از زمان متداول شدن استفاده از نوار کاست و ضبط صوت در دنیا اندیشه ساخت ضبط صوتهاى کوچک قابل حمل هم در ذهن گردانندگان شرکتهاى بزرگ صنعتى شکل گرفت. اما سونى اولین شرکتى بود که در سال 1979 «واکمن» را روانه بازار کرد. «واکمن»ها به سرعت جاى خود را در بازار باز کردند و سودى چند میلیارد دلارى براى سازندگان خود به ارمغان آوردند.
لذت گوش کردن به موسیقى در هر زمان و مکان چیزى نبود که مردم و بهخصوص نسل جوان از آن صرفنظر کنند. واکمنها بهتدریج مدرنتر و کوچکتر شدند و امکانات مختلفى براى ضبط صدا و رادیو هم به آنها اضافه شد.
اما سلطه واکمنهاى سنتى از اواخر دهه 1990 به پایان رسید.
جایگزین شدن استاندارد دیجیتال به جاى استاندارد آنالوگ و ظهور رایانهها و وسایل الکترونیک مدرن باعث شد تا نوارهاى کاست و سیستمهاى پخش آنها کمکم به خاطره مبدل شوند.
اولین دستگاه پخش صوت دیجیتال غیرمکانیکى در جهان توسط شرکت SeaHan Information Systems در سال 1997 تولید شد و پس از آن MP Man ساخته شد.
الف) Mp Man: استفاده از واکمنهاى دیجیتال یا همان mp3 Playerها با اختراع این فرمت براى ذخیرهسازى موسیقى در اواخر دهه 90 بسیار متداول شد.
شاید یکى از مشهورترین mp3 Playerهاى نسل اول، MP Man باشد که در سال 1998 عرضه شد. این دستگاه که اولین mp3 Player جهان نیز بود 250 دلار قیمت داشت و حافظه آن تنها 32 مگابایت بود. با این حساب این دستگاه حداکثر مىتوانست هشت قطعه موسیقى چهار دقیقهاى را در خود جاى دهد. البته آنهایى که از ظرفیت این دستگاه ناراضى بودند مىتوانستند با پرداخت 77 دلار حافظه دستگاه را به 64 مگابایت ارتقا دهند.
ب) Diamond Rio PMP 300: این دستگاه از موفقیت تجارى مناسبى برخوردار بود و باعث شد زمینه براى سرمایهگذارى و ساخت محصولات این چنینى هموار شود. Rio PMP 300 تنها چند ماه پس از عرضه MP Man به بازار آمد و مانند سلفش تنها 32 مگابایت حافظه داشت. فروش فوقالعاده این دستگاه در ایام کریسمس سال 98 هنوز از خاطرهها نرفته است.
همانطور که گفتیم موفقیت این دستگاه دستاندرکاران صنعت موسیقى دیجیتال را به این نتیجه رساند که این صنعت، صنعتى آیندهدار است.
جالب آنکه دستاندرکاران صنعت موسیقى در آمریکا که اتحادیهاى موسوم به RIAA را در اختیار دارند و هرچند روز یکبار فرد یا افرادى را بهخاطر به اشتراکگذارى غیرقانونى موسیقى تحت تعقیب قرار مىدهند شرکت سازنده این mp3 Player به نام Diamond را تحت تعقیب قرار دادند، زیرا معتقد بودند شرکت مذکور با ساخت دستگاه جدیدش به نقض کپىرایت قطعات موسیقى کمک کرده است. خوشبختانه این شکایت به جایى نرسید و RIAA در دادگاه باخت.
ج) Sensory Science Rave MP2100: این mp3 Player که در تابستان سال 1999 روانه بازار شد، اولین دستگاه از این نوع بود که حافظه آن از همان ابتدا 64 مگابایت بود و لذا شانزده قطعه موسیقى چهار دقیقهاى را در خود جاى مىداد. حافظه این دستگاه بهراحتى قابل ارتقا به 96 مگابایت بود. Rave MP همچنین مجهز به میکروفن براى ضبط صدا هم بود. قابلیتى که در آن زمان بسیار چشمگیر بهحساب مىآمد.
د) I- Jam IJ 100: طول این mp3 Player تنها حدود هفت سانتىمتر و ضخامت آن کمتر از 5/1 سانتىمتر بود. I- Jam با وزن ناچیزش (کمتر از 100 گرم) به سرعت جاى خود را در میان علاقهمندان به mp3 Playerها باز کرد.
رادیوى FM از دیگر امکانات این دستگاه بود. I-Jam براى اولین بار در پنج رنگ مختلف عرضه شد تا خریداران حق انتخاب بیشترى داشته باشند. متاسفانه شرکت سازنده این محصول بهعلت مشکلات مالى در سال 2002 تعطیل شد، وگرنه انتظار ساخت محصولات بدیعترى از آن مىرفت.
ه ) Creative Labs Nomad: این دستگاه mp3 Player قابل حمل 32 مگابایت ظرفیت دارد و در ژوئن سال 1999 به قیمت 429 دلار عرضه شد. این محصول هم مجهز به امکانات ضبط صدا و رادیوى FM بود.
و) Juke Box PJB-100: تا پاییز سال 1999 تمامى دستگاههاى mp3 Player عرضه شده 32 یا 64 مگابایت حافظه داشتند و حداکثر مىتوانستند هفت تا بیست قطعه موسیقى را در حافظهشان جاى دهند. این مهمترین مشکل دستگاههاى این چنینى بود.
اما شرکتى به نام Remote Solutions از ایدهاى هوشمندانه براى حل این مشکل استفاده کرد. این شرکت بهجاى حافظههاى فلاش که ظرفیت پایینى داشتند از هارددرایوهاى لپتاپ بهعنوان حافظه استفاده و با این کار Jukebox را طراحى کرد که 8/4 کیگابایت حافظه داشت و مىتوانست حدود 1200 قطعه موسیقى را در خود جاى دهد. قیمت این محصول 799 دلار بود.
PJB-100 اگرچه بزرگ و سنگین بود، اما نوع طراحى و حافظه بالاى آن موجب شده که مردم از آن استقبال کنند. طى سالهاى بعد مدلهاى متنوعى از Jukebox با حافظههاى بیشتر عرضه شد. این mp3 Player به نوعى پدربزرگ ipod اپل هم بهحساب مىآید.
اما با گذشت این دوره اولیه در سال 2000 شرکت iRiver اولین وسیله صوتى دیجیتال خود را عرضه کرد.
سال 2001 نیز نقطهعطفى در این زمینه بود. شرکت اپل و مغز متفکر آن استیو جابز، iPod و نرمافزار iTunes را عرضه کردند. با عرضه iTunes براى اولین بار بارگذارى قانونى موسیقى ممکن شد. این دو محصول به گسترش بازار موسیقى و افزایش تعداد علاقهمندان به این مقوله کمک فراوانى کردند. از آن زمان به بعد دهها دستگاه Mp3 Player عرضه شد و سازندگان بسیارى از آنها هم مدعى شدند که iPod را به زمین خواهند کوبید اما طى پنج سال اخیر iPod کماکان قدرت خود را حفظ کرده است.
در سال 2004، مایکروسافت فناورى جدیدى موسوم به DRM (Digital Rights Management) را اختراع کرد. این فناورى به کاربران امکان مىداد تا قطعه موسیقى مورد علاقه خود را از سرویسهاى بهاشتراکگذارى قانونى موسیقى مانند Napster، Rhapsody و Yahoo Music Unlimited کرایه کنند و سپس آنها را به دستگاههاى mp3 player سازگار منتقل کنند.