پای پرانتزی (به انگلیسی: Genu Varum) نامیده می شود.در حالت طبیعی ایستاده یا زانوهای صاف,زمانیکه قوزکها کنار یکدیگر قرار گرفته اند,نباید فاصله ای بین زانوها وجود داشته باشد.اگر به هر دلیلی فاصله بین زانوها افزایش یابد,درحالیکه قوزکها به هم چسبیده اند منجر به پای پرانتزی(ژنوواروم)می گردد.
به علت کمانی شدن پا ها در این بیماری اصطلاح پای پرانتزی به کار می رود.در حالت پرانتزی شدن ساق پاها به سمت داخل انحراف می یابد.
عوامل پرانتزی شدن
عواملی که باعث پای پرانتزی یا ژنوواروم می گردند عبارتنداز:
-عدم هماهنگی در صفحه رشد(در کودکان)
-بیماریی های که باعث کاهش ماده معدنی استخوان می شوند(مثلا بیماری راشیتیسم و استئومالاسی)
- به دنبال ضربات وارده(به ویژه به صفحه رشد)
-آرتروز (استئوآرتریت)
-پارگی رباطهای زانو
-شکستگی های انتهایی استخوان ران که منجربه بد جوش خوردن شده اند
-شکستگی قسمت فوقانی استخوان درشت نی(به علت بد جوش خوردن)
-بیماری پاژه
-آرتریت روماتویید
پرانتزی شدن در اطفال
پرانتزی شکل شدن پاها در اطفالی که تازه شروع به "راه رفتن" کرده اند معمولا خود به خود اصلاح می شود.به این نوع از پرانتزی شدن زانوها, اصطلاح فیزیولوژیک بودن به کار می رود.این وضعیت معمولا تا هیجده ماهگی برطرف می شود و بنابراین نیاز به درمان خاصی ندارد.عقیده بر این است که چنین وضعیتی(پرانتزی شدن فیزیولوژیک)در کودکانی که زودتر از حالت طبیعی راه می افتند شایع تر است.
درجات خفیف پرانتزی شدن در اطفال شایع است.این نوع تغییر به درمان نیازی ندارد.البته اگر تغییر شکل ایجاد شده تا پایان دوران کودکی اصلاح نشده باشد نیاز به درمان دارد.
درجات پای پرانتزی
خفیف
متوسط
شدید
درمان
تجویز کفش طبی برای کودکان
تجویز کفش طبی و بریس برای کودکان(در موارد شدیدتر نسبت به بالا)
انجام جراحی. در کودکان در موارد شدید و زمانیکه روش های فوق پاسخ ندهد انجام می شود.
عمل جراحی. پس از بسته شدن صفحه رشد به خصوص در موارد شدید در بزرگسالان معمولا جراحی انجام می شود.پس از بسته شدن صفحه رشد استئوتومی انجام می گیرد.
درصورت عدم درمان پای پرانتزی با افزایش سن احتمال آسیب مفصل زانو که منجر به آرتروز زانو می شود تشدید می گردد.بنابراین در مواردی که به علت ژنوواروم شدید,آرتروز زانو ایجاد شده است احتمال انجام تعویض مفص زانو(آرتروپلاستی) مطرح می شود.
پای ضربدری و ژنو والگوم به حالتی گفته می شود که زانوها به یکدیگر چسبیده و قوزک پاها از همدیگر فاصله دارد و فضای موجود بین مچ پا و قوزک ها بیشتر از حد طبیعی است.
راه های تشخیص
فرد به صورت آناتومیکی می ایستد اگر زانوها به یکدیگر چسبیده و یا کمی فاصله داشته باشد و فضای موجود بین قوزک ها به اندازه ٢ بند انگشت باشد - وضعیت طبیعی
اگر فاصله بین قوزک ها بین ٥/٢ الی ٥/٤ سانتیمتر باشد - نوع درجه یک
اگر فاصله بین قوزک ها بین ٥ تا ٧ سانتی متر باشد- نوع درجه دو
اگر بیش از ٥/٧ سانتی متر باشد - نوع درجه ٣
علل به وجود آمدن پای ضربدری
١ - قرار گرفتن مداوم بدن در حالت غیرطبیعی
٢ - کم تحرکی به خصوص در ٤ و ٥ سالگی
٣ - سوء تغذیه در ٤ و ٥ سالگی
٤ - ضعف عضلات ساق پا و کف پا
٥ - افزایش وزن به خصوص در دوران کودکی
٦ - زود راه رفتن کودکان
٧ - بیماری ها و عفونت های مفصلی
٨ - درمان نامناسب شکستگی ها در ناحیه زانو
٩ - زمینه های ارثی
١٠ - ضعف عضلات همسترینگ (نیمه غشایی، نیمه وتری، دو سررانی)
١١ - کوتاهی نوار عضله سوئز- خاصره ای
عوارض و عواقب ناشی از پای ضربدری
١ - تغییر محل مرکز ثقل (پایین می آید)
٢ - کوتاهی قد
٣ - تغییر الگوی راه رفتن
٤ - آرتروز زودرس به علت فشارهای مضاعفی که در ناحیه زانو، مفصل وارد می شود و زمینه بروز آرتروز سریع تر از زمان معمول را به وجود می آورد
٥ - ایجاد تغییر شکل در وضعیت پاها
٦ - افزایش آسیب پذیری مفصل زانو
٧ - درد در ناحیه خارجی زانو به علت نزدیک شدن استخوان ران به درشت نی و فشرده شدن این دو استخوان بر روی یکدیگر و همچنین درد در ناحیه داخل زانو به علت کشیدگی بافت های نرم عضلانی
٨ - دررفتگی مکرر کشکک
پیشگیری و اصلاح
- استفاده از پوشاک و کفش های طبی مناسب به تجویز پزشک
- انجام تمرینات مرتب
تمرینات اختصاصی پای ضربدری
١ - با قسمت خارجی پا حدود ٥ متر در یک مسیر راه بروید. سپس پس از چند ثانیه استراحت در جهت خلاف دوباره حرکت کنید. این تمرین را چندین بار تکرار کنید.
٢ - روی یک پای خود بایستید و با کمک دست ها مچ پا را به سمت بالا بکشید زانو را به سمت پایین فشار دهید
٣ - بنشینید و پاها را دراز کنید. با زانوی خمیده یک پا را از زیر پای دیگر عبور دهید تنه را برروی پاها به ترتیب خم و راست کنید. این حالت را چندین بار با هر ٢ پا انجام دهید
٤ - نشسته و کف پاها را به همدیگر بچسبانید در این حالت زانوها با زاویه ٩٠ درجه خم و سعی کنید زانوها را به صورت متناوب بالا و پایین ببرید
٥ - بنشینید و پاها را دراز کنید با زانوی خمیده یک پا را روی پای دیگر قرار دهید در این حالت زانوی خم شده (روی چهار سرران) را به پایین و بالا ببرید
ایزومتریک: نوعی تمرینات بدنی که بدون حرکات عضلانی بدن دچار انقباض می شود
ایزوتونیک: نوعی انقباض همراه با حرکات بدنی فلکشن و اکستنشن