مقدمه مترجم
إنَّ الحمد لله نحمده ونستعینه ونستغفره ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سیئات أعمالنا من یهده الله فلا مضل له ومن یضلل فلا هادی له وأشهد أن لا إله إلاَّ الله وحده لا شریک له وأشهد أنَّ محمداً عبده ورسوله صلى الله علیه وعلى آله وأصحابه ومن تبعهم بإحسان إلى یوم الدین أما بعد:
این کتاب که دلایل یگانگی خداوند نام دارد، یکتا پرستی را بطور سؤال و جواب نوشته شده تا خوانندگان عزیز بتوانند بهتر وآسانتر آنرا درک کنند.
و از کتاب (الدرر السنیه فی الأجوبه النجدیه ) گرفته شده است.
امید است نوانسته باشیم با این ترجمه خدمتی به اسلام مبین کرده باشیم.
و مسلمانان فارسی زبان بتوانند عقیدىشان را بهتر و واضح تر درک کنند.
ابو عبدالله
اسحاق بن عبدالله بن محمد دبیری
ریاض محرم الحرام 1421ه . ق
س1 اصول سه گانه که دانستن آن بر انسان واجب است چیست؟
ج شناخت بنده، خدا، دین و پیامبر خود محمدe را.
س2 معبود و پروردگار توکیست؟
ج پروردگار من کسی است که من و تمامی مخلوقات را با نعمت های خود آفریده است. اوست پروردگار من، و به جز او هیچ معبودی برای من نیست.
خداوند می فرماید: )الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ( [فاتحه 2]. [ستایش خدایی راست که پروردگار جهانیان است].
و هر چیز غیر از خداوند، جهان است و من یکی از آن جهانیان هستم.
س3 رب یعنی چه؟
ج رب یعنی مالک، متصرف در همه چیز. و اوست که سزاوار عبادت و پرستش است.
س4 چگونه خدای خود را می شناسی؟
ج با نشانه ها و دلایل و مخلوقاتش او را مىشناسم، شب و روز و آفتاب و ماه و ستارگان همه از نشانه های اوست، و آسمان و زمین و آن چه بین آنها و در آنهاست، از آفریده های خداست؛ چنان که مىفرماید: )وَمِنْ آیَاتِهِ اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لاَ تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلاَ لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ( [فصلت 37].
[از جمله آیات و نشانه های الهی، خلقت شب و روز و خورشید و ماه است، برای خورشید و هم برای ماه سجده نکنید، و برای خدایی سجده برید که آنها را آفریده است، اگر تنها او را مىپرستید].
و می فرماید: )إِنَّ رَبَّکُمُ اللّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِی سِتَّه ِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهَارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالأَمْرُ تَبَارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ( [الأعراف 54].
[همانا پروردگار شما خداوندی است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر عرش مُستوی شد، پشت سر هم و بدون انقطاع شب را روز، و روز را شب مىکند. آفتاب و ماه و ستارگان از فرمان و دستورات او پیروی مىکنند همه مخلوقات و تصرف در آن، فقط ازآن اوست، الله پروردگار عالمیان چه قدر بلندمرتبه و والا مقام است].
س5 دین تو چیست؟
ج دین من اسلام است و اسلام یعنی: تسلیم خدای یکتا شدن، به طاعات و اوامر و نواهی او گردن نهادن، و از او فرمانبرداری کردن.
خداوند می فرماید: )إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ(.[آل عمران 19].
[محققاً دین پذیرفته نزد خدا، دین اسلام است].
و خداوند متعال می فرماید: )وَمَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِی الآخِرَه ِ مِنَ الْخَاسِرِینَ(. [آل عمران 85].
[کسىکه غیر اسلام دینی دیگر بخواهد، هرگز از او پذیرفته نمىشود و او در آخرت از زیانکاران است].
و مىفرماید: )الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا(. [مائده 3].
[امروز دینتان را برای شما کامل کردم، و نعمت خویش بر شما تمام نمودم، و اسلام را (به عنوان) دین برای شما پسندیدم].
س6 دین اسلام بر چه چیزی بنا نهاده شده است؟
ج اسلام بر پنج رکن بنا شده است که عبارتند از:
1 گواهی دادن به این که معبود و خدایی به حق، جز خدای یکتا نیست، و گواهی بر این که محمد e بنده و فرستاده خداست.
2 نماز را با ارکان و واجبات و سنت های آن بر پا کردن.
3 زکات مال را دادن.
4 ماه مبارک رمضان را روزه گرفتن.
5 فریضه حج را ادا نمودن، در صورتی که استطاعت و قدرت آن را داشته باشیم.
س7 ایمان چیست؟
ج گرویدن و اعتقاد داشتن به خدا، و فرشتگان خدا، و کتاب های خدا، و پیامبران خدا، و روز آخرت، و به قضا و قدر خیر و شرآن.
خداوند می فرماید: )آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ ( .[بقره 285].
[پیامبر برآن چه خدا بر او نازل فرمود، ایمان آورد، و مؤمنان نیز همه به خدای یکتا و فرشتگان خدا و کتاب های خدا و پیامبران خدا ایمان آوردند].
س8 احسان و نیکی چیست؟
ج خدا را چنان پرستش کنی که گویی او را مىبینی، و اگر تو او را نمىبینی، یقین بدان که او تو را مىبیند.
خداوند می فرماید: )إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَواْ وَّالَّذِینَ هُم مُّحْسِنُونَ(.[نحل 128].
[بىگمان خداوند با پرهیزگاران و نیکوکاران است].
س9 نبی و پیامبر تو کیست؟
ج پیامبرمن محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم است، و از قبیله قریش، و قبیله قریش از کَنانه و کَنانه از عرب هاست، و اعراب از ذُرّیات و نوادگان حضرت اسماعیلu مىباشند، و اسماعیل u از فرزندان ابراهیم، و ابراهیم u از نوادگان پیامبر نوح علیهم الصلاه والسلام است.
س10 [محمد] با چه سوره ای مژده داده شده، و با چه سوره ای فرستاده شده است؟
ج با سوره )اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ( مژده داده شده، و با سوره )یَا أَیُّها الْمُدَّثِّرُ( فرستاده شده است.
س11 معجزه رسول الله e چیست؟
ج قرآن مجید بزرگ ترین معجزه ای است که تمام آفریده های خدا با وجود زبان فصیح و روان و زیرکی و استادی و دشمنی شدید بر قرآن و پیروانش، نتوانستند یک سوره مانند سوره های آن بیاورند.
خداوند مىفرماید: )وَإِن کُنتُمْ فِی رَیْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُواْ بِسُورَه ٍ مِّن مِّثْلِهِ وَادْعُواْ شُهَدَاءکُم مِّن دُونِ اللّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ(.[بقره 23].
[و اگر از آنچه که بر بنده خود نازل کرده ایم، در شک اید، اگر راستگویید یک سوره مانند آن بیاورید و گواهانتان را در برابر خدا (به یاری) بخوانید].
و مىفرماید: )قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن یَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا(. [إسراء 88].
[بگو: اگر انس و جن گرد آیند بر آنکه مانند این قرآن آورند، هرگز نمىتوانند مانندش آورند، و اگر چه برخی از آنان یاور برخی (دیگر) باشند].
س12 دلیل بر این که او رسول و فرستاده خداست، چیست؟
ج خداوند می فرماید: )وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ وَمَن یَنقَلِبْ عَلَىَ عَقِبَیْهِ فَلَن یَضُرَّ اللّهَ شَیْئًا وَسَیَجْزِی اللّهُ الشَّاکِرِینَ(. [آل عمران 144].
[و محمد جز رسول (خدا) نیست (که) به راستی پیش از او رسولانی بوده اند.آیا اگر بمیرد یا کشته شود، از آیین خود برمىگردید؟ و هرکس از آیین خود برگردد، (در حقیقت) هیچ زیانی به خداوند نمىرساند و خداوند به شکرگزاران پاداش خواهد داد].
و خداوند متعال مىفرماید: )مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعًا سُجَّدًا(. [فتح 29].
[محمد رسول خداست، و کسانىکه با اویند بر کافران سخت گیر و در میان خود مهربانند. آنان را در حال رکوع و سجده مىبینی].
س13 دلیل نبوت و پیامبری محمد e چیست؟
ج خداوند جل جلاله می فرماید: )مَّا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکُمْ وَلَکِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ(. [احزاب 40].
[محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست، بلکه رسول خدا و خاتم انبیاست].
این آیه ها دلالت مىکند که او پیامبر و خاتم انبیاست.
س14 چرا خداوند محمد e را فرستاد؟
ج برای [دعوت به] پرستش خدای یکتایی که هیچ شریکی ندارد، و این که برای او شریک قرار نداد، و برای این که مردم را از عبادت و پرستش آفریدگان، از فرشتگان و انبیا و صالحان و سنگ و درخت نهی کند. خداوند مىفرماید: )وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ مِن رَّسُولٍ إِلاَّ نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدُونِ(. [انبیاء 25].
[و هیچ رسولی را پیش از تو نفرستادیم مگر آنکه به او وحی مىکردیم که معبود (حقی) جز من نیست، پس مرا بپرستید].
و می فرماید: )وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّه ٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ(. [نحل 36].
[و بر هر امت پیامبری فرستادیم تا خدا را عبادت کنند و از طاغوت بپرهیزند].
و خداوند جل جلاله مىفرماید: )وَاسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ مِن رُّسُلِنَا أَجَعَلْنَا مِن دُونِ الرَّحْمَنِ آلِهَه ً یُعْبَدُونَ(.[زخرف 45].
[(ای رسول!) از پیامبرانی که پیش از تو فرستادیم بپرس که، آیا ما جز خدای یکتای مهربان، خدایان دیگری را هم معبود مردم قرار دادیم؟].
و خداوند سبحانه مىفرماید: )وَماَ خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإنسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ(. [ذاریات 56].
[ما جن و انس را نیافریدیم مگر برای این که مرا به یکتایی پرستش کنند].
از آن چه گذشت متوجه مىشویم که خداوند جهانیان را نیافریده مگر برای عبادت کردن و یگانه دانستن او. و پیامبران را فرستاده تا بندگان را به عبادت خدای یگانه امرکنند.
س15 فرق بین توحید ربوبیت و توحید الوهیت چیست؟
ج توحید ربوبیت: توحید خداوند در افعال و اعمال اوست، مانند آفرینش، رزق و روزی دادن، مىراندن، زنده کردن، باران فرستادن، رویاندن گیاهان، و تدبیر کار همه خلایق را کردن.
توحید الوهیت: توحید خداوند که افعال و اعمال بندگان را بیان مىکند؛ مانند: دعا، ترس و امید، آرزو و توکل، توبه و پشیمانی، میل و بیم، نذر و قربانی، طلب کمک، و غیر از این عبادت ها.
س16 انواع عبادت ها که فقط و فقط
مخصوص خداست کدامند؟
ج دعا و یاری خواستن، فریادرسی، قربانی و نذر، ترس و وحشت و آن چه بنده ازکمک و یاری بر آن عاجز است، امید و آرزو و توکل و بازگشت و توبه، دوست داشتن، ترس و بیم، یگانه دانستن، رکوع و سجود، خشوع و فروتنی، ذلت و خواری. و تعظیم که ویژگی خاص خداست.
س17 بزرگترین چیزی که خدا به آن امر فرموده، و بزرگ ترین چیزی که از آن نهی کرده چیست؟
ج بزرگ ترین فرمان های خدا یکتاپرستی است، و بزرگ ترین نواهی او شرک است ؛ یعنی برای خداوند شریک قایل شدن، یا عبادت های خود را برای کسی دیگر انجام دادن.
بنابراین هرکس چیزی از عبادت هایش را برای غیرخدا انجام دهد، آن فرد یا چیز را معبود خود دانسته و برای خداوند شریک قرار داده است.
س18 مسایلی که آموختن و عمل کردن به آن لازم است، کدامند؟
ج الف خداوند ما را آفریده و به ما روزی داده، و ما را نادیده نگرفته است، بلکه به سوی ما پیامبری فرستاده است، پس هرکس از او اطاعت کند به بهشت وارد مىشود، و هرکس از او نافرمانی کند به دوزخ خواهد رفت.
ب خداوند به هیچ وجه راضی نمىشود تا با او در عبادت شریک قائل شویم، نه فرشته ای مقرب و نه پیامبری فرستاده شده.
ج هرکس از رسول اکرم e اطاعت کند و خداوند را یگانه بداند، به هیچ وجه جایز نیست از کسانی که دشمن خدا و رسولند پشتیبانی کند حتی اگر نزدیک ترین فرد به او باشد.