما به غیر از این‌ها، ما با استفاده از ابزارهای مختلفی که داریم و با همراهی رادیو تلسکوپ، مشغول جمع‌آوری امواج رادیویی و لیزری هستیم. در مجموع شش روش مختلف برای یافتن موجودات فرازمینی در دانشگاه کالیفرنیا فراهم آمده است. ولی ۹۵ درصد از کارSETI مبتنی‌بر امواج رادیویی است. یعنی تمدن بشری را هم که نگاه کنید، با استفاده از دستگاه‌هایی نظیر تلویزیون، رادیو، رادار و نظایر این، مشغول انتشار امواج رادیویی است