- اهمیت و جایگاه خانواده
در این فصل، بر آنیم که برخی از مهم ترین اخلاقیات مربوط به معیشت را یادآور شویم. البته روشن است که هر فردی به تناسب استعدادها و توانائیهای ذاتی خویش و یا به اقتضای شرایط اجتماعی و محیطی، برای تامین معیشت خویش شغل خاصی را انتخاب می کند و هر شغلی نیز خلاقیت خاص خود را می طلبد. مسائل اخلاقی مورد نیاز یک کارمند بانک با مسایل اخلاقی مورد حاجت یک آموزگار یا استاد دانشگاه در بسیاری از موارد، متفاوت است.
مسئله معیشت و مسائل مرتبط با آن یکی از مهمترین و پایدارترین مسائل بشری است. هیچ کسی نیست که به نوعی دغدغه ی معیشت را نداشته باشد. این مسئله، مخصوصا برای قشر جوان جامعه، یکی از اساسی ترین مسائل است. داشتن شغلی آبرومند و درآمدی مناسب،شرط لازم داشتن یک زندگی خوب و موفق است. افراد بیکار، هر چند از نظر اقتصادی نیازمند نباشند، باز هم انسانهایی موفق تلقی نمی شوند، با کار و تلاش است که زندگی انسانی شکوفا می شود و در سایه ی کار و تلاش است که سعادت دنیا و آخرت فرد و جامعه تامین می گردد.
کار کردن و داشتن شغلی آبرومند نه تنها وسیله ای برای امرار معاش و تامین مایحتاج مادی زندگی است؛ بلکه از عوامل بسیار مهم در احساس شخصیت، عزت، استقلال و اعتماد به نفس است. افرادی که با حاصل دسترنج خود امرار معاش می کنند، در باطن، احساس افتخار و عزت و سربلندی دارند. خود را یک عضو فعال و تاثیر گذار در جامعه می دانند. در مقابل، بیکاری موجب یاس و سرخوردگی و احساس ضعف و بی شخصیتی می شود. فرد بیکار، از نظر دیگران، یک عضو بی فایده ی جامعه تلقی می شود. خود او نیز به خود اجازه نمی دهد که در تصمیم گیریهای اجتماعی مشارکت جدی و فعال داشته باشد.
به علاوه« کار» یک وظیفه و مسئولیت اجتماعی هم هست، یعنی حتی اگر ما شخصا، هیچ احتیاجی نداشته باشیم، باز هم وظیفه ی اجتماعی و مسئوولیت اخلاقی ما اقتضا می کند که بیکار نمانیم.
اگر نگاهی به میز و صندلی و تخته و دفتر و کتاب و قلم و کیف و در و دیوار و پنجره و شیشه و ده ها و صدها چیز دیگری که در اطراف ما هست بیافکنیم، خواهیم دید که حاصل کارهای دیگران است. وظیفه ی انسانی و اخلاقی ما اقتضا می کند که ما نیز خدمتی به دیگران کنیم و در تامین بخشی از مایحتاج دیگران سهمی داشته باشیم.
افزون بر این، اسلام عزیز نیز اهمیت فوق العاده ای به « کار» داده است. قرآن کریم در بیش از پانصد آیه به ابعاد مختلف کار و فعالیت اشاره کرده است. بهره مندی از حیات پاکیزه و برخورداری از نیکوترین پاداش را مرهون کار و تلاش دانسته و می فرماید:
هر کس، از زن و مرد، کار شایسته کند و مومن باشد، قطعا او را زندگی پاکیزه ای، حیات(حقیقی) بخشیم، و مسلما به آنان بهتر از آنچه می دادند پاداش خواهیم داد.
امام باقر(ع) درباره ی کار می فرماید:
کسی که برای بی نیازی از مردم، و رفاه خانواده و کمک به همسایگانش در طلب روزی حلال باشد. در روز قیامت خداوند را در حالی ملاقات می کند که چهره اش مانند ماه شب چهارده می درخشد.
2- کار در سیره ی اولیای دین
همه ی پیامبران و امامان برای تامین مخارج زندگی خود و خانواده شان کار می کردند.
یکی از یاران امام صادق (ع) می گوید: امام صادق را دیدم در حالی که بیلی در دست و جامه ای خشن و زبر بر تن داشت و در زمین شخصی خود مشغول کار بود، و عرق از پشتش می ریخت، به حضرت عرض کردم: اجازه دهید من به جای شما کار کنم، در پاسخ فرموردند: من دوست دارم که انسان برای تامین معاش و در طلب معیشت، سختی و ازار آفتاب گرم را تحمل کند.