1 - تعریف بیماری
بیماری مالاریا یکی از شایعترین بیماری های منتقله توسط ناقلین در کشور می باشد که بعلت حضور انگل تک یاخته بنام
پلاسمودیوم در خون انسان ایجاد می شود . پلاسمودیوم ها در داخل گلبول های قرمز خون رشد میکند و پس از رشد ، تکثیر نموده و
موجب پاره شدن گلبولهای قرمز خون و بروز علائم مالاریا می شود .
2 - همه گیری شناسی
هر سال در جهان 500 – 300 میلیون نفر به مالاریا مبتلا میشوند و از این تعداد بیش از 1 میلیون نفر جان خود را از دست می دهند .
در دنیا هر ثانیه ، یعنی در گفتن هر کلمه مالاریا تعداد 10 کودک برای مبارزه با مرگ در اثر مالاریا پنجه نرم می کنند .کل موارد
مالاریا در جهان بیش از 5 برابر مجموعه ( سل ، ایدز ، سرخک ، جذام ) است .بیشترین موارد بیماری مالاریا در ایران مربوط به
استانهای سیستان و بلوچستان ، هرمزگان و قسمت گرمسیری کرمان می باشد .
عامل بیماری انگل های تک سلولی بنام پلاسمودیوم می باشد.در ایران سه گونه پلاسمودیوم وجود دارد که عبارتند از : پلاسمودیوم
ویواکس و پلاسمودیوم مالاریه یا مالاریای سه- یک خوش خیم و پلاسمودیوم فالسیپاروم یا مالاریای سه- یک بدخیم .پلاسمودیوم
فالسیپاروم از همه خطرناکتر بوده و اگر درمان نشود باعث مرگ بیمار می شود .
ناقل بیماری پشه های آنوفل ماده می باشد . در کشور ایران 19 گونه پشه آنوفل شناخته شده که 7 گونه آن ناقل بیماری می باشد
.پشه های آنوفل بیشترین زمان خونخواری را در شب انجام میدهند .
3 – دوره کمون
دوره کمون بر حسب نوع انگل فرق میکند و در نوع ویواکس 14-7 روز است .
4- راه انتقال بیماری
رایجترین روش انتقال بیماری از طریق گزش پشه آنوفل ماده از شخص بیمار به شخص سالم میباشد.
5- علائم بیماری
اشخاصی که به بیماری مالاریا مبتلا می شوند ابتدا احساس سرما می کنند و سپس لرز می نمایند و بعد دچار تب می شوند و در
نهایت عرق می کنند که به این مراحل حمله مالاریا گفته می شود . علائم دیگر مالاریا سردرد ، استفراغ ، بزرگی طحال ، کم خونی
و دردهای عضلانی می باشد .
6- روش تشخیص بیماری
ساده ترین و مطمئن ترین روش تشخیص قطعی بیماری آزمایش خون است. که میتوان با تهیه گسترش خونی در فاصله زمانی کمتر
از نیم ساعت به وجود بیماری پی برد.
7- درمان
درمان اساسی مبتلایان به پلاسمودیوم فالسیپاروم و ویواکس با کلروکین و پریماکین طبق دستورالعمل کشوری توصیه میگردد.
در پلاسمودیوم ویواکس کلروکین در افراد بالغ 1500 میلیگرم ( 10 قرص ) در مدت سه روز بصورت زیر مصرف می شود : روز اول
600 میلیگرم ( 4 قرص ) - روز دوم 600 میلیگرم ( 4 قرص ) و روز سوم 300 میلیگرم ( 2 قرص ) و پریماکین از روز سوم بمدت 14
روز روزانه 15 میلیگرم ( 1 قرص ) با انجام تست G6PD و یا تجویز پریماکین به مدت 8 هفته هر هفته 45 میلیگرم ( 3 قرص ) .
در بچه ها پریماکین به مقدار 25/ میلیگرم برای هرکیلوگرم از وزن بدن بیمار بمدت 14 روز و یا 75/ میلیگرم برای هرکیلوگرم هفته
ای یکبار بمدت 8 هفته توصیه می شود . پریماکین در زنان حامله ، بچه های زیر یکسال ، افرادیکه دارای کمبود G6PD هستند نباید
مصرف شوند .
8 - اقدامات پیشگیری کننده
1 - آموزش بهداشت به مردم به منظور شناساندن علائم ، راههای انتقال و پیشگیری از بیماری به آنها .
2 - بیماریابی : جهت قطع زنجیره انتقال بیماری و پیداکردن سریع مخازن آلوده و درمان بموقع و کامل آن نقش مهمی در
کنترل این بیماری دارد .
3 - مبارزه با ناقل بیماری :
* جلوگیری از گزش توسط پشه آنوفل با اقدامات ذیل :
- خوابیدن در زیر پشه بند در موقع شب .
- استفاده از توری مناسب برای پنجره ها و دربهای خانه یا حداقل اتاقهای که افراد در شب در آنجا می خوابند .
- استفاده از مواد دور کننده حشرات بر روی نقاط باز بدن .
- استفاده از حشره کشهای خانگی بصورت اسپری یا تدخینی در محلهای استراحت قبل از خواب
* - از بین بردن محلهای تکثیر پشه های آنوفل :
- از بین بردن و خشکاندن آبهای راکد .
- جاری کردن و بحرکت انداختن آبهای راکد پر کردن برکه ها و گودالها
- استفاده از ماهیهای لاروخوار و باسیلهای لاروکش و لاروکشهای شیمیایی در داخل آبهای که میتواند محل مناسبی جهت
تخمگذاری پشه های آنوفل باشد .
- از بین بردن پشه های بالغ :استفاده از حشره کشهای شیمیایی طولانی اثر از جمله بایگون و آیکون بصورت سمپاشی ابقایی
اماکن داخلی انسانی و حیوانی .